De Belastingdienst als opdrachtgever van zzp’ers. Inzicht in hoe ze hun eigen regels toepassen.

De Belastingdienst huurt momenteel rechtstreeks 111 zzp’ers in. Naast zzp’ers die via bureaus ingehuurd worden. Ook voor de Belastingdienst is het schipperen met de regels rond inhuur, die ze zelf moeten controleren bij anderen. Zo blijkt wel het  antwoord van Staatssecretaris Wiebes op kamervragen van Kamerlid Norbert Klein (Groep Klein). Een interessante timing, nu net morgen in de Eerste Kamer het debat over de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) op de rol staat.

Vrije vervanging

De vragen van Klein spitsten zich toe over de manier waarop de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën omgaan met ‘persoonlijke arbeid’ en ‘gezag’. Heikele punten rond het inhuur van zzp’ers. Immers indien een relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer gekoppeld is aan één persoon (de opdracht mag dus niet door iemand anders worden uitgevoerd) en de opdrachtnemer (de zzp’er) heeft een gezagsrelatie met de opdrachtgever (moet instructie opvolgen), dan kan die relatie beoordeeld worden als een arbeidsrelatie. Weg zzp status.

Deze discussie wordt relevanter nu de vrijwarende werking die de VAR (de verklaring arbeidsrelatie) mogelijk gaat verdwijnen als gevolg van de Wet DBA.

Des te interessanter dus om te zien hoe de Belastingdienst van Wiebes zelf en het Ministerie met deze heikele punten omgaan. Punten die je ‘rekkelijk’ en ‘precies’ kunt uitleggen.

Wiebes schrijft: “Opdrachtnemers die worden ingehuurd door het Ministerie van Financiën mogen zich slechts bij uitzondering laten vervangen. De mogelijkheid voor een opdrachtnemer om zich bij uitzondering te laten vervangen is geregeld in artikel 6, “Vervanging personen die belast zijn met de uitvoering van de Diensten” van de raamovereenkomst ARVODI-2014. Zo kan op grond van dit artikel een opdrachtnemer die belast is met de uitvoering van de diensten zich alleen na voorafgaande toestemming van de opdrachtgever tijdelijk of definitief laten vervangen.”  Ook voor zzp’ers bij de Belastingdienst geldt deze raamovereenkomst waarin staat dat “Vervanging van personen die zijn belast met de uitvoering van de Diensten, kan door Opdrachtnemer slechts bij uitzondering plaatsvinden.”. Je laten vervangen is dus niet zo gemakkelijk. Dat maakt dat het al snel ‘persoonlijke arbeid’ is.

Interessant is dat Wiebes zelf ook stelt dat gehanteerde voorwaarden van de Belastingdienst “in fiscale zin onvoldoende om te kunnen spreken van vrije vervanging. De verplichting om de arbeid “persoonlijk” te verrichten is net als het betalen van loon aan de werknemer en het bestaan van werkgeversgezag een wezenlijk kenmerk van een arbeidsovereenkomst”.

Maar, voegt hij er aan toe, “aangezien dit cumulatieve voorwaarden zijn, leidt het enkele feit dat een zzp’er zich niet vrij mag laten vervangen niet direct tot de conclusie dat sprake is van een dienstbetrekking. Ook als (echte) vrije vervanging niet is toegestaan zoals in de situatie van de Belastingdienst, het Ministerie van Financiën en het UWV, maar er bijvoorbeeld geen sprake is van werkgeversgezag, is de arbeidsverhouding geen dienstbetrekking en is er wel sprake van een zzp’er.”

Geen onredelijke uitleg, maar wel een ‘rekkelijke’ uitleg. Logisch, immers een strakke hantering van ‘vrije vervanging’ is zeker bij zelfstandige professionals nauwelijks hanteerbaar. Dus gaan veel opdrachtgevers daar zo mee om. Wel prettig om te weten dat ook de Belastingdienst daar zelf zo tegen aan kijkt voor haar eigen inhuur. Best aardig argument mocht dit ook tot conflict leiden met diezelfde Belastingdienst.

Gezagsrelatie

Deze manier van omgaan met de (beperkte) mogelijkheid van vervanging, maakt des te belangrijker hoe het punt van ‘gezag’ wordt gehanteerd. Immers je kan niet aan alle kanten de marges van de wet op zoeken.

Wiebes schrijft dat de Belastingdienst en het Ministerie momenteel niet heel erg letten op het feit of er een gezagsrelatie is. Immers, ze gaan uit van de vrijwarrende werking van de VAR. “Binnen de huidige VAR systematiek zijn er voor de opdrachtgever geen prikkels om te toetsen of, ondanks de VAR-wuo, feitelijk toch sprake is van een dienstbetrekking.” Om te vervolgen met de constatering dat “de Belastingdienst, het Ministerie van Financiën en het UWV zullen, net als andere opdrachtgevers, na inwerkingtreding van de Wet DBA in hun processen moeten borgen dat er ook feitelijk geen sprake is van een dienstbetrekking.”  Met een knipoog sluit Wiebes af met de zin “door het nieuwe systeem van (model)overeenkomsten is dit eenvoudiger in te richten en te toetsen.”

Morgen zal in het debat duidelijker worden of dat nieuwe systeem er ook gaat komen.

Nog een kleine nabrander: Het wachten is nog op de modelovereenkomst waar de overheid zelf mee gaat werken. Had m.i. slim geweest als Wiebes daar al gelijk mee was gekomen om zo een stuk regie te houden die hij nu kwijt is:  ‘lead by example’.

Actualiteiten rond de Wet DBA kunt u volgen en teruglezen in dit ZiP-dossier, met daarin onder andere een uitvoerige Whitepaper: 12 punten die elke zelfstandige, opdrachtgever en bemiddelaar moet weten over de Wet DBA.