Arjan van den Born 2 april 2012 18 reacties Print De Rutte-Norm: 250 euro per uurDe SER pleit voor meer bewustwording onder zelfstandigen ten aanzien van hun tariefstelling. Maar de recente kwesties rondom Martijn Sanders (Brabantstad 2018) en Rene Boender (Willem Arondéuslezing) geven aan dat het probleem niet bij de zelfstandige ligt. Het zijn de politieke partijen en de media die stelselmatig de kosten van zelfstandig ondernemerschap onderschatten. Het gevolg is dat projectmanagers die €85 per uur vragen worden uitgemaakt voor graaiers, terwijl deze mensen niet veel meer dan een modaal inkomen verdienen. Daarom is het goed de discussie rondom tarieven te verhelderen aan de hand van een concreet voorbeeld; minister-president Mark Rutte. Ondernemerschap is voor steeds meer mensen een reëel alternatief. In 2011 starten meer dan 140.000 ondernemers een nieuw bedrijf. Een absoluut record. Toch wordt de terugkeer van de zelfstandige door enkele politieke partijen met veel meewarigheid bekeken. Zij keren liever terug naar de jaren ’70 waar grote werkgevers opereerden in stabiele omgevingen. Deze onenigheid gaat ten diepste over de visie op werk, maar bij gebrek daaraan spitst deze discussie zich toe op een heel concreet punt; het uurtarief. De PvdA (bij Brabantstad), SP en PVV roepen daarbij in koor dat er sprake is van graaien. Wat kost Rutte eigenlijk? Er is helaas nauwelijks sprake van een tegengeluid. Deels omdat de discussie rondom tarieven enigszins technisch is. Maar als we willen dat we een ondernemende economie creëren, waar ook zelfstandigen premies betalen is het belangrijk dat we beseffen dat uurtarieven en uurlonen onvergelijkbare grootheden zijn. Het is daarom goed om eens te kijken naar de totstandkoming van het uurtarief aan de hand van een concreet voorbeeld. Na het knappe succes van de Balkenende-norm wil ik daarom de Rutte-norm voorstellen. Waar de Balkenende-norm de maatstaf is geworden voor het graaien uit de overheidsruif door managers en directeuren, kan de Rutte-norm de maatstaf worden voor het grabbelen van de zelfstandige. Stel dat Mark Rutte interim minister-president was. Welk uurtarief zou Mark dan moeten rekenen om hetzelfde bruto inkomen te verwerven, nl. € 144.000? Mark Rutte, de zelfstandig ondernemer, moet in dat geval vele kosten zelf betalen. Natuurlijk de € 25.000 aan pensioen en verzekeringspremies (o.a. wachtgeld) die nu door zijn werkgever betaald worden, maar ook zijn declaraties (jaarlijks € 102.000). Als interimmer moet Mark ook zijn auto met chauffeur betalen. De leaseauto is € 3.779 per maand en zijn chauffeur kost jaarlijks ongeveer € 60.000 aan salaris. Tot slot heeft de minister-president natuurlijk ook kosten voor huisvesting, telefoon, computer, et cetera. Deze kosten schatten we, op basis van WOB gegevens, op ruim € 60.000 per jaar. De totale kosten van de minister-president zijn daarmee ongeveer € 440.000 per jaar, ofwel ruim drie keer zijn brutoloon. Volgens eigen zeggen werkt Mark Rutte 60 tot 70 uur per week, hoewel er ook weken zijn dat het een stuk rustiger is. Gelukkig voor de ondernemer Mark is de Kamer vaak op reces (15 weken per jaar) zodat er ook voldoende rustige momenten zijn. Een en ander betekent dat onze minister-president naar schatting 2200 uren per jaar werkt. Voorwaar een knappe prestatie. Maar helaas kan de minister-president, als interimmer, niet al zijn gewerkte uren in rekening brengen. Zo zijn de werkzaamheden die hij verricht voor zijn partij, de VVD, natuurlijk niet te factureren aan de overheid. Net als de tijd die Mark bezig is met de administratie, netwerken en overige klusjes. Als we ervan uitgaan dat Mark gemiddeld 20 procent van zijn tijd besteed aan het verder vooruit helpen van de VVD en zijn overige activiteiten, betekent dit dat de zelfstandige minister-president ongeveer 1800 uren per jaar echt in rekening kan brengen. Dit alles geeft aan dat Mark Rutte als zelfstandig ondernemer een uurtarief van € 250 per uur moet vragen (€ 440.000 totale kosten/ 1800 te factureren uren) om zijn bruto inkomen van € 144.000 te behouden. Daarbij zien we voor het gemak maar even af van de rol van bemiddelingsbureaus. Eerlijk kijken naar tarief Natuurlijk is het voorbeeld van Mark Rutte enigszins spielerisch, maar het is wel van onschatbaar belang dat meer mensen begrijpen dat er een wereld van verschil bestaat tussen uurtarief en uurloon. Hierbij kun je als vuistregel stellen dat het uurtarief van een zelfstandige tussen de 2.5 en 4 keer zo hoog moet zijn als het bruto uurloon van een werknemer om een vergelijkbaar inkomen te verwerven. Voor meer precieze berekeningen kunnen verschillende websites of, moderner en mobieler, de I-phone en Android apps van FNV Zelfstandigen worden geraadpleegd. Deze grotere bewustwording is belangrijk zodat we allemaal beseffen dat projectmanagers die € 85 vragen niet graaien en dat zelfstandigen die € 25 krijgen zich niet kunnen verzekeren voor arbeidsongeschiktheid en pensioen. cijfers, maatschappij, ondernemerschap, zzp Print Over de auteur Over Arjan van den Born Prof Arjan van den Born is voormalig hoogleraar creatief ondernemerschap aan de Universiteit van Tilburg en momenteel hoogleraar digitaal ondernemerschap aan Tilburg University. Hij doet onder andere onderzoek naar ondernemers, samenwerkingsvormen en netwerken, opdrachtgevers, succesfactoren van ondernemers en organisatieveranderingen (turnaround management). Bekijk alle berichten van Arjan van den Born
L.S. Voor zover ik het zie is het ziekteverzuim van de heer Rutte niet meegenomen. Een vaste kracht wordt doorbetaald bij ziekte en een interim wordt alleen betaald als hij actief is. Een vast kracht volgt in betaalde tijd door de werkgever betaalde opleidingen, etc. De interim doet dit in zijn eigen niet door de opdrachtgever betaalde tijd. En als ik wat langer nadenk dan vind ik vast nog wel meer van dit soort aspecten die te maken hebben met effectieve aanwezigheidstijd of productiviteit c.q. met verborgen kosten. Uiteindelijk leidt dit er toe dat de netto uurprijs van een vaste kracht (in vergelijking met inhuur) veel hoger is dan men meestal denkt. En zouden we al die gouden handdrukken, en al dan niet terecht gedeclareerde kosten van vast krachten niet moeten meerekenen ? 🙂
En zo kom je, al rekenend, aardig in de buurt van de vergoedingen die JP Balkenende en Wouter Bos en (ook ?) Camiel Eurlings tegenwoordig toucheren.
Mooi om dit uitgewerkt te zien. En dit gaat nog over interimmers die in ieder geval wanneer ze een opdracht hebben zo goed als hele dagen hun uren in rekening kunnen brengen… Toevallig heb ik net een blog gepubliceerd over hoe we met het huidige systeem van betalen op uurbasis ook een ongewenst effect in stand houden, nl dat hoe meer uur je doorbrengt, hoe meer je dus waard zou zijn voor een organisatie? Extra lastig in ons werk, waarbij onze uitdaging en wens is om onszelf zo snel mogelijk overbodig te maken…! Wat in mijn ogen meer oplevert dan zoveel mogelijk tijd bij klanten doorbrengen en hen daarmee steeds meer afhankelijk van je te maken… Zie hier de blog, leuk als de discussie ook daarover gaat! (op die blog of hier): http://www.gewoonaandeslag.nl/betalen-naar-toegevoegde-waarde-realiteit-of-wensdroom
Mijn complimenten : een goed onderbouwd artikel ! We mogen als zelfstandigen meer van ons laten horen. Ik wil eraan toevoegen dat het niet alleen over het uurtarief gaat , maar wat men ( opdrachtgevers) weleens vergeet is dat wij door onze werkhouding veranderingen en vernieuwing teweegbrengen in een relatief korte periode. Dus opdrachtgevers, tel uit je winst….
Ben heel erg blij dat dit eens in een goed daglicht wordt geplaatst. Openheid en helder. Ik heb al heel vaak als interimmer uit moeten leggen hoe het werkelijk in elkaar zit en dat een interimmer niet zo duur is als zwart/wit vaak wordt gesteld. Ik begin dan meestal met uit te leggen dat wij maximaal 10 maanden/jr kunnen factureren/betaald worden. Tegen een vaste werknemer 14 maanden. Zo krijgen wij niet alleen niet betaald tijdens vakantie, maar ook geen vakantiegeld mee! Het vergelijk met Rutte is in mijn ogen wel een irreeel voorbeeld, mede vanwege zijn hoge declaratiekosten en chauffeur. Ik zou erg blij zijn met een reeeler vergelijk, die we dan ook breed kunnen retweeten en verspreiden via allerlei media. Pak gewoon een account manager of zo als vergelijk. Zou dit kunnen?
Hi allemaal, Ik ben blij met jullie reacties en de suggesties. Even wat opmerkingen van mijn kant. Ten eerste is het voorbeeld van Rutte natuurlijk een speciale. Ik heb hem gekozen om het onderwerp bespreekbaar te maken. Dat lukt minder met een noname accountmanager. Natuurlijk is het voorbeeld van Rutte wat irreeel (i.d.d. chauffeur en declaraties). Maar aan de andere kant is PM echt een tijdelijke klus met duidelijk mandaat (voor max 4 jaar) en krijgt hij wel betaald in de tijd dat hij gewoon op verkiezingscampagne is. Verder zijn alle cijfers echt zoals de verzekeringspremies en de kosten leaseauto, mobiele telefoon, etc (allemaal opgevraagd o.b.v. Wet Openbaarheid Bestuur). Ik zou overigens met liefde wat andere rollen/functies in kaart brengen, zoals secretaris generaal overheid, burgemeester, directeur woningbouwcorporatie, ambtenaar. Noemt u maar als u ideeen en suggesties heeft. Let wel. Dit is allemaal liefdewerk oud papier voor mij. Ik heb niet alle tijd. Tot slot. Ik ben me wel bewust van alle elementen die genoemd zijn (o.a. opleidingen. ziekte) , maar ik kon deze argumenten niet meer goed verwerken in de maximale lengte die het NRC wil voor een opiniestuk (max 700 woorden). Ciao
Dank Arjan voor dit helder en geweldig stuk! Gelukkig eindelijk een stuk (met name voor mensen die voor een werkgever werken en maar roepen dat ‘die uurtarieven van interimmers belachelijk zijn’) waarin eindelijk appels met appels worden vergeleken. Het uurtarief van Mark Rutte kan (moet) wellicht nog omhoog vanwege de broodnodige opleiding/ziekte die de declarabele uren ook nog onder druk zetten cq. meer kosten veroorzaken. Dank, pure groet Enrico
Dank voor deze extra knuppel in het geldhok, deze is broodnodig. Ik help zelfstandige professionals goed te verdienen en ideale klanten te krijgen in minder tijd. Het prijs-/waardebewustzijn is daarin een hot item: velen vergeten eerlijk te rekenen, onderschatten de eigen waarde en denken op korte termijn. In geef vaak een glasheldere vergelijking tussen inkomsten van een werknemer (ja, met voorzieningen als 36-urige werkweek, vakantie, oude dag, opleiding, etc.) en van een zelfstandige. De reacties die ik krijg zijn vaak meewarrig of onthutsend. Want het blijkt i.d.d. dat een uurtarief van € 85,– de zelfstandige ‘gewoon’ een modaal inkomen met de modale voorzieningen oplevert. Niet minder, maar zeker niet meer en het maakt hem/haar al helemaal geen graaier. Ik werk mee aan het prijsbewustzijn – want dat is broodnodig – maar doe dat bij de zelfstandige professionals. Zij kunnen daarin ook meer en completer (leren) ondernemen!
Rob de Laat heeft al in december 2009 in een opiniestuk in het Financieel Dagblad de Balkenende norm vertaald naar een uurtarief voor een zelfstandige. Een zelfstandige die zijn onkosten in zijn uurtarief stopt, zorgt per definitie dat appels met wortels (dank voor de vergelijking) worden vergeleken. Jammer dat Arjan hiermee zijn stuk ongeloofwaardig maakt. Het artikel van Rob is te lezen op de website van Staffing Management Services (www.staffingms.com) en is getiteld: “beperk kosten inhuur”. Overigens komt het “Balkenendetarief uit op EUR 168,07 per uur. Vriendelijke groet, Paul Oldenburg
Beste Paul, ik wist niet van het stuk van Rob de Laat en ik denk ook niet dat ik het hiermee ongeloofwaardig maak. Ik denk wel dat ik een stapje verder ben gegaan want ik heb alle kosten van Rutte over 2011 opgevraagd van premies, declaraties, mobiele telefoon, auto, telefoon, etc en vragen rond tijdbesteding. Arjan
Hallo Rob, ik ben blij met alle publiciteit rond de “graaitarieven” van zzp-ers / zelfstandigen, in de hoop dat er enige kennis gaat ontstaan bij betrokkenen. Niet veel hoop overigens… Wat ik met name mis in het geheel is het feit dat een zelfstandige ook een reservering moet doen voor de tijden dat er niet gewerkt wordt, en dan bedoel ik niet opleiding en ziekte maar pure leegloop door de afwezigheid van een opdracht. Dat is mi (naast salaris) de grootste kostenpost. Ik ken zelfstandigen die 6-12 maanden op zoek zijn. De hypotheek gaat dan gewoon door… Groet, Rens
Prachtige analyse! In een dienstverband zijn veel kosten namelijk heel erg onzichtbaar. Het meest duidelijke en begrijpbare voor veel medewerkers is hun salaris. Dat wordt dan één op één vergeleken met het uurtarief van een zelfstandige. ‘Zie je wel: Jij bent 2,5x zo duur als wij’, wordt dan gezegd. Voor de kniesoor valt er vast wel wat af te dingen op de gemaakte berekening, maar dat maakt het niet ongeloofwaardig.
Goed artikel, ik hoop dat we hiermee meer begrip kunnen krijgen in de steeds terugkerende discussies over tarieven. En dan helpt het gekozen uitgangspunt daar zeker bij, ook gezien de reacties. Compliment voor de auteur!
Ik zeg altijd: deel dat tarief maar door 3. Het is natuurlijk afhankelijk van overheadkosten. Als filmmaker mag (moet dus 😉 ) ik regelmatig investeren in apparatuur en software. Een bedrijfsfilm met een telefoon op nemen is technisch wel mogelijk, maar geeft niet de gewenste kwaliteit :-p
Heldere uitleg. En dan te bedenken dat het PGB voorschrijft dat ik 20 euro per krijg om een deskundige in te huren (zzp-basis) voor het begeleiden van mijn zoon. Zoveel is deskundigheid in de zorg waard…..
Hier het genoemde artikel uit het FD: dinsdag 27 oktober 2009 10:17 – Maximumtarief drukt kosten van externen Door een maximum uurtarief van 168,07 euro voor inhuur van externe krachten te hanteren op basis van de Balkenendenorm kan de overheid fors besparen op de organisatiekosten, zo stelt organisatieadviseur Rob de Laat van Staffing Management Services. Bestuursvoorzitter Theo Camps van Berenschot verwerpt dat als een ‘arbeideristische benadering uit de vorige eeuw’ en ook BZK is niet enthousiast. Door: René Zwaap Met zijn pleidooi om het mes te zetten in de ‘exorbitante’ honoraria die sommige externe adviseurs krijgen uitgekeerd van de overheid gooide organisatieadviseur Rob de Laat verleden week in de Volkskrant de knuppel in het hoenderhok van de wereld van de consultancy. Zijn provocerende pleidooi ontlokte ‘verrassend weinig negatieve reacties’, aldus de directeur van het in Rotterdam gevestigde Staffing Management Services, in wiens ogen de komende bezuinigingsrondes bij de overheid zijn gediend bij het paal en perk stellen aan de detacheringskosten. Naar schatting van De Laat besteedde de overheid verleden jaar in totaal 3 miljard euro aan inhuurkosten. Voor de 13 ministeries lag dat bedrag in 2008 op 1,2 miljard. Tien jaar geleden was met die kostenpost voor het rijk nog maar 0,3 miljard euro gemoeid. De Laat: ‘De overheid heeft de grootste moeite adequate cijfers op te hoesten over wat inhuur van externen nu precies kost. Zo lijkt me dat bedrag van 1,2 miljard euro dat Ter Horst noemt rijkelijk laag als je het vergelijkt met de cijfers van andere overheidslagen. Alleen al de gemeente Utrecht gaf verleden jaar 100 miljoen euro uit aan de inhuur van externe krachten.’ IJsberg De Laat: ‘Ik ben helemaal niet gekant tegen inhuur, het is zelfs noodzakelijk, maar de honoraria die hier soms worden uitgedeeld zijn vaak veel te hoog. In Utrecht kon een extern ingehuurde milieudeskundige in vier jaar tijd meer dan 1,4 miljoen euro verdienen, en dat is maar het topje van de ijsberg. Dagtarieven van 2.500 euro zijn niet ongebruikelijk, en dat is natuurlijk exorbitant. Vandaar dat ik pleit voor de invoering van de Balkenende-norm van 181.000 euro. Inclusief de bureaumarge van 30 procent komen de totale kosten voor een consultant dan uit op 235.300 euro. Dat is binnen de publieke sector een alleszins acceptabel jaarinkomen. Daarvan uitgaande mag de extern ingehuurde overheidsconsultant maximaal 168,07 euro per uur factureren. Op die manier kan de overheid fors besparen op de organisatiekosten.’ Bestuursvoorzitter Theo Camps van Berenschot vindt het voorstel van De Laat ‘hyperig’ en kenschetst het als ‘een arbeideristische benadering uit de vorige eeuw’. Camps: ‘De Laat gaat helemaal voorbij aan het feit dat de tarieven in de consultancy worden vastgesteld op basis van een integrale kostprijs, waar ook componenten in zijn verwerkt voor kennisontwikkeling, de tijd en energie die worden gestoken in zaken als research en development, databases, benchmarksystemen en methodeontwikkeling. De Laat gaat alleen maar uit van een uurloonbenadering van een individu, en dat is in hoge mate simplistisch gedacht. Hij maakt ook helemaal geen onderscheid tussen junior consultants, medioren, senioren of topconsultants, en ook het punt van beschikbaarheid weegt in zijn voorstel helemaal niet mee, terwijl het toch een groot verschil is of een consultant zelfstandig werkt of ergens in loondienst is.’ Camps, tot voor kort voorzitter van de Raad voor Organisatie- en Adviesbureaus (ROA), bestrijdt ook dat er sprake zou zijn van exorbitante vergoedingen in zijn branche. ‘De ROA beschikt over een eigen code en tuchtrecht en hanteert zeer redelijke prijstarieven die momenteel bovendien onder permanente prijsdruk staan.’ Het ministerie van BZK is evenmin enthousiast over het voorstel van De Laat. ‘ Het bepalen van een maximum uurtarief voor externe inhuur is een charmant idee, maar beperkt de rijksoverheid in haar mogelijkheden,’ aldus een woordvoerder. ‘ Voor een dergelijk tarief zijn voor zeer specialistische werkzaamheden geen externe deskundigen meer in te huren en daarmee zou de overheid op achterstand worden gezet.’ BZK doelt daarmee op ‘ zeer schaarse ICT-specialismen en specifieke medische of financiële kennis’. Een alternatief voor een maximum uurtartief is het comply or explain-model, waarbij alleen boven een bepaald bedrag mag worden ingehuurd indien dat expliciet wordt verantwoord, maar volgens het ministerie levert dat te veel administratieve lasten op. Volgens BZK zijn de consultans waar De Laat op doelt met name te vinden in het interim-managament, het beleidsadvies en de ICT. ‘De totale uitgaven aan externen op die gebieden bedroegen in 2008 ruim 260 miljoen euro, 22 procent van de totale inhuur. Aan uitzendkrachten werd 770 miljoen besteed, tegen doorgaans veel lagere uurtarieven .’ 23 oktober 2009
