"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

“De zzp-maatschappij, te groot om te negeren” biedt de laatste inzichten in een veranderende flexmarkt

Inzichten in de meerwaarde van zzp-ers in onze samenleving

zzp-maatschappijPer 1 januari 2015 mogen 1200 zelfstandigen in de zorg volgens de Belastingdienst hun werk niet meer doen, omdat ze onderaannemer zijn. Hun VAR wordt ingetrokken, zo werd afgelopen zondag door diverse media bekendgemaakt. Naast de nieuwslezer lag het boek ‘De zzp-maatschappij, te groot om te negeren’, uitgegeven door het Kennisinstituut Zelfstandig Ondernemen (KIZO). De strekking van dit boek luidt dat onze maatschappij zonder zzp’ers niet meer zou bestaan. We kunnen niet meer zonder! Er zijn veel feiten en onderzoeken over zzp´ers bekend, maar politici en het bedrijfsleven doen hier tot nu toe niets mee. Ze denken profijt te hebben bij een status quo, maar worden echter door de realiteit ingehaald. De recente inzichten over zzp’ers die het bovengenoemde boek presenteert, worden in dit artikel beschreven.

ZZP´ers willen geen ondernemers meer worden genoemd

Volgens  prof.dr. Leo Witvliet, bestuurslid van het KIZO en verbonden aan de Nyenrode Business Universiteit, leven we in een tijd waarin waarde verschuivingen plaatsvinden. Het beeld dat wij hebben van materialisme en immaterialisme, collectiviteit en individualiteit, verandert. Zelfstandig ondernemen betekent niet per se dat je het alleen moet doen. Integendeel, uit onderzoek blijkt dat zzp’ers graag samenwerken. Ook vinden ze het belangrijker om voor een ander van betekenis te kunnen zijn, dan winst te maken. Dit wordt onderstreept door een onderzoek van dr. Tui McKeown aan de Monash University in Clayton, Australië. Zij beschrijft dat een deel van de zzp’ers geen ondernemer wil worden genoemd, omdat zij die term als te materialistisch en teveel op zichzelf gericht beschouwen.

IPRO-s en ambachtslieden

Professor dr. Patricia Leighton, verbonden aan de Britse University of South Wales, heeft onderzoek gedaan naar zzp’ers in Europa. Zij heeft in de verschillende landen opvallend veel overeenkomsten opgemerkt. Zo ziet zij een tweedeling tussen zogenoemde –IPRO-s- (independent professionals) en ambachtslieden. De IPRO-s maken voor dertig procent deel uit van de zzp´ers die zij in verschillende Europese landen heeft bevraagd. Zij zijn hoogopgeleiden die op zelfstandige basis diensten verlenen, zoals advocaten, financieel adviseurs of consultants. De ambachtslieden beroepen zich vooral op manuele vaardigheden en zijn bijvoorbeeld stukadoor, schoenmaker of kappers .

Uit het onderzoek van Leighton komt echter nog geen enkel land naar voren waar de zzp’er een gelijkwaardige positie heeft ten opzichte van de vaste werknemer, als het gaat om toegang tot collectieve voorzieningen. Deze week heeft de European Freelancers Movement 7000 handtekeningen overhandigd aan Europarlementarier Bearder. “De belangen van zelfstandigen en freelancers in Europa worden nog te vaak niet meegewogen bij het nemen van belangrijke beslissingen”, vindt Bearder.

Eigen sector of toch deel van de beroepsgroep?

Voor veel landen waaronder Nederland geldt dat zzp’ers buiten beeld blijven, omdat zij geen onderdeel zijn van de sectorplannen waarop de overheid haar beleid baseert. Voor dit probleem zijn verschillende oplossingen. Enerzijds kunnen zzp’ers als een eigen sector worden erkend. Of zij worden onderdeel van een bestaande beroepsgroep en daarbij als groep werknemers een aanvullende partij in de cao’s die voor die sector bestaan. Tijdens de boekpresentatie bleek dat er verschillende partijen bezig zijn met het verkennen en uitwerken van deze drie opties. Wat het voor de overheid lastig maakt, is dat er zoveel verschillende zzp-clubs zijn van divers allooi, die worden geleid door mensen van divers pluimage, met verschillende belangen. Het zou voor de overheid praktischer zijn als zij zich op grotere schaal zouden verenigen, zodat hun belangen beter behartigd kunnen worden. Inmiddels is de Amsterdam Economic Board gestart met ´De ZZP vloot´. De meeste ZZP´ers participeren in twee of drie netwerken. Deze groepen worden uitgenodigd om hun behoeften te verwoorden en deze te vertalen in gewenst beleid.

Meer aandacht voor de ambachten

Over ambachtslieden bestaat een somberder beeld, volgens Rixt Schambach van voorheen het Bedrijfschap Ambachten. De maakindustrie is belangrijk voor Nederland. Deze sector bestaat echter uit een snel vergrijzende populatie, waar weinig vervanging voor is. De mbo’s zetten vooral in op dienstverlening en veel minder op het leren van een ambacht. Weinig ambachtslieden zijn verenigd in een collectief, omdat ze daar geen tijd of interesse voor hebben. Dit geldt ook voor het bieden van stageplaatsen. De komst van de 3D-printer zal binnen 20 jaar leiden tot een ´zelfmaakindustrie´ en robotisering maakt handwerk straks overbodig. Echter, kennis van hoe producten gemaakt worden is van belang voor innovatie en vraagt om creativiteit. Het is een uitdaging om de ambachtslieden te vinden en te binden met elkaar en met de jonge generatie, die veel van hen kan leren. Schambach is in Zutphen het initatief Ambacht21 gestart.

Het boek ‘De ZZP-maatschappij, te groot om te negeren’ is hier gratis te downloaden en aan te vragen bij het KIZO via schutte@kizo.nl 

Lilian Boonstra is auteur van het boek "Fit voor de Toekomst: duurzame ondernemer/ duurzame zzp'er". Zij is vijf jaar zzp'er, met haar bedrijf Realisatieadvies, waarin zij onderwijsinstellingen en gemeenten adviseert over het realiseren van visie. Zij is initiatiefnemer van het project Pr8werk, een vierjarig vraaggestuurde zzp-project in Gelderland.Organisator van de Dag van de duurzame ZZP´er: hoe kan ik zelf meer duurzaam werken en hiermee voor mijn opdrachtgevers van betekenis zijn? In haar eigen zoektocht naar duurzame inzetbaarheid heeft zij ervoor gekozen om de opleiding tot docent Nederlands te volgen, om Nederlands te doceren aan het MBO en hiermee een bijdrage te gaan leveren aan het levenlang leren voor zzp'ers/ flexibele professionals. Bekijk alle berichten van Lilian Boonstra

9 reacties op dit bericht

  1. Dank je wel Lilian, voor deze uitstekende reeks. Het geeft een uitstekend beeld van de veranderende rol van de ZZP’er en de koers die Nederland in het komende decennium moet gaan varen om, zoals Job Cohen dat ooit zei, ‘ de boel een beetje bij elkaar te houden’.

  2. Ik denk dat je 800.000 zzp’ers niet over één kam moet scheren. Een eigen sector lijkt weinig zinvol. De verschillen tussen een zzp’er die tolk of vertaler is, in de zorg werkt of als interim-manager zijn brood verdient, zijn veel te groot om veel gemeenschappelijke behoeften of belangen te hebben.

    Aansluiting zoeken bij mensen die hetzelfde vak doen, maar dan in loondienst, lijkt zinvoller. Alleen zullen de collectieve behoeften en belangen van de zzp’ers (bijv een betaalbaar pensioen of hypotheek) weer wel het beste collectief afgedwongen kunnen worden.

    Maar of je het nu collectief of in branche- of beroepsgroepen regelt, de meeste zzp’ers zijn nergens lid van en willen ook nergens lid van worden, schat ik zo.

    • Dag Mark,

      Ik kan een heel eind meekomen in je verhaal. Alleen het laatste klopt niet, de ZZP´ers zijn doorgaans lid van twee of drie netwerken, al dan niet geformaliseerd. Zij blijken ook graag samen te werken.

      Of het nu gaat om opdrachten verwerven, professionalisering of sociale contacten, je hebt anderen nodig. Netwerken is noodzaak om te overleven.

      Deze netwerken kunnen hun krachten bundelen om van onderop de belangen van al die hele verschillende zzp´ers juist in hun diversiteit te behartigen. Uniformiteit is uit, uniciteit is in!

      De ZZP-vloot in Amsterdam is daar een goed voorbeeld van. Meer weten, kijk op http://www.kizo.nl over samenwerken en belangenbehartiging. Groet!

  3. Waarom deze theoretische verhalen van profs van Nyenrode en uit Engeland zonder enige ervaring als ondernemer? Natuurlijk zijn ZZP’ers ondernemers, inclusief de groeiende groep online ZZP’ers en online freelancers. Net als de vele start-ups en e-biz start-ups.

    Mijn suggestie: laat gewoon eens succesvolle en motiverende ZZP’ers zelf aan het woord. Daar leren we allemaal veel meer van en krijgen ondernemers antwoorden op DE belangrijkste vraag waar de meeste ondernemers echt in geïnteresseerd zijn: ‘hoe ga ik morgen waarmee geld verdienen?’.

    Tony de Bree
    Twitter: @tonydebree.

    • Dag Tony, dank voor je reactie. Heb je het boekje ´De ZZP-maatschappij´ al gelezen? De helft van dit boekje gaat over een onderzoek dat juist ZZP´ers aan het woord laat. Wat is hun behoefte? Er wordt meer over dan met ZZP´ers gesproken. Dat is wat in het boek aan de orde komt.

      Het merendeel van de ZZP´ers blijken vakmensen te zijn, professionals die zelfstandig hun beroep uitoefenen. Minder dan 20 procent vindt ondernemen leuk, maar zien het als noodzaak. Als ze echt ondernemer hadden willen worden, hadden ze een ander vak gekozen.

      Alle feiten en kengetallen vind je in dit boekje, dat gratis te verkrijgen is bij http://www.kizo.nl.
      Hartelijke groet,
      Lilian Boonstra

  4. Ik vind het moeilijk om hier een eenduidige mening over te geven. Zoals Mark al zegt, er zijn veel verschillen tussen de zzp’ers. Waar de een bewust zzp’er is geworden om te ondernemen, is de ander misschien ‘gedwongen’ om daarna weer flexibel te worden ingehuurd.

    • Dag Adriana, welke verschillen er zijn, dat is feitelijk onderzocht en beschreven in dit boekje ´De ZZP-maatschappij´. Het merendeel blijkt ZZP´er geworden voor de vrijheid, om zelf te kunnen bepalen hoe het werk te doen. Dat kleine deel dat gedwongen zzp´er is, blijkt slechts plm. 10 procent te zijn. Nog steeds teveel, maar in de media chronisch overbelicht.
      Om je mening te bepalen op basis van feiten, kun je boekje gratis downloaden of aanvragen bij http://www.kizo.nl.
      Veel leesplezier! Hartelijke groet,
      Lilian Boonstra