"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Niet gek, dat Zzp’ers geen personeel aannemen

Zelfstandigen zonder personeel worden niet gauw zelfstandigen met personeel. Erik Stam, hoogleraar Entrepreneurship in Utrecht, snapt dat wel. De meeste zzp’ers zijn al blij dat ze in hun eigen inkomen kunnen voorzien, en het starre arbeidsrecht kan personeel tot een loden last maken. 

Vorige week braken wij hier de staf over Henk Volberda, hoogleraar Strategic Management and Business Policy aan de Rotterdam School of Management. Die had een rapport geschreven waaruit moest blijken dat Nederland te veel zelfstandigen zonder personeel had en te weinig echte ondernemers. In opdracht van het World Economic Forum, waar multinationals lid van kunnen worden als ze een jaaromzet hebben van minimaal vijf miljard dollar.

Maatschappelijk onverantwoord

Wat was het probleem met die zzp’ers? Dat ze geen ambities hadden, niet innovatief waren, en geen werkgelegenheid creëerden. En wat was het probleem met de professor die dat schreef? Dat hij de begrippen die hij gebruikte niet definieerde of ze in elk geval alleen maar zo vaag omschreef, dat hij alles kon roepen over zzp’ers wat hij maar wilde – zonder dat iemand hem ergens op kon vastpinnen.

Wij vonden dat behalve weinig wetenschappelijk ook nog eens maatschappelijk onverantwoord. De positie van zzp’ers staat volop ter discussie. Voor de crisis werden ze verwelkomd als marktvernieuwers die voor innovatie en flexibiliteit zorgden. Nu worden ze ineens afgeschilderd als marktvernielers die de sociale zekerheid ondermijnen en te weinig belasting betalen.

Kanttekeningen

Van de uitkomst van die discussie hangt veel af. Dus is het zaak dat hij zuiver gevoerd wordt, en zo veel mogelijk op basis van feiten en cijfers. Meninkjes, zeker hooggeleerde meninkjes, doen daarbij meer kwaad dan goed.

De media namen ondertussen de spin van het World Economic Forum klakkeloos over. Van het FD en de Volkskrant tot de NOS. De enige deskundige die er publiekelijk kanttekeningen bij plaatste was Erik Stam, hoogleraar Entrepreneurship aan de Universiteit Utrecht. Op BNR Nieuwsradio reageerde hij op de stelling dat Nederland echte ondernemers nodig heeft.

Ja, beaamde Stam desgevraagd, Nederland heeft inderdaad echte ondernemers nodig. Mensen die met grootschalige innovaties komen en die de bedrijven optuigen die daarvoor nodig zijn. Want dat is goed voor de economie. Zelfstandigen zonder personeel komen daar vaak niet aan toe, denkt ook Stam. Maar anders dan zijn Rotterdamse collega Volberda, bleek hij zich wel verdiept te hebben in de vraag hoe dat komt.

Zzp’ers die door willen groeien wordt het niet echt makkelijk gemaakt

Aan de ene kant, vertelde Stam bij BNR, zijn nogal wat mensen zzp’er geworden omdat ze hun baan kwijtraakten of kwijt dreigden te raken. In plaats van op de bank te gaan zitten en hun hand op te houden, zijn ze voor zichzelf begonnen. Meer ambitie dan hun eigen broek op te houden hebben die zzp’ers niet. In zoverre moest hij Volberda gelijk geven.

Maar aan de andere kant, merkte Stam op: zzp’ers die wel door willen groeien – en die zijn er ook – wordt het in Nederland niet bepaald makkelijk gemaakt. Als je iemand aanneemt en hij of zij raakt arbeidsongeschikt (al is het tijdens de wintersport) moet je twee jaar lang zijn of haar loon doorbetalen. Voor een kleine ondernemer is dat een loden last.

En als een werknemer niet goed functioneert: probeer er maar eens vanaf te komen. Het ontslagrecht wordt nu weliswaar een beetje versoepeld, aldus Stam, maar een procedure kost nog steeds meer tijd en geld dan de meeste zelfstandigen kunnen opbrengen.

Met andere woorden: het ligt dus in elk geval niet alleen aan die zelfstandigen zonder personeel dat zij geen zelfstandigen met personeel worden. In het licht van de huidige discussie is dat een belangrijk gegeven, waar Volberda in zijn rapport voor het World Economic Forum ten onrechte aan voorbij was gegaan.

Pierre Spaninks is ZZP-expert. Hij onderzoekt de rol van zelfstandige professionals in economie en samenleving. Daar spreekt, schrijft en adviseert hij over.  www.pierrespaninks.nl  Bekijk alle berichten van Pierre Spaninks

7 reacties op dit bericht

  1. Veel fundamenteler dan uitleg waarom ZP-ers niet “ondernemend” zou zijn is de vraag naar de definitie van “ondernemend”.
    Zowel door het World Economic Forum als door Stam valt “ondernemend” samen met innovatie, het oprichten van een (grote) onderneming, groei. Ik bekijk dat begrip toch heel anders (en bovendien veel simpeler). Iedereen die voor eigen rekening en risico in zijn eigen inkomen voorziet is voor mij ondernemer. De koppeling aan groei en het in dienst nemen van werknemers slaat nergens op. Verreweg de meeste bedrijven zijn gericht op continuiteit; groei draagt daar lang niet altijd aan bij. Ten tweede: volgens mij is het doel van een ondernemer niet het in dienst nemen van werknemers, maar het genereren van (meer) winst voor de onderneming (bijv.tbv de continuiteit), een inkomen voor hemzelf EN rendement voor de aandeelhouders.

  2. Precies, @Klaas. Op dat punt heb ik inderdaad discussie met Erik Stam. Ken je mijn artikel “Een stok om de zzp’er te slaan”? Daarin schreef ik o.a. : “Banen scheppen is sowieso van geen enkele arbeidsorganisatie de doelstelling, de sociale werkplaats daargelaten en zelfs die maakt tegenwoordig liever gewoon zo veel mogelijk winst met zo weinig mogelijk mensen.” Zie https://blendle.com/i/tpo-magazine/een-stok-om-de-zzper-te-slaan/bnl-tpomagazine-20140607-65501 (€)

  3. Ik sluit me aan bij Klaas, zeker ten aanzien van het onzinpunt dat een ondernemer gericht zou moeten zijn op het scheppen van werkgelegenheid. Dat kan een neveneffect zijn wanneer de ondernemer groeit. Overigens vind ik dat dan ook geen belemmering voor de ZZP’ er die wil groeien. De slimme ZZP’ er huurt in of gaat duurzame samenwerkingen aan. Daar wordt iedereen wijzer van.

  4. In de trant van de vorige reageerders, kan je je dan ook afvragen wat te verstaan onder ‘grootschalige innovaties’ en hoe je dat meet……………

  5. Persoonlijk vind ik 800.000 zzp’ers die samen met hun opdrachtgevers in de praktijk nieuwe arbeidsrelaties ontwikkelen, nieuwe werkvormen, nieuwe manieren van kennis delen etc best wel een grootschalige innovatie 🙂

    • Dat doen ze natuurlijk nooit alle 800.000 tegelijk, maar er ontstaan inderdaad interessante vormen van samenwerking. Die vaak ook nieuw ‘werk’ opleveren, dus in die zin wel degelijk bijdragen aan werkgelegenheid (voor alle ‘oude’ denkers: dat is niet hetzelfde als baangelegenheid).

  6. Ik moet eigenlijk personeel hebben. Liever een 50+ dan een 30-. Alleen ik durf niet. Je moet zakken met kapitaal hebben voor ieder personeel lid om al die kosten er omheen te kunnen betalen. Als een personeelslid ziek wordt of met zwangerschaps verlof moet dan sta je alleen maar voor zijn/haar uitkering te werken. Als je van iemand af wil, dan kost het al je tijd en liquide middelen (geld) om er van af te komen. Ik ken veel kleine bedrijven die door personeel failliet is gegaan. Zelfs ondernemers die zich door de opgebouwde schulden met ex werknemers zich van het leven beroofd hebt.
    Mijn bedrijf wil erg groeien, maar ik wil niet. Het risico om alles te verliezen door het houden van personeel is gewoon te groot.