"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

En nu een structurele oplossing?

De Wet DBA is niet van tafel, maar wordt niet gehandhaafd. In afwachting op een structurele oplossing. Wessel van Alphen doet een suggestie.

Misschien kunt u zich nog herinneren dat de Staffing Groep via deze site een open brief aan de heer Wiebes schreef met het verzoek de wet DBA in te trekken. Wel, die brief heeft zijn effect niet gemist. Hij is honderden malen gedeeld en kreeg veel bijval van zzp’ers en opdrachtgevers. Onze oproep veroorzaakte een kettingreactie. Veel gezaghebbende partijen, werkgevers en werkenden trokken aan de bel en een speciaal opgezet meldpunt werd overstroomd met reacties en probleemgevallen.
De heer Wiebes likete de brief via Instagram en niet veel later werden algemeen directeur van De Staffing Groep Wessel Jr en ondergetekende uitgenodigd op het ministerie. Daar volgde een hartelijk ontvangst en een zeer serieus gesprek met de heer Wiebes en een hoge ambtenaar van de Belastingdienst.

Er gaat eindelijk iets veranderen

Staatssecretaris Wiebes is een moedig man. Ondanks druk van links heeft hij een ingrijpende stap gezet: de handhaving van de Wet DBA wordt opgeschort tot 1 januari 2018 of langer als nodig is. Alleen fraude en opzettelijk misbruik worden aangepakt en bestraft. Let wel: de wet DBA is niét van tafel, alleen de handhaving is uitgesteld, maar dat is al een krachtig signaal dat er iets gaat veranderen.

Kunnen opdrachtgevers nu risicovrij zzp’ers in te huren? Nee, nog niet. De wet DBA bestaat nog steeds, het arbeidsrecht bestaat nog steeds, de VAR is er niet meer, maar de vraagstukken rond de inzet van zzp’ers zijn er nog wel. Het probleem is niet van tafel en opdrachtgevers moeten zich ervan vergewissen dat ze voldoen aan wet- en regelgeving. Maar meningsverschillen met de fiscus over de meest ingewikkelde onderwerpen zullen gedurende de uitstelperiode niet zo snel aan de orde zijn. De belastingdienst weet dat er nieuwe inzichten aankomen en dat de wet tot die tijd terughoudend moet worden toegepast.

Wat zal er veranderen?

Nobody knows. Toch doe ik een poging er iets over te zeggen. Grofweg zijn er twee mogelijkheden:

  • A. De begrippen vrije vervanging en gezag worden duidelijker gedefinieerd. Dit lost het probleem niet op, want het blijft om subjectieve interpretaties gaan.
  • B. Er wordt een structurele oplossing gevonden waarbij er een evenwichtige arbeidsmarkt ontstaat met meerdere contractvormen, keuzevrijheid en bescherming van kwetsbare groepen.

Nieuwe rechtspersoon

Punt B is natuurlijk de beste optie, maar daarvoor moet de wet grondig veranderen. Er ontbreekt nog een goede definitie van wie precies zelfstandige is. Het zou goed zijn als de wet voorziet in de rechtspersoon ‘opdrachtnemer’, die werkt als een soort werknemer, maar acteert als ondernemer. Dát biedt echte oplossingen bij veel vraagstukken. Opdrachtgevers kunnen dan risicovrij een zelfstandige inhuren mits de zelfstandige aan de voorwaarden voldoet die bescherming van kwetsbare groepen, risico van inkomstenderving en solidariteit garanderen. Daarvoor kun je een aantal simpele wijzigingen in de wet doorvoeren. Ik noem er een paar, die deels overgenomen zijn van de commissie Boot die de rol van de Belastingdienst onderzocht en aanbevelingen deed aan Staatssecretaris Wiebes.

Vrije keuze

Het moet natuurlijk beginnen met de vrije keuze van de werkende voor het zelfstandig opdrachtnemerschap of voor het werknemerschap. Dat mag geen afgedwongen keuze zijn. Werknemer zijn is een recht en geen plicht.

Gelijke of hogere betaling

De honorering moet boven het gebruikelijk loon in de branche liggen. Hiermee voorkom je financiële uitbuiting van kwetsbare groepen. Gebruikelijk loon kan jaarlijks door het CBS worden vastgesteld. Betaling gelijk aan of boven het gebruikelijk loon voorkomt oneerlijke prijsconcurrentie met werknemers.

Persoonsgebonden Vangnet, tevens drempel.

Het Persoonsgebonden Vangnet (PGV) is een op maat gesneden verzekering tegen inkomstenderving. Een PGV biedt de mogelijkheid om per doelgroep zekerheden te bieden, van nul tot maximaal. Het PGV moet ervoor zorgen dat de zelfstandig opdrachtnemer voldoende op de hoogte is van de risico’s en verplichtingen die bij het zelfstandig opdrachtnemerschap horen. Én de zelfstandige wordt gestimuleerd zich tegen inkomstenderving te verzekeren. Bij kwetsbare groepen moet een ondergrens voor bescherming zorgen. Ter vergelijking: als je bij een bank komt om te beleggen, dan is de bank verplicht te toetsen of je voldoende kennis en middelen hebt om dat te doen. Zo niet, dan mogen zij jou niet accepteren. Iets dergelijks kan als drempel bij inhuur van zelfstandigen gelden.

Langere maximale duur

De commissie Boot hanteert 6 maanden als maximale duur van een opdracht, maar beter zou het zijn als dat tussen de 2 en 4 jaar wordt. Een onderneming kan dan kiezen voor vaste medewerkers in loondienst of tijdelijke inzet van opdrachtnemers. Dat is goed voor de dynamiek in de onderneming, maar ook voor de dynamiek op de arbeidsmarkt. Een 100 procent waterdichte oplossing is onmogelijk, omdat er nooit 100 procent werkzekerheid kan zijn. Wil je alle werkenden inkomenszekerheid geven, dan kom je al snel bij het basisinkomen en dat is een andere discussie.

Ik realiseer me dat met bovengenoemde aanbevelingen het probleem rond de groep schijnzelfstandigen nog niet volledig is opgelost, maar het wordt wel kleiner. Met een paar ingrepen worden kwetsbare groepen goed beschermd en kunnen zelfstandige opdrachtnemers naar hartenlust zaken doen.

13 reacties op dit bericht

  1. Kan het niet laten, maar niet onder de indruk van het voorstel….

    Vrije keuze:

    Uiteraard is het vrijwillig, altijd al geweest. Zelfstandig zijn is ook geen doel op zich, maar een middel.

    Gelijke of hogere betaling:

    Zolang je beloning en loon aan elkaar relateerd ben je niet goed bezig en geef je eigenlijk al aan dat bepaalde vormen van zelfstandigheid toch wel erg in een soort “loon” vergoed worden.

    PGV:

    Verzekeringen voor inkomensderving zijn niet te betalen, denk dat heeeel weinig zzpers dat hebben. Voor ao is ander verhaal.
    Sws niet verplicht, daar is de WW al voor.

    Langere maximale duur:

    4 jaar is natuurlijk belachelijk lang. Ik snap dat sommige zppers dat graag zouden zien, maar dat lijkt me niet reëel. Dan moet je het op z’n minst koppelen aan een maximum aantal uren, als het tenminste over uren gaat. Dus bv max 4 jaar OF 2000 uur.
    Een fulltime opdracht van 4 jaar, kan me niet voorstellen dat je daarvoor zelfstandige bent geworden. Wel lekker weinig werk voor de intermediair, 1 keer per 4 jaar (standaard) contractje maken en wel 4 jaar cachen 😉

  2. @Wessel,
    interessant voorstel. ik raak er zelf meer en meer van overtuigt dat wanneer we naar een duurzame markt voor zelfstandige professionals willen, het kaf van het koren gescheiden moet worden. Een zekere drempel om niet even snel te gaan zzp’en, meer structuur, meer zekerheid. En ook een bescherming aan de onderkant met een tarief minimum moet daar m.i. bij

    • Tarief minimum is echt onzin, sowieso moet het dan per beroepsgroep om effectief te zijn, maar dan nog is een ieder vrij om een keer “gek” te doen om een klant binnen te halen en daar op langere termijn profijt van te hebben. Typisch weer een gedachte van zzpers die alleen in (uur)tarieven denken. Je kan ook een “prijs” afspreken met de klant!

      Dat kaf van het horen scheiden lijkt me een hele goede zaak, want op dit moment worden de echte zzpers de dupe van de schijn-zzpers. Jammer is alleen dat veel kaf denkt dat ze koren zijn (vanwege hun tarief ofzo ;-))

      • @Klwinkel.
        Ik weet dat minimumtarief onder zelfstandige ondernemers Pavlov reacties oplevert, maar toch:
        In thuiszorg, bouw (oost-europeanen), Uber. Allemaal sectoren waar zzp’ers nu werken voor uurtarieven van onder de 10 euro per uur. Vanuit zowel maatschappelijk oogpunt als arbeidsmarkt (verdinging) zijn dat uitwassen waar ‘we’ wat mee moeten. Al was het maar om het simpele feit dat met deze uitwassen het ook het gezonde deel van de zp-markt een slecht imago krijgt.

  3. @Klwinkel

    Dit is een redenatie die wel degelijk hout snijdt en goed werkbaar zou zij.

    En Klwinkel: deze wet moest er juist komen omdat kwetsbare groepen juist niet vrijwillig zelfstandig werden/waren (denk maar eens aan onze helden postbezorgers) en dus volgens de politiek werden uitgebuit en dus beschermd moesten worden.

    De rest van je betoog is gewoon je eigen mening die je nergens op feiten baseert.

    • Klopt Pjotr, het meeste is mijn eigen mening (wel een mening gebaseerd op ervaring trouwens) maar dat is niet zo gek natuurlijk 😉 en ook niet verboden hier hoop ik.

      Maar dat een inkomensdervings verzekring duur is, is wel een feit, sluit er maar eens 1 af dan!

  4. Weer een oplossing die niet werkt, maar het formaliseren van gedogen is. Een soort VAR dus.

    Opdrachtgevers willen niet de lasten van een werknemer op de loonlijst. Waarom niet? Is het de ontslagbescherming? Pak dat dan aan en je hebt een mogelijke oplossing.

    En dan de duur. Na pakweg een jaar zijn er weinig kenmerken van zelfstandigheid en ondernemerschap over.

    Wat dat betreft is de oplossing van Hugo concreter en kan beter aansluiten bij de huidige wetgeving.
    – een minimale tariefsgrens bijvoorbeeld gebasseerd op het maximum premie inkomen. Kom je tussen de 30 en 40 euro per uur.
    – kortere opdrachten uitsluiten, gebasseerd op art 7:610a, kom je op 3 maanden x 40 uur en ligt tussen de 480 en 520 uur.
    – een maximale opdrachtduur bij 1 opdrachtgever bijvoorbeeld 75% van 1 of 2 jaar, kom je op 8 tot 16 maanden. Gebasseerd op de open norm van de belastingdienst.

    Binnen deze grenzen vrijwaring, buiten deze grenzen kan het wel maar dan werken volgens modelovereenkomst of toch maar kiezen voor inhouden loonheffing (dienstverband, detachering of payroll).

    • Stuur je deze reactie ook even naar Wiebes Paul, wie weet wordt je ook uitgenodigd en hartelijk ontvangen 😉

      Het minimum tarief grens is niet werkbaar denk ik, denk bv aan de lager betaalde zzpers in de thuiszorg, bouw (oost-europeanen), Uber, zoals Peter van der Laan hierboven ook al aangeeft.

  5. Een goede stap vooruit. Toch mis ik ook hier een essentieel punt. Er wordt steeds uitgegaan van een (z)zp-er die gedurenende een bepaalde tijd ingehuurd wordt. Er zijn ook (z)zp-ers, zoals ik, die gelijktijdig met meerdere projecten bezig zijn. Zij worden ingehuurd om hun specifieke kennis en daarmee voor een specifiek vraagstuk dat in de regel binnen een paar maanden is opgelost.

    De vrije vervanging is in dit soort gevallen iets dat niet aan de orde kan zijn: ze komen bij jou om je specifieke kennis en ervaring.
    Ook de duur is soms moeilijk vast te stellen. Ben je met een mediation- achtige klus bezig, dan kan de kern van het geschil wel redelijk snel opgelost worden, maar vaak word je dan ook gevraagd om de uitwerking te begeleiden.
    Helemaal duidelijk is de situtie als je als expert een rapport moet opztellen dat in een rechtszaak wordt gebruikt. Je opdracht loopt tot en met de rechtszaak. En je hebt geen enkele invloed op de duur van zo’n proces.

  6. @Roel
    Dit type opdrachten valt er over het algemeen buite, er was ook geen VAR voor nodig.. Te kort (minder dan 3 maanden) en/of duidelijk geen gezagsrelatie. Lijkt me niet dat een als expert voor de rechtbank of als mediator in een gezagsrelatie staat.

    • Dat klopt in principe, Paul. Toch heb ik een enkele keer een kopie van mijn VAR-WUO moeten overleggen. En heb ik van een enkele (overheids!)opdrachtgever vernomen dat er géén ZP-ers meer ingehuurd worden, anders dan via een payroll constructie. Dat weiger ik principieel.
      Overigens zegt de Belastingdienst ook dat je niet voor alle situaties een modelcontract hoeft af te sluiten. Maar als ik dan mijn situatie schets en vraag of dit er onder valt, krijg je toch het advies om maar een standaard model contract te hanteren….of ze weten het zelf niet of ze willen geen duidelijkheid scheppen. En dat heeft dus ook zijn effect op opdrachtgevers. Niet iedereen is flink genoeg om zelf een standpunt in te nemen.

  7. Ik ben het met je eens. Ik heb ook van een grote intermediair vernomen dat zij helemaal niets meer doen met zzp-ers. Ook bij een grote inhuurder alleen maar payrol.

    Daarom denk ik dat je met een afbakening (het speelveld volgens hugo) al een hoop gevallen duidelijkheid kunt geven. Lastig is wel dat er wel veel zzp-ers onder een 20-30 euro grens zitten.

    Ik hoop echt dat Wiebes die aanbevelingen van Boot cs nog durft in te voeren. Na de verkiezingen liggen er vast andere prioriteiten. Met een AMvB heeft hij geloof ik ruimte zonder last van een meerderheid in de kamer.