De Wachter: Wacht niet op geluk

“Ik heb hem twee jaar geleden al gevraagd”, vertelt Hans Bos, consultant en één van de oprichters van AIM4 tijdens de AIM4 netbijeenkomst in de Bergse Bossen. De zaal is afgeladen met netwerkleden van AIM4.

De Wachter noemt zichzelf ‘verdrietdokter’. Die naam bedacht hij ooit om aan zijn kinderen (toen nog klein) uit te leggen wat hij doet. Niet dat hij zelf zwaarmoedig is. De Wachter is, naar eigen zeggen, een gelukkig mens. Hij realiseert zich ook maar al te goed dat hij het ‘geluk heeft’ gelukkig te zijn. Hij ziet het als iets dat hem gegeven is: hij komt uit een warm gezin, woont in een land zonder grote armoede, kon studeren.

Iedereen naar de psychiater

“Mijn probleem is dat ik te veel werk heb. Er zijn overal wachtlijsten. We hebben het in de westerse wereld nog nooit zo goed gehad. Waarom wil iedereen dan naar de psychiater?”

De Wachter heeft zelf wel een verklaring. “We zijn geobsedeerd door geluk. Het idee dat het leven leuk, nee, fantastisch moet zijn, is dé ziekte van deze tijd. We vergeten dat het meeste van ons geluk door toevallige noodlottigheid en goddelijke genade is toebedeeld en dat we daar dankbaar voor moeten zijn.”

Kunst van ongelukkig zijn

Het streven naar geluk is volgens De Wachter bovendien een ‘ikkige’ prestatie, iets wat je zo onafhankelijk mogelijk, helemaal zelf voor elkaar probeert te boksen. “Afhankelijkheid wordt gezien als iets negatiefs. Onafhankelijkheid is het ultieme doel geworden. We moeten ons eigen succes behalen. Dit streven naar autonomie hevelt over naar eenzaamheid en een verbrokkeling van het sociale weefsel. Terwijl de mens juist heel verbonden en saamhorig is. We moeten elkaar in de ogen kunnen kijken. Ook op het werk willen mensen gezien worden. Als wij op onszelf terugvallen en weinig anderen hebben om mee samen te leven, dan dreigt betekenisloosheid.”

Last van het leven

We zouden dan ook vaker elkaars psychiater moeten zijn, vindt De Wachter. Met onze gewone, alledaagse weltschmerz moeten we bij elkaar terecht kunnen: “Het aardse leven is nu eenmaal zo nu en dan lastig; geliefden en kinderen doen niet wat u wilt, dromen komen niet uit, er zijn mensen die sterven.”

Hij geeft toe dat dit lastig is in een prestatiegerichte cultuur waarin ongelukkig zijn wordt gezien als een mislukking en het gewone goede leven ondergewaardeerd wordt. “In het Westen zijn we niet meer content met het ‘gewone leven’. Zeker sinds velen de hemel hebben afgeschaft moet het aardse leven fantastisch zijn. Als je na het weekend op je werk komt en je collega’s vragen wat je hebt gedaan zal je niet snel durven zeggen: ‘Oh gewoon, een beetje thuis geweest.’”

Burn-out door zinloosheid

Heeft de burn-out epidemie hier ook iets mee te maken? Volgens De Wachter komen de vele burn-outs van deze tijd niet door een te hoge werkdruk, eerder door een gebrek aan betekenis in ons werk. En die betekenisgeving heeft ook weer veel te maken met verbinding met de ander. “We hebben leidinggevenden nodig die oprecht geïnteresseerd zijn in hoe het met medewerkers gaat.”

Laten we alstublieft een beetje ongelukkig zijn

Je zou bijna denken dat De Wachter ellende wil prediken. Maar hij is zeker niet tegen geluk en plezier. Waar hij wel tegen is is dat we ongeluk onder het tapijt vegen: “We moeten praten over verdriet met de psychiater maar laten we vooral ook met elkaar praten.” We kunnen beter niet streven naar een leven dat vooral leuk moet zijn maar naar een leven waarin werk zin- en betekenisvol is. “We worden doodongelukkig van alsmaar gelukkig willen zijn. Laten we alstublieft een beetje ongelukkig zijn.”

Want wie volgens De Wachter beseft dat het leven niet altijd een feest is en ook de mindere kanten kan omarmen en dat met anderen kan delen, maakt misschien wel de meeste kans gelukkig te zijn.

Tekst: Juliette de Swarte