"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Consultant in coronatijd: geen vitaal beroep, wel toegevoegde waarde

De consultant heeft het lastig tijdens de coronacrisis. Ondanks een mogelijke blijvende verandering in de dienstverlening, toont de consultancymarkt zich veerkrachtig en is erop gebrand hun toegevoegde waarde te laten zien.

De uitdagingen waar externen zich voor geplaatst zien bij de uitvoering van hun opdrachten tijdens de coronacrisis zijn groot. De markt laat verontrustende bewegingen zien.

In sommige vakgebieden ziet het er niet gunstig uit: de uitzendbranche kampte direct bij aanvang van de lockdown al met 25% minder uitzenduren en die daling is waarschijnlijk alleen maar opgelopen. Bemiddelaars van zelfstandig professionals melden terugloop van tussen de 10 en 20%. De daling die ingezet was op online opdrachten voor interim professionals lijkt voorbij. Interim-managementopdrachten lopen veelal door. In dit artikel vertellen interim-managers hoe zij omgaan met het managen van hun team of de uitvoering van verandertrajecten. Dat brengt ons bij een andere categorie externen: consultants. Hoe gaat het met hen?

Opdrachten lopen deels door

Raoul Schildmeijer is bestuurslid bij de Ooa, de beroepsvereniging voor organisatiekundigen en –adviseurs waar hij verantwoordelijk is voor de portefeuille professionalisering. In het dagelijks leven is hij consultant bij Leeuwendaal, een bureau dat zowel interim-managers als consultants bemiddelt. “ In de zorgsector is het ‘alle hens aan dek’ en is veerkracht het credo”, vertelt hij. “Ook werving en selectie op bestuursniveau loopt door. In de publieke sector, waar Leeuwendaal bijvoorbeeld actief is, lopen projecten door.”

Leonard Millenaar, hoofdredacteur van Management & Consulting Quarterly, vakblad voor organisatieadviseurs, maakte samen met collega redacteur Niels Vlot[i] een ronde langs de velden en deed een uitvraag op de M&C website. “Het algemene beeld is dat na jaren van hoogconjunctuur, de adviesmarkt nu gedwongen gas terugneemt, “vertelt Millenaar. “Tegelijkertijd ontstaat er ruimte voor nieuwe initiatieven. De consultancymarkt is zeer divers qua dienstverlening, waardoor de impact voor elke organisatieadviseur anders is. Voor een bepaald type werk neemt de vraag juist toe, zoals crisismanagement, het ontwikkelen van nieuwe producten en processen in de anderhalvemetersamenleving en het ondersteunen bij digitale samenwerking. Tegelijkertijd wordt minder urgent werk uitgesteld of afgezegd, dat was direct na de aankondigingen op 16 maart zichtbaar. Deels omdat het niet haalbaar of wenselijk is om het eerder afgesproken werk digitaal te laten plaatsvinden, deels omdat bepaalde projecten niet langer relevant zijn en deels omdat bedrijven kosten willen besparen omdat ze hun omzet zien teruglopen. Vaak kennen projecten meerdere fases, waar telkens apart voor wordt gecontracteerd. Als je dan aan het einde van een fase komt, gaat tijdens deze crisis niet vanzelfsprekend de volgende fase van start.”

Schildmeijer herkent dit. “Adviesdienstverlening is divers. Organisatieadvisering zoals bij fusies en reorganisaties gaan onverminderd door. Trajecten van teamontwikkeling kenmerken zich bij Leeuwendaal onder andere door het werken vanuit talent en het stimuleren van betrokkenheid en bevlogenheid. Na een eerste stille week van de lockdown als gevolg van de coronacrisis, realiseerden onze opdrachtgevers heel snel dat deze periode wel eens langer kon duren. De hulpvraag kreeg een nieuwe dimensie en richtte zich juist op het vasthouden van de betrokkenheid en laten zien van veerkracht,” vertelt Schildmeijer.

Zowel Millenaar als Schildmeijer hebben geen zicht op eventuele verschillen in sectoren. Schildmeijer hoort vanuit de Ooa wel dat aan de profitzijde gesneden wordt in opdrachtuitvoering. Ondernemers die omzet kwijtraken en de dienstverlening met zzp’ers stopzetten. In de feedback die M&C verzamelde zien zij verschillen tussen bureaus en zzp’ers. Bij de grote partijen met een breed portfolio en lange termijnprojecten loopt het werk grotendeels door. De kleine kantoren en de zzp’ers die het van de kortlopende opdrachten moeten hebben, hebben het zwaarder.

Geen vitaal beroep

In de eerste dagen na de intelligente lockdown werd nadrukkelijk gesproken over de vitale beroepen waarvoor uitzonderingen golden. Consultants behoorden niet tot die categorie. “Heb ik dan een luxe beroep?” vroegen zij zich af. “Er ontstond een wake-up call over wat dan de toegevoegde waarde is van de consultant. Die zit juist in hun methodische aanpak en mensen scherp houden op verwachtingen en waardering” licht Schildmeijer toe. “Het was onze taak om hen daarvan bewust te maken.”

Veruit de grootste groep organisatieadviseurs past zijn dienstverlening in rap tempo aan, van digitalisering van bestaande dienstverlening tot ontwikkeling van nieuwe diensten en producten. Op deze manier proberen zij hun omzet op peil te houden. “Het is veranderkundig interessant dat een verandering die normaal vaak jaren duurt, nu binnen enkele dagen of weken was gerealiseerd. De noodzaak om te veranderen was glashelder,” meent Millenaar.

Uit de rondgang van M&C blijkt dat een deel van de adviseurs denkt dat de coronacrisis hun dienstverlening blijvend verandert. Dat voortaan een groter deel van hun werk digitaal zal plaatsvinden en minder gereisd wordt. Een ander deel van de adviseurs benadrukt het belang van de fysieke ontmoeting: het oogcontact, de non-verbale communicatie en het cruciale gesprekje bij de koffieautomaat.

Rol van het bureau

De coronacrisis vraagt dus nogal wat van consultants. Wat kan een bureau zoals Leeuwendaal voor ze doen? Schildmeijer: “Wij houden intensief contact met onze consultants. Waar zij advies nodig hebben of behoefte aan sparren en overleg zijn wij bereikbaar. Niet alleen voor onze consultants maar ook voor onze klanten, ontwikkelde we bijvoorbeeld een serie podcasts over wat je over teams en talenten kunt leren door de huidige coronacrisis. Ik ben trots op hoe snel consultants na de eerste shock juist hun toegevoegde waarde laten zien.”

[i] Vlot, N. (2020). Adviseren in het nieuwe normaal. M&C Quarterly 2 (komt medio juni uit)


In de ZiParena, een initiatief van ZiPconomy in samenwerking met IRIS CF, geven we inzicht in het landschap van dienstverleners in de wereld van werk en het organiseren van externe arbeid. Daarin ook een overzicht (zie hier) van de belangrijkste organisatieadviesbureaus.

Joke Twigt was jarenlang zelfstandig interim-manager. Zij heeft uiteenlopende opdrachten uitgevoerd bij o.a. overheid, non-profit organisaties en financiële dienstverlening, zowel nationaal als internationaal. Zij stapte uit de opdrachtuitvoering en behield connectie met het vak door erover te gaan schrijven. Zij is redacteur interim-management voor ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Joke Twigt