"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Modern Werkenden zijn de natte droom van links

De opkomst van zzp’ers en andere Modern Werkenden is het succes van socialistische partijen. Toch zijn ze alles behalve trots op dit emancipatoire succes, schrijft Roos Wouters van de Werkvereniging. ‘Sterker nog, ze lijken het de kop in te willen drukken.’

“Op het slagveld van den arbeid heerschte de stilte van den dood. Loom sloofden de slaven en slavinnen in het steeds hooger opgevoerde tempo. […] Drankmisbruik en de afgebeulde lichamen der hoorigen…… geen enkele schakel ontbrak in den ketting der oorzaken voorbestemd een steedsche bevolking ten verderve te voeren. […] Opzettelijk en zonder het minste gevoel van menschelijkheid dreven de directies hun loonslaven den dood in.”

(Uit: Een eeuw modern kapitalisme. Michael Ubachs, 1934) 

Arbeiders in opstand!

Als slaven de verminking of zelfs de dood tegemoet. Zo erbarmelijk was het bestaan van de Nederlandse fabrieksarbeiders rond het jaar 1900. Een overvloed aan arbeidskrachten werd door een handjevol industriëlen onder ziekmakende omstandigheden afgebeuld.

Onze vaderlandse politici spraken neerbuigend en belerend over de werklui. Het waren personae miserabiles[1], die door onvoldoende ontwikkeling van hun geestelijk vermogen akkoord gingen met wat de industriële patronen hen voorstelden. Toch lukte het de arbeiders de politiek te vragen om “eenige bescherming tegen al te drukkende voorwaarden.”

In 1907 voerde de politiek wettelijke regels in om de arbeiders te beschermen. Tegen de patronen. En vooral tegen zichzelf.

De sfeer onder het proletariaat werd intussen steeds grimmiger. De haat van arbeiders jegens de patronen groeide. In diverse landen leidde dit tot opstand. In Nederland riep socialistenleider Troelstra in 1918 op tot een revolutie.

De gedroomde emancipatie van de arbeider

We leven nu honderd jaar na de oproep van Troelstra. Arbeiders drinken nu alleen nog tijdens de vrijdagmiddagborrel. Ze worden steeds ouder. Steeds hoger opgeleid. Steeds productiever. We noemen hen nu ‘werkenden’. Of professionals.

Steeds meer doen de proletariërs van nu hun baas de groeten. Zij worden zélf de baas. Bepalen zelf hoe ze werken, wanneer, en voor wie. Zij worden zzp’er of freelancer. Zij gaan samenwerken in netwerken. Regelen de boel onderling. Ook risico’s als ziekte vangen zij op in broodfondsen en andere solidaire netwerken die goedkoper zijn en beter werken dan verzekeringen van werknemers.

Veranderingen bijhouden

Hoe kan een situatie veranderen in 100 jaar! Zo snel dat de Haagse politiek moeite heeft de veranderingen bij te houden. Vooral de socialistische partijen. Hun idealen van weleer – verheffing van de arbeider, zelfbestuur door arbeiders, economische bevrijding van het proletariaat, menselijke waardigheid, gelijkheid en solidariteit – komen met de opkomst van Modern Werkenden binnen handbereik.

Toch weten zij iedere vorm van trots en enthousiasme over dit emancipatoire succes knap te verbergen. Sterker nog, ze lijken het de kop in te willen drukken.

Het is ook niet gemakkelijk voor linkse politici

Nee, voor de linkse politiek is de groei van het aantal zelfstandigen onderdeel van het complot. Het zijn de kwade werkgevers die de arbeiders dwingen om zzp’er te worden! Het blijven uiteindelijk toch kwetsbare figuren.

En als ze toch zelf kiezen? Dan is het vast om te profiteren. Van belastingvoordelen. En van uitkeringen waar ze zelf zogenaamd niet aan mee betalen. Dus ze denken een beetje ondernemer te spelen? Nepzelfstandigen! Dat zijn het!

Enfin, een ding is niet veranderd in de afgelopen 100 jaar. Dat is de neerbuigende en belerende toon van ’s lands politici.

Stockholmsyndroom

Toch voel ik mee met links Nederland. Als je de strijd aan het winnen bent, kost het tijd om een nieuw verhaal te vinden. En je traditionele bondgenoten, de vakbonden, hebben simpelweg belang bij de ondergeschiktheid van arbeiders. Voor wie moeten ze anders opkomen?

Het verbaast me daarom niets dat feitelijke informatie de politiek en bonden niet van frame doet veranderen. Bijvoorbeeld dat zzp’ers positieve startmotieven hebben, dat zij meer werkgeluk ervaren, minder ziek zijn, niet minder maar meer belasting betalen dan werknemers. Ja, zelfs dat een ruime meerderheid van de 21-eeuwse miserabiles, de zzp’ende maaltijdbezorgers en taxichauffeurs, niks van een vast contract wil weten.

Je kunt het linkse politici duizend keer vertellen. Het doet ze niks. Er lijkt hier sprake van het stockholmsyndroom: onze socialistische vrienden zijn gaandeweg zo erg van hun kapitalistische kwelgeesten gaan houden, dat het hen de grootste moeite kost afscheid te nemen.

Zetels te winnen

“‘Handelt de politiek wel in mijn belang?’ vragen burgers zich af”, aldus Kim Putters, directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau. Velen Modern Werkenden neigen naar een negatief antwoord.

Zo blijkt uit Jouw Stem dat slechts 12% een politieke partij ziet die opkomt voor Modern Werkenden. En niet meer dan 4% van de Modern Werkenden voelt zich vertegenwoordigd door de huidige polder, wiens achterkamerdeals kabinetten doorgaans blind overnemen. De polder moet radicaal vernieuwen om de kloof tussen Den Haag en de Modern Werkende te kunnen dichten.

De verkiezingen staan voor de deur en bijna de helft van de Modern Werken heeft geen idee op welke partij hij moet stemmen. “Blanco dan maar?” is een veel gehoorde verzuchting. Kortom, er vallen zetels te winnen.

Vier je eigen succes

Welke partij wil die zetels hebben? Welke het ook mag zijn, mijn advies is: vergeet de Haagse realiteit! Kies voor de realiteit in Bolsward, Bodegraven en Brunssum. Verdiep je in wat kiezers bezig houdt, wat ze van jou als volksvertegenwoordiger verwachten. Voor Modern Werkenden is dat de vrijheid krijgen om te werken zoals we zelf willen. Sociale zekerheid die past bij wat we nodig hebben, ongeacht onze contractvorm. Meer autonomie voor alle werkenden.

Tegen linkse partijen zeggen we: zie het groeiende aantal zelfstandigen en Modern Werkenden niet langer als een probleem. Vier wat het is: je eigen succes. Wees er trots op.

Zou dit wellicht zijn wat Wim Kok bedoelde met het afschudden van ideologische veren? Hij zag in dat afschudden een moeilijke opgave maar ‘in bepaalde opzichten ook een bevrijdende ervaring’. Linkse partijen, gun jezelf die bevrijdende ervaring. Je hebt een deel van de arbeiders bevrijd. Nu de rest nog. En vergeet vooral jezelf niet.

 

[1] Arbeidsrecht en insolventie (MSR nr. 75) 2019/2.1. Geschiedenis van de Wet op de Arbeidsovereenkomst (1907)

Roos Wouters
Roos Wouters (1974) is spreker, dagvoorzitter en aanjager bij de Werkvereniging, het belangenplatform voor Modern Werkenden. Daarnaast spreekt, adviseert en inspireert ze het bedrijfsleven en de overheid op het gebied van arbeid- en organisatievernieuwing. Vernieuwingen die leiden tot minder werkstress en betere prestaties van de organisatie en de medewerker, nu en in de toekomst. Bekijk alle berichten van Roos Wouters

17 reacties op dit bericht

  1. Goed stuk Roos. Het is inderdaad een idiote paradox: aan de ene kant zitten de praatprogramma’s vol met onderwerpen als emancipatie, diversiteit en gelijke beloning voor gelijke werkzaamheden, aan de andere kant worden werkenden sociaal en fiscaal vriendelijk gemanipuleerd om toch vooral binnen de vaste, achterhaalde kaders te blijven opereren. Tamelijk bizar.

  2. Wat een ongelofelijk onzin verhaal. Samengevat: rabiaat rechtse borrelpraat op een niveau waar Elsevier zich nog voor zou schamen.

  3. Top geschreven….en precies zoals t is……

    Linkse politici en vakbonden maken mensen het liefst afhankelijk….ze prediken vrijheid, maar het onderliggende gedachtengoed is te relateren aan het communisme…..
    Men wil de regie hebben over het voetvolk…..het voetvolk wat ze in hun programmering en planvorming “burgers” noemen…..!!!

    Weet je… het gaat feitelijk niet om links en rechts…..het gaat om ruimte voor de mens op zich…..!!! En ja als je die ruimte geeft om zelf na te denken en dus te ontwikkelen wordt het wel erg link voor personen die anderen hun wil op willen leggen……

    Niks geen borrelpraat…..ik ga nu eerst maar eens lunchen of moet ik ook vragen of dat wel mag….?!?!?!?

  4. Afkomstig uit een ‘rood nest’ , als eerste in de familie universitair opgeleid en inmiddels 11 jaar zzp-er (waarmee ik denk ik wel voldoende bewezen heb dat ik me als zelfstandige kan handhaven, bij voor- en tegenspoed) verbaas ik me er ook telkens weer over hoe linkse partijen geëmancipeerde mensen koste wat kost onder het juk van een vaste baan, pensioenregeling en collectieve sociale zekerheid willen brengen. Ik ben dankbaar voor alle voorzieningen (in het bijzonder de studiefinanciering) die mij en mijn voorouders in staat hebben gesteld om zich te ontwikkelen en blijf hier graag aan meebetalen. Maar nu het doel bereikt is en ik voor mezelf kan zorgen, wil ik ook de ruimte krijgen om dit te doen op een manier die bij mij past. Uit eigenbelang stem ik daarom maar iets rechtser (liberaler) dan ik eigenlijk zou willen.

    • Ik zou dit geen eigenbelang maar zelfbehoud noemen. Zo jammer dat dit nodig is want je gunt het toch iedereen om zich te kunnen emanciperen zoals wij dat dankzij Links hebben gedaan! Wat is er mooier dan bij te dragen aan de ontwikkeling van mensen zodat ze hun eigen keuzes kunnen maken, ook als dat voor een vast contract of voor het werk als zelfstandig professional is #keuzevrijheid is #emancipatie. Ik betaal daar met liefde belasting voor maar voel me nu gedwongen tot een keuze tussen meebetalen aan de emancipatie van een ander waarmee ik mezelf laat knechten, of kiezen voor enige vorm van zelfbehoud (want ook de liberalen willen het vaste contract weer tot de norm verheffen) zonder bij te dragen aan het creëren van gelijke kansen voor iedereen. Daar zit geen keuze bij waar ik blij van wordt. #blanco dan maar?

  5. Altijd rechts gestemd (m.u.v. een maal gemeenteraad GL ).
    Mijn vader was ondernemer en ik vanaf mijn 28e was freelancer.
    Na een aantal jaartussendoor de schijnveiligheid van een vaste baanuitgeprobeerd, maar als snel weer gekozen voor het zelfstandig ondernemerschap.
    Ik zie dit echt niet als een verdienste van links, maar als een bewuste keuze.
    Niet om te profiteren van belastingvoordeel(tjes) maar gewoon om mijn eigen ding te kunnen doen. Voor klanten en mensen waarvoor ik dat wil doen om ze verder te helpen.

  6. Nat wakker worden … vervelend. Maar waar komt het van? Opwinding of angstzweet? Of allebei? Modern werkenden die nu zichzelf laten horen. Vertegenwoordigers van hun belangen in gevestigde politieke partijen en in bestuurskamers. En daartussen gaapt een groot gat. En tegelijk botst het ook. Verwarring alom. Tijd voor een duurzame visie op de toekomst van werk. Misschien eens echt naar elkaar gaan luisteren en oprecht met elkaar meedenken … ?

  7. Mooi relaas, Roos!

    Leuke uitdaging meegegeven aan die defensieve, passieve (ja, linkse) partijen om ze uit hun slachtoffergedrag te halen en de ‘verantwoordelijkheden’ die ze namens vermeende zwakke zielen menen te mogen oppakken.