"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

“12 procent van de docenten in het middelbaar onderwijs is zzp’er” beweert prof. Verhulp. Maar klopt dat eigenlijk wel?

Klopt deze uitspraak van een invloedrijke hoogleraar wel? We vergeleken ze met data van het CBS en het ministerie van onderwijs. De uitkomst van deze ZiPfactcheck is wellicht niet zo verrassend.

“Ik heb me laten vertellen dat 12 procent van de docenten in het middelbaar onderwijs inmiddels als als zzp’er werkt.” Dat zegt prof. Evert Verhulp in deze aflevering van de podcastserie ‘Werken aan Nederland’. Als voorbeeld van waar het misgaat met de handhaving rond schijnzelfstandigheid. Hij noemt die situatie ‘absurd’, want ‘iedereen weet’ wanneer je lesgeeft in het middelbaar onderwijs je geen ondernemer bent. “Maar ze doen het wel, met name omdat ze geen zin hebben in de oudergesprekken.” Een stevige uitspraak, maar klopt dat wel?

Invloed

Het is een los zinnetje in een podcast. Doet dat er wat toe? Nu, dat lijkt me wel. Verhulp is een van de meest invloedrijke adviseurs voor ministers en het ministerie van Sociale Zaken als het gaat om de arbeidsmarkt en de plek van de zelfstandigen daarin. Kroonlid van de SER, lid van de Commissie Borstlap, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van ArbeidsmarktResearch UvA bv. Daarnaast voert hij – met het Ministerie van SZW – momenteel gesprekken op sectorniveau om in beeld te brengen hoe in een aantal sectoren aangekeken wordt tegen het inzetten van zzp’ers. De UvA heeft de database met jurisprudentie gemaakt op basis waarvan de webmodule en de bijbehorende wegingsfactoren zijn gemaakt. Kortom: zijn woorden doen ertoe. Getuige ook het feit dat zowel Hans Borstlap als Hans de Boer het overig jaar hadden over een flinke groei van zzp’ers voor de klas.

De bron

Dus vroegen we hem waar hij zijn uitspraak op baseert. “Ik weet dat het aantal zelfstandigen in het onderwijs in de vergaderingen van de Commissie Borstlap werd genoemd en daar onbetwist is overgenomen. Ik heb het wel geprobeerd te verifiëren maar dat lukt slecht”, zo laat hij weten. Vandaar dat hij bij zijn uitspraak ook zegt dat hij ‘dat begrepen heeft’.

Verhulp geeft aan nog eens navraag bij zijn commissieleden te doen over de bron. Op cijfers van het CBS en het Ministerie van Onderwijs die ik hem voorlegde, reageerde hij niet. Wel gooit hij nog een schepje erbovenop door aan te vullen dat hij onlangs van een student van hem, die ook bij een onderwijsbemiddelingsdienst werkt, hoorde dat het percentage zzp’ers voor de klas in Amsterdam op wel 20% ligt, en dat die soms voor 140 euro per uur worden ‘weggezet’. “Maar dat is nog geen bewijs”, zegt hij er zelf bij. Hij gaat er nog eens dieper induiken. Nu, we deden alvast wat voorwerk.

CBS: het percentage lesgevende zzp’ers daalt

Het CBS houdt tamelijk gedetailleerd bij hoeveel mensen werken in verschillende rollen in het onderwijs. Zowel als werknemer en als zzp’er. Voor het voortgezet onderwijs maken ze daarbij een onderscheid tussen docenten die ‘beroepsgerichte’ vakken doen en algemene vakken. In 2020 was 8,6% van de docenten beroepsgerichte vakken een zelfstandige. Die zullen vaak, naast lesgeven, ook dat beroep zelf uitoefenen of lesgeven aan particulieren (denk bijvoorbeeld aan muziek, kunstonderwijs). Er zijn ook zo’n 6.000 zzp’ers die ‘algemene vakken’ geven. Dat is 5,3% van het totaal aantal docenten dat algemene vakken in het voortgezet onderwijs geeft.

Dat is dus een stuk minder dan Verhulp zei. Overigens is het nog aardig om te constateren dat het percentage zzp’ers voor de klas in 2015 aardig wat hoger was dan in 2020. Namelijk 6,5% voor algemene vakken. De trend is blijkbaar dalende, in plaats van stijgend zoals Verhulp suggereert. Zowel in absolute zin als procentueel.

Onderwijssector: 4% loonkosten naar extern personeel

CBS-aantallen zeggen nog niet zo heel veel. Die zeggen immers niet hoeveel uren iemand werkt. Een bekend voorbeeld is de gepensioneerde wiskundedocent en af en toe nog eens – als zzp’er – invalt.

Nu moeten scholen aan het ministerie van Onderwijs rapporteren waar ze hun geld aan uitgeven. In antwoord op Kamervragen melde minister Slob vorig jaar al eens dat in voortgezet onderwijs 3,8% van de totale personeelslasten wordt uitgegeven aan ‘personeel niet in loondienst’. Dat is dus inclusief mensen die via uitzendbureaus werken of gedetacheerd zijn, en inclusief het niet-onderwijzend personeel.

Een woordvoerder van de VO-raad (de werkgevers) weet te melden dat ‘het percentage personeel niet in loondienst’ – waar dus ook uitzenden/detacheren onder valt – in het voortgezet onderwijs rond de 4% ligt. “Het percentage zzp ligt dus nog iets lager”.

Overigens meldt de VO-raad op haar site dat ‘over het algemeen docenten niet als zzp’ers ingezet kunnen worden’.

Conclusie

Verhulp weet zelf de bron van zijn claim niet, dus dat kunnen we niet checken. Cijfers van het CBS, het ministerie van Onderwijs en de VO-raad, wijzen in ieder geval in een heel andere richting. De conclusie van deze factcheck is dan ook dat de uitspraak ongefundeerd is en waarschijnlijk ook simpelweg onjuist. Maar we blijven nieuwsgierig naar waar Verhulp eventueel nog mee komt.

Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts

5 reacties op dit bericht

  1. En deze zogenaamde Deskundige gaat mede beslissen over het lot van de ZZPer. Dan weet je nu al de uitkomst: Hoe maakt niet uit, maar de ZZPer moet verdwijnen…

  2. Ja daar is hij weer….. de man met belangrijke functies en ook hier en daar aardig in positie om zijn verhalen te kunnen vertellen…: Verhulp….

    Een invloedrijk adviseur?!?!?…..de man blijkt niet voor de eerste keer dingen uit zijn duim te zuigen….!!!

    En weet je zo verbazingwekkend is dit niet….dit is een typisch Haags virus….:
    Als men de grip kwijt denkt te raken komt men met ongefundeerde uitspraken…..de burger wordt simpelweg voor de gek gehouden…..!!!!
    En dan mag Verhulp dit soort ongebreidelde feiten de markt in schieten….!!

    Nee we hebben het langzamerhand door en nieuwe stromingen zijn niet meer te keren…..

  3. Dat zulke ongefundeerde cijfers rondgaan in de wandelgangen bij de beleidsmakers is ronduit schandalig! Ik vermoed dat daar ook geen besef is van de impact van slechte regelgeving voor de “echte zzp’ers”.

    Wat betreft zzp’ers in het onderwijs: ik heb juist hele andere verhalen gehoord. Dat mensen die een vaste baan in het onderwijs ambiëren eerst verplicht via een invalpool aan de slag moesten als uitzendkracht. Dat scholen enkel mensen uit die pool in dienst namen en alle scholen in de betreffende stad daaraan meewerkten. Dat zijn geen zzp’ers (die tenminste nog een buffer op kunnen bouwen), maar mensen verplichten tot een uitzendbaan is misschien nog wel erger.
    Wat dat betreft lijkt vooral de overheid boter op hun hoofd te hebben, bijvoorbeeld ook met het niet verlengen van tijdelijke contracten zodra dat een vast dienstverband moet worden.

  4. Iedereen die politici in zijn netwerk heeft zou hen moeten wijzen op de fact-checks van Zipconomy !
    Dan gaat in ieder geval meer gevraagd worden om bewijs.
    Neemt niet weg dat we wel van dhr. VerHULP meer mogen eisen dan aanhaken op ongefundeerd gedrag.
    Want dan heb je HULP nodig.
    Conclusie: bestoken politici en Kamer met FEITEN.

  5. Zoals ik in mijn eerdere reactie op de originele podcast al schreef:
    “Dat hij überhaupt zijn ideeën aan studenten mag ventileren.”
    Moet deze man niet gewoon ontslagen worden en nooit meer als docent te werk gesteld worden?
    Maar ja, meneer heeft zoals hij zelf zegt een goud omrande arbeidsovereenkomst. Wat een aanfluiting!