22 tips voor zelfstandige interim professionals

Dit is de lijst met tips voor freelancers/zzp-ers/zelfstandigen zoals ik deze voor BNR heb voorgelezen. Veel plezier ermee.

1. Weet waar je niet goed in bent. Een kleine zelfstandige onderneming is net zo gevarieerd als een grote multinational. De zelfstandige ondernemer is de raad van bestuur én de raad van commissarissen van zijn eigen onderneming. Hij moet de onderneming in al zijn facetten besturen en controleren. Hij is de CEO, CFO, CMO, COO, CPO, CIO (algemeen directeur, financieel directeur, directeur marketing en verkoop, operationeel directeur, directeur inkoop, directeur ICT) en de bijbehorende staf allemaal verenigt in één persoon. Maar niemand kan alles zijn. Besteed daarom uit en vraag hulp daar waar je zelf niet sterk in bent. Het enige wat je zelf niet uit kan besteden is de rol van CEO. Al het andere wel. Zoek verbinding waar nodig.

2. Stop als je niet gelukkig wordt van het ondernemerschap. Bijna iedereen kan ondernemer worden, maar niet iedereen wordt gelukkig van ondernemerschap. Als ondernemer moet je tegen onzekerheid en afwijzing kunnen, je moet soms heel hard werken, je moet kunnen ‘multi-tasken’ en je moet kunnen netwerken. Als je dit niet kan of niet leuk vindt; stop dan.

3. Wees altijd eerlijker tegen jezelf dan anderen dat durven zijn. Maak jaarlijks een goede analyse van jezelf en van je bedrijf. Er zijn voldoende goede modellen. Maar wees vooral streng voor jezelf. Laat je analyse een spiegel zijn voor je die eerlijk weergeeft wat jij en je onderneming missen. Gooi een goede analyse niet weg omdat de uitkomst je niet bevalt.

4. Weet wat je wilt en zeg nee. Als je onderneming en jezelf wil ontwikkelen begint dit met een duidelijke visie over waar je heen wilt met je onderneming. Wees je zelf bewust van deze visie. Wil je je onderneming laten groeien, zoek je juist balans tussen privé en zakelijk met veel flexibiliteit, of wil je ontwikkelen als vakman/vakvrouw? Dit bepaald hoe je zaken moet doen, welke type klanten je wilt hebben en welke soort opdrachten daarbij horen. Als je wilt groeien zoek je naar schaalvergroting, zichtbare opdrachten en heb je een focus op marketing, als je een professional wilt worden zoek je uitdagende opdrachten, ben je op zoek naar flexibiliteit zoek je opdrachten dichtbij zonder tijdsdruk. Maak in elk geval bewuste keuzes. Ga daar dan ook achteraan en zeg nee tegen opdrachten die niet in dat profiel passen.

5. Ken je markt. Ken de ontwikkelingen in vraag en aanbod. Ken de proposities die werken. Hoe doorzichtig is de markt? Hoe belangrijk is een helder profiel in jouw markt? Hoe belangrijk zijn bemiddelingsbureaus? Welke tarieven worden voor welke diensten betaald? Welke trends spelen er in de markt? Marktontwikkelingen bepalen grotendeels je omzet dus investeer hierin. Kijk op de CBS website, sites van beroepsverenigingen, gesprekken met bemiddelingsbureaus en gebruik deze informatie om je marktbenadering aan te passen.

6. Investeer actief in kennis en kunde. Door elk jaar tussen de 40-80 uur aan opleidingen te volgen en door actief op zoek te gaan naar ‘stretchwerk’. Dat zijn opdrachten die een vernieuwend karakter hebben of net iets boven je huidige kennis en kunde niveau liggen. Stretchwerk is echter geen substituut voor opleidingen. Opleidingen zijn soms noodzakelijk en geven altijd nieuwe inzichten en nieuwe contacten. Het is bijvoorbeeld belachelijk dat duurbetaalde interim managers niet jaarlijks 2 weken naar Harvard, Stanford, London Business School of Insead gaan om hun netwerk en kennis uit te breiden.

7. Netwerk, netwerk, netwerk. Dat wil zeggen bel en ga ook langs bij mensen, geef mensen een cadeautje en laat weten dat je er nog bent. Beperk je niet alleen tot e-mailen. Bouw je netwerk slim uit, netwerk met mensen die realistisch gezien werk voor je kunnen hebben nu of in de toekomst of die je kunnen doorverwijzen. Niet met freelancers in hetzelfde schuitje. Anders kost het te veel tijd. En geef, geef, geef. Om een netwerk te bouwen zul je vaak eerst moeten investeren. Verzin dus ook iets waar je contact iets aan heeft. Je kunt iets vertellen over de opdrachten die je hebt gedaan, maar je kunt ook een klein product kosteloos aanbieden (bijvoorbeeld om iets kort te reviewen/een audit op te doen). Verwacht in elk geval geen opdracht in de eerste keer dat je iemand spreekt.

8. Zorg voor een goede relatie met bemiddelingsbureaus. Bemiddelingsbureaus hebben een groot netwerk en kennen de markt goed. Een goede relatie met een aantal bemiddelingsbureaus vergroten je indirecte netwerk enorm. Zeker als je zelf niet goed bent in netwerken of daar te weinig tijd in investeert, kan een bemiddelingsbureau een goed oplossing zijn. In de regel verdienen de bemiddelingskosten van een netwerk zich terug door een hogere bezettingsgraad.

9. Bij lekker eten hoort de afwas. Niet alle facetten van het ondernemen zijn altijd leuk en het is niet eenvoudig om jezelf te dwingen deze zaken te doen. Veel zzp-ers vinden bijvoorbeeld financiën en acquisitie niet leuk. Er zijn drie dingen die kunnen helpen. Ten eerste lijstjes en heldere afspraken met jezelf. Bijvoorbeeld door met jezelf af te spreken om van een lijst met 50 contacten elke week minimaal twee netwerkgesprekken te hebben. Ten tweede het samen dingen doen. Dat is leuker en je hebt meer dwang. Zo kun je met zijn 2-en soms samen acquisitie gesprekken voorbereiden en evalueren. Ten derde kan je proberen ergens een sport van te maken. Zo kun je op een gezamenlijk netwerkkantoor lijstjes maken van je favoriete klanten en die delen en bespreken met elkaar of zelfs hangen op het toilet. Wellicht heeft een andere ondernemer daar goed ingangen.

10. Zoek een externe locatie en werk niet thuis. Zelfstandigen op een externe locatie hebben meer omzet en zeggen dat die hogere omzet ook komt door de externe locatie. Het is vaak goed voor je netwerk en ook voor de balans tussen privé en werk.

11. Leg 20% van je omzet (1 dag per week) opzij voor economische crisis, calamiteiten zoals ziekte en voor pensionering. Dit lijkt veel geld, maar als je dit niet doet kom je in problemen. Voor zelfstandigen wordt het (net zoals voor werknemers) na je 55ste moeilijk om aan het werk te blijven. Je kennis verouderd en je netwerk gaat met pensioen. Zorg dat je dan voldoende geld opzij hebt gelegd om langzaam af te bouwen als dat nodig is.

12. Maak regelmatig een berekening van je kostendekkend uurtarief. Hou rekening met al je kosten. Dat wil zeggen je kosten voor pensioenen en sociale verzekeringen (je hoeft ze niet af te nemen, maar leg wel het geld opzij), je opleidingskosten, je kosten voor marketing en netwerken, je vervoerskosten, je huisvestingskosten, je IT en telefoonkosten, et cetera. Ga ook uit van een reëel aantal factureerbare uren. Niet alle werkbare uren zijn ook factureerbaar. Je bent ook wel eens ziek en je bent tijd kwijt aan acquisitie, netwerken, opleidingen, administratie en productontwikkeling. Vergelijk dit kostendekkend tarief met uw gemiddelde tarief. Gebruik www.zzptarief.nl

13. Go global. Veel ondernemers richten hun blik vaak op de Nederlandse markt, maar er zijn vele kansen voor zelfstandige professionals buiten de Nederlandse markt. Zeker voor professionals die hun talen spreken.

14. Investeer in jongeren. Niet alleen in senior management. De jongeren hebben de toekomst. Zorg ervoor dat je hun serieus neemt en begeleid en later zullen ze dat dubbel en dwars terugbetalen in opdrachten.

15. Zorg voor een heldere & specifieke propositie. In een markt met steeds meer aanbieders zijn specifieke proposities veel sterker dan generieke proposities. Je bent geen programmeur, maar JAVA programmeur. Je bent geen HR specialist, maar HR strategie specialist. Als je toch een bredere set aan opdrachten wil hebben zorg dan desnoods voor verschillende business kaartjes voor verschillende marktposities. Wees er wel op bedacht dat te veel verschillende proposities door de markt niet altijd begrepen worden, ondanks dat ze voor jou wel in lijn van elkaar liggen (psychiater en organisatiedeskundige).

16. Het gaat om de ondernemer, niet de onderneming. Onthoud altijd dat de onderneming een vehikel is dat moet zorgen voor het succes van de ondernemer. Sluipenderwijs gebeurd het wel eens dat de ondernemer het instrument wordt zodat de onderneming succesvol kan zijn. De ondernemer werkt zich het apezuur om te zorgen dat de onderneming kan blijven bestaan of kan groeien en vergeet zijn eigen belangen als privé persoon.

17. De kost gaat voor de baat uit. In je werkzame leven zal jij jezelf en je onderneming, hoe succesvol ook, waarschijnlijk één of meerdere keren opnieuw moeten uitvinden. De ondernemingsstrategie zal gewijzigd worden, de proposities aangepast en de netwerken die daarbij horen moeten opnieuw ontwikkeld worden. Dit vergt behalve persoonlijk leiderschap ook altijd veel tijd. Het kost je gemiddeld 3-5 jaar voor een nieuwe propositie succesvol is. Wees daarom proactief en start vroeg met een koerswijziging van je onderneming. Als je merkt dat het minder gaat (minder inkomsten, acquisitie kost meer tijd, minder geluk), stel je koers dan alvast bij.

18. Neem vakantie en voldoende rust. Vakantie en rust zijn noodzakelijk om je hoofd de tijd te geven om aan ongebaande paden te denken. Je zult productiever zijn na de vakantie.

19. Lever kwaliteit. De goedkoopste en beste methode om opdrachten te verkrijgen is door verwijzingen en opdrachten van bestaande klanten te verkrijgen.

20. Professional of ondernemer? Besef dat je als zzp-er vaak twee petten op hebt. Je bent vakman of vakvrouw en je bet ondernemer. Beide petten moet je kunnen afwisselen en beide petten moet je onderhouden. Soms moet je meer ondernemer zijn, en soms meer professional. Maar beide competenties moet je continue ontwikkelen en in investeren.

21. Één tip per week is genoeg. Een mens/ondernemer moet al zoveel, maar het ter harte nemen van één tip per week moet toch kunnen. Kleine moeite, veel plezier.

22. Doe niet aan carrièreplanning, maar investeer in jezelf. Als je iets te bieden hebt, komen de kansen vanzelf langs. Neem het motto van Ramses Shaffy: Ga niet op zoek naar succes, maar omarm wat op je pad komt.