Cultuur veranderen via computer games. Werkt dat?

Computerspelletjes is de stadium van ‘tijdverdrijf voor tieners’ al lang voor bij. Los van dat deze miljardenbusiness zich meer en meer op volwassenen richt, worden ´games´ in toenemende mate ingezet voor meer serieuze zaken. Bijvoorbeeld bij werving van personeel of bij simulaties voor militairen of beleidsmakers. Gamification is zo’n vermenging tussen een (computer)game en de realiteit. Deelnemers krijgen in de game opdrachten die ze in de realiteit moeten uitvoeren. De resultaten ervan worden weer teruggebracht in de game.

Moeten we deze trend serieus nemen? Volgens het gerenommeerde onderzoeksbureau Gartner wel. In een rapport stellen ze: “By 2015, more than 50 percent of organizations that manage innovation processes will gamify those processes, according to Gartner, Inc. By 2014, a gamified service for consumer goods marketing and customer retention will become as important as Facebook, eBay or Amazon, and more than 70 percent of Global 2000 organizations will have at least one gamified application.”

Gartner ziet een aantal voordelen van het gebruik maken van games in een trainingsetting, afgezet tegen traditionele trainingen of andere interventies:

snellere feedback
duidelijke doelstellingen en spelregels
aansprekend verhaallijn (vaak spannender dan ‘real live’…)
uitdagende maar haalbare doelen

De praktijk van Gamification in Nederland

Er zijn in Nederland nog maar weinig spelers op de markt die zich bezig houden met het integreren van games in ontwikkelingstrajecten. Het bureau @Hand InBusiness in Amsterdam is er een van. Directeur Juan Tates legt uit hoe games kunnen worden ingezet.

Wat moet ik me bij ‘Gamification’ voorstellen?
Gamification is de vermenging tussen een game en de realiteit. Deelnemers krijgen opdrachten die zij in de praktijk uitvoeren en de resultaten ervan leiden tot vorderingen in de game. Het wordt nu ingezet bij een aantal grote multi-nationals. Gamification lost een aantal bestaande uitdagingen op: hoe motiveer ik mijn mensen? Hoe bereik ik in één keer op een interactieve manier een grote groep mensen? Hoe laat ik hen een bijdrage leveren aan het veranderingsproces? Geen werkgroepjes dus meer en geen postersessies.

Wat is de rol van de verandermanager bij zo’n traject?
Om te beginnen bij het ontwerp. Een gamification-traject is altijd maatwerk. Met de verandermanager moet gekeken worden naar de volgende zaken:

Wat zijn de gewenste doelen in termen van kennis, houding en gedrag bij de verschillende doelgroepen
Wat zijn de drijfveren van deze doelgroepen?
Hoe verloopt op dit moment het process binnen de organisatie?

Als de game ingezet wordt, activeert hij mensen op kennis, houding en gedrag. Het effect is niet blijvend als de structuur van de organisatie niet wordt aangepast. Dit is één van de belangrijkste taken van de verandermanager: borging door structuuraanpassing. Om een voorbeeld te geven: het is vrij gemakkelijk om met behulp van een game mensen beter in teams te laten samenwerken en teamprestaties neer te laten zetten. Als het salarisgebouw echter afgestemd blijft op individuele beloning en niet op teambeloning dan zal het effect snel verdwijnen; mensen zullen weer meer individueel gaan opereren.

Kan je een voorbeeld geven hoe jullie bij voor een organisatie met een game bijgedragen hebben aan een veranderingstraject?
We hebben een grote game gedaan voor een consultancy-bureau. Doel was het stimuleren van ondernemend gedrag bij de consultants. De consultants kregen on-line (vanuit de game) de nodige instructies en hulp, maar in de praktijk moesten zij echte ‘leads’ verzamelen. Die echte leads droegen weer bij voor hun score in de game. We werken juist op deze manier want anders is de kans te groot dat het slechts een spelletje is. En met een spelletje krijg je geen cultuur in beweging.

Ik kan me voorstellen dan een game niet overal en altijd werkt. Ik welke situaties kan ik het inzetten, en waar niet?
Je hebt te maken met de nodige ontwikkelingskosten. Vanaf 100 deelnemers loont het daarom de moeite. Volgens mij kun je een game voor vrijwel alles inzetten. Ik zou eerlijk gezegd niet weten wanneer niet. We zijn op dit moment in gesprek bij een grote retailer voor een Europees traject. Hiernaast zijn we in gesprek bij een Telecomprovider voor een cultuurtraject voor 8.000 mensen in een groot aantal verschillende landen. We richten ons bij de inrichting van een game altijd op het bekende rijtje: ‘kennis, houding en gedrag’ . Het gaat ons dus zeer zeker niet om alleen bewustwording of kennisvermeerdering.

Nog even over de ‘harde kant’. Kan ik de resultaten meetbaar maken. En is zo’n maatwerk spel niet erg duur?
De voordelen zijn hartstikke evident. Ik noem een paar punten:
– Alles is meetbaar. Dus aanvullende gerichte (leer)interventies zijn goed mogelijk.
– Het geheel is goed schaalbaar. Duizenden deelnemers zijn geen probleem. Ook vormen landsgrenzen geen probleem.
– Kosten-effectief. De trajecten die wij uitvoeren kosten tussen de 50.000 en 200.000 euro. De kosten per deelnemer hangen natuurlijk af van het aantal deelnemers in projecten. Als ik dat nu snel uitreken komen wij uit op € 80,- tot € 500,- per deelnemer. Hiernaast vindt het ‘leren’ met name uitsluitend op de werkvloer plaats. Dus geen ‘colleges’ in zaaltjes.

Overigens zijn we op dit moment bezig met een feedbackgame. Een game waarbij het geven en ontvangen van feedback op de werkvloer gestimuleerd wordt. Deze game is geen maatwerk, maar generiek. De kosten ervan zullen daarom per deelnemer erg meebedragen ongeveer € 40,- per persoon. Volgens mij dus niet echt duur….

Nieuw instrument voor nieuwe tijd…?

Cultuurverandering, nieuw gedrag aanleren, het is een weerbarstige bezigheid. Dat behoeft geen betoog. Bij menig ingezette verandering horen heisessies en trainingen. Niet zelden verwoordt dat tot een soort rituele dans, waarvan het efffect al weer wegwebt op de terugweg naar huis en zo de werkvloer nooit bereikt. Gamification zou wel eens een interessant instrument kunnen zijn voor (interim)managers om dat patroon op een eigentijdse manier te doorbreken.