Voor alles is een markt, ook voor sjacheraars

De flexibilisering van de arbeidsmarkt is een onomkeerbare, doorgaans gewenste en positieve ontwikkeling. Maar tegelijkertijd lijkt het een proces te zijn dat soms ernstig aan groeipijnen lijdt. Niet in het minst door sjacheraars die denken er met relatief weinig inspanning aan te kunnen verdienen. Een paar voorbeelden.

Prima bizniz

Citaat: “Het is me een gedoe met die tussenmarkt, iedereen probeert er weer een graantje van mee te pikken. Gisteren weer een fraai voorbeeld, een klusje voor C++ & encryptie: ik reageer op een aanbieding, blijkt het uurtarief €50 te zijn… Zie hetzelfde aanbod elders en daar levert het  €55 per uur op. Kom er achter wie de eindklant is en die betaalt €80 per uur. Na veel gebel blijken er drie partijen tussen te zitten die ieder ongeveer €10 afromen. Veel discussie met de partij die de hoogste bieder is, €64 per uur vind ik het minimum (zeker als je je voor minstens een half jaar moet committeren). Moet je voorstellen 1800 uur x €10 = €18.000 voor het doorsturen van een factuur… Prima bizniz toch? Je snapt natuurlijk ook wel dat de eindklant daar helemaal niet bij gebaat is, immers welke kwaliteit zal er nog aangeboden worden als door 3x afromen 40% van het tarief in zakken verdwijnt van een stel nietsnutten?”

Groeipijn 1. De bizarre situatie dat er meerdere bureaus in een soort lijnopstelling bezig zijn met één recruitmentopdracht, er allemaal met hun facturen tussen zitten en zodoende een groot verschil laten ontstaan tussen het uurtarief dat de klant betaalt en het uurtarief van degene die uiteindelijk het werk gaat doen. Waarbij de klant dus eigenlijk met zoveel woorden belazerd wordt; die betaalt €80 per uur, maar krijgt de ‘kwaliteit’ die hoort bij €50.

Geweldig tarief

Op 23 april bliept er in mijn mailbox een project binnen voor een ‘Training & Onboarding Coordinator’. Dat wekt mijn nieuwsgierigheid. De baan was niet direct misselijk: “The Training & Onboarding Coordinator will be responsible for the onboarding and training coordination within the Global Project Management Team. This team is split up in 3 regions, Europe (Ned UK), US, and AP.” De functie is opgedeeld in 14 taken en gegadigden dienen te voldoen aan 13 functie-eisen. Dat is nogal wat. Maar het venijn zat in de staart.

• This role will be closed on 26th April at 4pm.
• Start: 24 May 
• End: 30 June

Dus, het gaat om een klus van iets meer dan een maand, met een berg taken, een groot deel nieuw, waarvoor je aan een waslijst van eisen moet voldoen, exact één weekend krijgt om te reageren en het bedrijf zelf een volle maand nodig heeft (26 april – 24 mei) om te bedenken wie het worden moet. Nou, daar zal wel een geweldig tarief tegenover staan.

• Rate: 34 euro a hour

Groeipijn 2. Ofwel er is sprake van een volstrekt gebrek aan inlevingsvermogen van de kant van de vrager, ofwel de inschatting van de noodzakelijke kwaliteit van de gezochte kandidaat is volledig onjuist. Het lijkt me allebei niet bevorderlijk voor de relatie en ook niet voor de kwaliteit van de uiteindelijke kandidaat, c.q. het uitgevoerde werk.

Beetje pech

Een organisatie zet in een reuzenvaart een tender uit voor een tijdelijke klus. Dat doen ze bij maar liefst vijf bureaus, waar ze vragen om twéé kandidaten per bureau. Ze timmeren de procedure qua timing volledig dicht. En op het laatste moment wordt er toch een interne kandidaat ‘doorgeschoven’. Met een beetje pech zijn er hierdoor vijf consultants en minimaal tien potentiële kandidaten geweest die er uren in hebben gestopt, planningen hebben omgegooid, tot laat in de avond hebben zitten bellen en op stel en sprong op afspraken zijn komen opdraven, of misschien zelfs wel vakanties hebben uitgesteld. Om vervolgens te horen dat het allemaal niet meer hoeft.

Groeipijn 3. Er wordt aan de kant van de klant niet goed nagedacht over de vraag hoe het probleem nou eigenlijk moet worden opgelost of er is sprake van gebrekkige interne afstemming. Wat kost dat? In geld en goodwill?

En het kan nog erger. Er zijn ‘ondernemers’ die denken met nóg minder inspanning te kunnen verdienen aan de flexibiliserende arbeidsmarkt. Vooral degenen die werkzaam zijn in de zieltogende werving en selectiebranche zijn op zoek naar manieren om het vege lijf te redden. En als de klanten de excessen zat zijn, nou, dan laten we toch gewoon de ZZP’er betalen? Dat is toch tegenwoordig de vragende partij?

Moszkowicz

Eerst maar even hoe dat werkt: als ZZP’er zet ik mijn CV gratis op een marktplaatssite. Vervolgens komt er een opdracht langs waar ik op pas. Ik krijg die opdracht, zeg voor vier maanden lang, drie dagen per week. Dat is ongeveer 400 uur. De registratie van die uren wordt door de marktplaats bijgehouden en die stuurt mij – één keer per maand – een rekening van gemiddeld €5 per gewerkt uur. Dat is bij elkaar €2.000. Voor die €2.000 doet deze aanbieder het volgende: een algoritme laten berekenen wat de interessantste (goedkoopste?) kandidaten zijn, een aantal gesprekjes voeren, de meest veelbelovende aan de aanvrager doorsturen, een ranking op de site zetten en vier keer voornoemde factuur versturen. Dat is in een notendop de complete ‘toegevoegde waarde’. Uitgaande van ongeveer vier uur werkt levert dit voorbeeld €500 per uur op. Exclusief BTW. Als je dat voor elkaar krijgt, heet je normaal gesproken Moszkowicz. Iedere ZZP’er die enig verstand heeft, berekent de opslag door in zijn of haar tarief. En voilà: opnieuw wordt de klant er niet beter van.

Groeipijn 4. Ondernemers die met eurotekens in de ogen ‘businessmodellen’ ontwikkelen die:

• vooral de eigen portemonnee bedienen
• de markt niet transparanter maken
• niet bijdragen aan de verhoging van de kwaliteit
• ronduit onsympathiek zijn richting ZZP’ers
• nadelig zijn voor klanten

Samenvattend: de flexibiliserende arbeidsmarkt lijdt onder prijsopjagende en zinloze handelingen, nutteloze tussenpersonen, het uitknijpen van kandidaten, onprofessioneel inkoopgedrag van klanten en het vooropstellen van geld verdienen boven kwaliteit leveren. Het zijn praktijken die voor alle betrokken partijen uiteindelijk nadelig zijn. Voor de markt, omdat die zich daardoor niet goed kan ontwikkelen; voor de klant omdat die maar moet afwachten of er daadwerkelijk kwaliteit geleverd wordt voor de vaak erg pittige prijs; en voor de leverancier/ZZP’er die zichzelf tot handelswaar gereduceerd ziet worden.

Moeten we dat allemaal normaal vinden?

Aanpassingsproblemen

Misschien hebben we hier te maken met aanpassingsproblemen aan een nieuwe – of in elk geval andere – arbeidsmarkt. Met aan de ene kant partijen die het nog erg lastig vinden om hun personeelsbehoefte strategisch in te schatten omdat ze daar te weinig inzicht in en nog geen methode voor hebben – wat leidt tot ad hoc-gedrag en bij vlagen onmogelijke eisen (dit even los van ‘noodsituaties’, waarbij plotseling een vaste kracht uitvalt bijvoorbeeld). Of partijen die nooit goed hebben geleerd om te bepalen wat een dienst hen waard is en hem vervolgens ook tegen die prijs in te kopen. Want aan de andere kant zijn er dus partijen die er geen been in zien om daarvan te profiteren; hetzij van de vraag van de klant, hetzij van de lastige situatie waarin een aantal zelfstandigen of kleine bedrijfjes nu zitten. Maar wat de oorzaak ook is, het lijkt mij dat dergelijke praktijken nooit bevorderlijk kunnen zijn voor een goede flexibele regeling van vraag en aanbod van werk, met respect voor alle partijen.

Waar begint de victorie?

Bij wie zit nu de mogelijkheid – én het belang – om hier verandering in te brengen? Vooralsnog niet bij de bemiddelaars, lijkt me. Ook niet bij de marktplaatsen die denken een goudader aangeboord te hebben. En ook niet bij de kleine bedrijfjes, die hebben het soms al moeilijk genoeg… De victorie zal moeten beginnen bij de klant en die moet drie dingen doen.

• Als eerste: beter inzicht in de behoefte aan medewerkers op korte en middellange termijn en de stromen (wie gaat erin, wie gaat eruit, op welke termijn etc.) en op basis daarvan strategische prognoses maken én gebruiken.
• Ten tweede: zelf- en kwaliteitsbewust inkopen. Weten wat er in de markt te koop is, welke tarieven daar bij horen en net zo lang onderhandelen tot je waar krijgt voor je geld. Niet accepteren dat er een kloof gaapt tussen wat je als klant betaalt en wat je uiteindelijk geleverd krijgt.
• Ten derde: evalueren. Tijdens en na afloop van een project of interimperiode je continu afvragen of het gebodene in overeenstemming is met de verwachtingen en doelstellingen.

Kortom, een professioneel en integer inkoop- en inhuurbeleid, gebaseerd op strategische keuzes en met een goede voorbereiding in de vorm van een gedegen analyse en/of briefing. En dan zit er nog meer winst in: het is in deze tijd – waarin het gemakkelijker is dan ooit om erachter te komen wat potentiële kandidaten, bedrijven en bedrijfjes in hun mars hebben, getuige de uitgebreide websites en profielen die gratis en voor niets te vinden zijn – echt niet moeilijk om daar de juiste partner(s) bij te vinden. Dan hoeft niemand zich meer een oor te laten aannaaien.