‘Dutch Design’: Flexconferentie op Papendal. Zoeken naar nieuwe balans tussen flex en zekerheid.

Begin dit jaar berichtte het tv programma Zembla over de ‘rafelranden’ van de flex-arbeidsmarkt. Ik was betrokken bij de totstandkoming van het programma dus ik zat twitterend voor de buis om de uitzending van commentaar te voorzien.

Er ontstond met een aantal mede-twitteraars consensus over ‘dat dit niet de bedoeling kon zijn’  van een flexibele arbeidsmarkt en collega Ton Wilthagen stelde voor om met een aantal verstandige mensen tot een nieuwe balans tussen flexibiliteit en zekerheid te komen en gebruikte daarvoor de hashtag #flexconferentie

Afgelopen donderdag was het zover: ongeveer 100 mensen met belangstelling voor dit thema en uit verschillende achtergronden verzamelden zich op Papendal om onder het motto “Dutch Design” aan sociale innovatie te doen en zodoende te komen tot een samenhangend pakket maatregelen rond ‘flex en zekerheid’.

Allereerst brachten de deelnemers in ‘maximaal gemengde groepen’ in kaart wat ze positieve en negatieve ontwikkelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt vonden. Daarna werd gebrainstormd over de toekomst van de Nederlandse arbeidsmarkt, oplossingen verzameld en uiteindelijk werden de oplossingen ‘gescored’. Zie de website van Factor Vijf voor de resulterende mindmaps.

Oplossingen voor herstel balans

De oplossingen waren geordend in een matrix twee dimensies: thema en ‘governance-niveau’. Thema’s waren onder meer “Contract”, “WW en inkomensderving”, “Scholing en leren”, “Arbeidsongeschiktheid en ziekte” en de bedoeling was om na te denken over arrangementen die toegankelijk zijn ongeacht de juridische vormgeving van de werkrelatie. Het ‘governance-niveau’ bepaalde waar de bedachte oplossing het best ten uitvoer kan worden gebracht: op nationaal niveau, op collectief (CAO, regio, etc.) niveau of op het niveau van de individuele arbeidsrelatie in organisaties.

Ik laat hier een aantal oplossingen de revue passeren. De keuze van onderwerpen is volledig de mijne en het commentaar op de oplossingen evenzeer. De organisatoren van de Dutch Design flexconferentie (Ton Wilthagen, Linde Gonggrijp, Bibi de Vries, Marjolein ten Hoonte, Aukje Nauta en ondergetekende) werken nog aan een meer afgewogen ‘eindpakket’, waarbij ongetwijfeld meer recht zal worden gedaan aan de zeer diverse inbreng van alle deelnemers.

Geen onderscheid in contract

Veel stemmen gingen op om de verschillende contractvormen te laten vallen. Los van de vraag of dit zou kunnen, denk ik dat alle verschillende contracten wel degelijk nut hebben op de arbeidsmarkt. Het gaat er volgens mij om dat de verschillen in contractvorm geen ongewenste effecten buiten de arbeidsmarkt hebben. Kortom, het is niet erg dat er contracten voor bepaalde tijd bestaan naast contracten voor onbepaalde tijd, maar het is wel problematisch dat degene met een contract voor bepaalde tijd veel meer moeite heeft om een hypotheek te krijgen of bv. een partner uit het buitenland hier naartoe te laten komen.

WW en inkomensderving

Ook erg veel enthousiasme was er op Papendal voor een meer ‘individuele’ spaarregeling voor werkloosheid. Hoe deze ‘pot’ dan moet worden opgebouwd en onder welke voorwaarden je daarvan gebruik kan maken en waarvoor was al wat minder duidelijk. Er bestond ook nog erg veel zorg over oneigenlijk gebruik. Mijn inschatting is  het werkloosheidsrisico moeilijk te verzekeren is met een individuele spaarpot, omdat de risico’s zo ongelijk verdeeld zijn en degenen met de grootste risico’s over het algemeen de kleinste spaarpot zullen hebben.

Arbeidsongeschiktheid en ziekte

Naast de bekende discussie over een arbeidsongeschiktheidsregeling voor zelfstandigen kwam in deze discussie ook naar voren dat de ‘loondoorbetalingsplicht bij ziekte’ een onevenredig groot risico bij werkgevers legt wanneer deze mensen voor onbepaalde tijd als werknemer in dienst nemen. Naast 2 jaar loondoorbetaling geldt ook nog een reïntegratieverplichting van maar liefst 10 jaar. Voor de meeste vormen van flexibele arbeid gelden deze verplichtingen in veel mindere mate of zelfs helemaal niet. Een en ander betekent, dat werkgevers zeer terughoudend zijn om mensen een contract voor onbepaalde tijd aan te bieden. Een vergaand voorstel om de balans tussen verschillende contractvormen op dit punt te herstellen was het opnieuw invoeren van een collectieve ziektewetregeling. Daarbij moet natuurlijk wel aandacht blijven voor het in de hand houden van ziekteverzuim en instroom in arbeidsongeschiktheid

Consensus

Wat ik zelf nog het meest bemoedigende aan deze bijeenkomst vond, was hoe snel vogels van diverse politieke pluimage het eens werden over de noodzaak van het garanderen van een minimum niveau van sociale bescherming en het voorkomen van concentratie van sociaal-economische problemen bij één groep. En hoe constructief men in staat bleek om aan oplossingen te werken. Het poldermodel is niet dood, het was springlevend in Papendal afgelopen donderdag.