Waarachtige verhalen uit ondernemersland: Ondernemen zonder geld

Vele ondernemerszolders worden bewoond door onuitgevoerde plannen en een enkele droom. Onder stof bedolven wachten ze moedeloos op een erfenis of de jackpot. Hun bedenker lijkt ze alweer vergeten te zijn. Voor al deze plannen en niet alleen het mijne ben ik daarom een bevrijdingsoperatie begonnen: ondernemen zonder geld. Toegegeven, het concept bevindt zich nog in de experimentele fase.

Mijn voornemen wordt niet alleen geïnspireerd door het ‘nieuwe geld denken’ zoals ik dat de laatste tijd steeds vaker tegenkom bij groepen die zich bezig houden met enge dingen zoals holisme, complementaire monetaire economieën en ruilhandel (die bij nader inspectie veel minder eng blijken te zijn dan je eigen bank of pensioenfonds) maar ook door talloze ondernemers die ook maar ergens begonnen zijn. Zoals een Amerikaanse ondernemer die me laatst met ongekende nonchalance vertelde over zijn bedrijf waarmee hij miljoenen had verdiend (en ook weer was kwijtgeraakt). Hij introduceerde me aan de term ‘bootstrapping.’ En wel in de volgende context. Ik vertel hem van mijn plan. Hij vindt het geweldig. Ik zeg dat ik geen kapitaal heb. Hij: “Ok, sounds like you have to bootstrap the operation.” Ik knik begrijpend maar blijf met een vraagteken achter dat nader onderzoek vereist.

Het volstrekt onmogelijke met ongekende kracht

De uitdrukking blijkt in verband te worden gebracht met de illustere baron van Munchausen uit het werk van Rudolf Raspe (1785). Volgens het verhaal trok de baron zichzelf aan het haar uit een moeras. In Amerika wordt bootstrapping dan ook gebruikt om een onmogelijke actie te beschrijven. “To pull oneself over a fence by one’s bootstraps.” Er blijkt bovendien een hele familie van aanduidingen te zijn die dergelijke tegennatuurlijke fenomenen beschrijft: de adynaton. Uit het Grieks herleid verbindt de term het volstrekt onmogelijke met ongekende kracht. Mijn Amerikaanse kennis is zelf trouwens een goed voorbeeld. Hij had zijn business opgebouwd door zijn personeel te betalen in beltegoed voor zijn nog op te richten telecombedrijf.

Er bestaat ook een hedendaagse variant, hoewel deze een stuk minder tot de verbeelding spreekt, de ‘lean start-up’. Dit betekent zoveel als maar gewoon beginnen met wat je hebt en vanuit daar uitbreiden. Dit klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, en dat is het ook. Ik ben zelf een half jaar bezig geweest om mijn plan te perfectioneren in de hoop hiermee geld aan te boren. Pas toen het mij begon te dagen dat dit geld er wellicht nooit zou komen ben ik inderdaad maar aan de slag gegaan. Wat blijkt? Er is inderdaad meer mogelijk dan je denkt.

De eerste stap is wellicht niet beginnen met wat je wel hebt, maar juist wat je niet hebt. In mijn geval was het hiaat makkelijk te identificeren. Ik wilde een internet bedrijf beginnen terwijl ik grotendeels digibeet ben. Door IT-ers waar ik in het verleden mee heb samengewerkt ben ik ook wel beschreven als de ideale test-persoon, namelijk iemand die precies het knopje weet te vinden waar je niet op moet drukken. Net als de baron van Munchausen bevond ik me in een moeras en wel een gevuld met een grote hoeveelheid internet bedrijfjes die linksom of rechtsom uiteindelijk geld wilden verdienen. Toegegeven, op mijn pad vond ik ook menig onbaatzuchtig meedenker. Maar voor uitvoer kon ik nergens houvast vinden.

Uitwisselen van diensten zonder tussenkomst van geld

In tegenstelling tot in een moeras is het in een dergelijke situatie zaak om in beweging te blijven: netwerken, inspiratie bijeenkomsten, doe-groepjes, bakjes koffie met een ieder die jou en je plan nog niet beu is. Wees niet kieskeurig. Het pad van een ondernemer is kronkelig en je weet nooit wanneer je spontaan tegen de goeie afslag aanloopt.

Zo komt er op een dag een mailtje binnen. “He hoi, ik zet jullie allebei even in deze mail want ik denk dat jullie af moeten spreken.” Dat doen we en ik ontmoet mijn ontbrekende puzzelstuk. Hij is IT-er en erg geïnteresseerd in mijn plan. Hij heeft zelf ook een plan, waar dat van mij naadloos op aansluit. Bovendien kan hij mijn inzicht in het sociale gedeelte wel gebruiken. Samen zetten we onze eerste geldloze stapjes. Hij bouwt mijn site. Ik schrijf voor hem een advies.

Ondertussen heeft mijn zoektocht me ook bij de Time/Bank in Den Haag gebracht. Hier worden diensten zonder tussenkomst van geld uitgewisseld. Niet alleen is dit een heel sympathiek initiatief dat creatievelingen in de stad (en internationaal) met elkaar verbindt. Ook vind ik er mensen die bereid zijn mooie dingen voor mijn project te doen, zoals een logo of een illustratie ontwikkelen voor op mijn site. Ik help anderen door hen te adviseren over hun business plannen en budgetten (iets waar de meesten creatieven nachtmerries over hebben), te schrijven voor het time/bank blog en allerhande opdrachten te doen die me even prettig afleiden van mijn eigen plan. Inmiddels ‘betaal’ ik met mijn tijd ook voor yoga lessen.

Tot dusver houd mijn hoofd kranig boven het moeras, terwijl de realiteit van dure PR campagnes, Research & Development, Human resources, Accountancy en Sales nog altijd aan mijn voeten trekt. Of ik mezelf net als van Munchausen aan mijn haren omhoog weet te trekken zal moeten blijken.