The Shift, inzicht voor (interim) managers. Over out of the box of zelfs in ‘next boxes’ denken.

We verkeren in moeilijke tijden. Aan de ongekende economische groei na WOII lijkt een einde gekomen. Het vertrouwen in financiële systemen is geschokt. En daar blijft het niet bij. Volgens sommigen bevinden we ons in een depressie die vergeleken wordt met die na 1929. In ‘The Shift’ beschrijft professor Lynda Gratton dat we ons in een kentering bevinden. Maar dan? Wat moeten we ermee? Wat doen overheden? Wat hebben ze al gedaan? Wat doen instituten? Grote bedrijven? Welke mechanismen werken hier? Tenslotte: Wat kunnen (interim) managers daaraan doen? Welke interventies staan ons ter beschikking?

Denkraam van feiten, meningen, doelen en interventies

Op deze professionaliseringsavond van de nvim presenteren Ad Komen en Leo Witvliet een denkraam om posities te leren zien van anderen en jezelf. Daarin betrekken zij hoe het Instituut Interventiemanagement van Nyenrode denkt welke interventies succesvoller zijn dan andere. Het thema deze avond is Wicked Problems for Managers. De casusvraag die hiervoor langzaamaan afgepeld wordt is ‘Bevinden we ons in een Recessie, SHIFT of Depressie?’. En als we daar al achterkomen, wat is dan ons antwoord op deze tijd?

Feiten

Als we ons afvragen waar de recessie, shift of depressie vandaan komt passeert een aantal feiten de revue. De effecten van de verwachte toename van de wereldbevolking van 7 naar 9,3 miljard inwoners in 2050 zijn groot. Ad Komen leidt ons door een duizelingwekkend aantal gegevens; klimaat, economie, reductie van voedsel, grondstoffen en energiebronnen. Het is één grote optelsom van feiten waar we niet omheen kunnen. Waarvan de westerse economie zegt; ja maar, de groei zit voornamelijk in de niet ontwikkelde landen en zij willen toch niet onze levensstandaard? Misschien niet, maar feit is wel dat deze bottom of pyramid (2/3 van de wereldbevolking!) overleeft. Welke beweging zit daar achter?

Meningen

Lynda Gratton schrijft in The Shift dat we voor een revolutie staan die vergelijkbaar is met de industrialisatie aan het eind van de  18^e eeuw. Zij reikt een aansprekende kapstok aan die wereldwijd mensen aan het denken heeft gezet.  Naast Gratton zijn nog veel meer gerenommeerde personen, instituten, zoals de Club van Rome (The Limits of Growth) en ondernemingen die soms al jarenlang aanvoeren dat wat nu gebeurt er aan zat te komen. Niet zelden op zeer overtuigende wijze. Maar ze leveren gevechten tegen bestaande constituties. Ze slaan nog geen deuk in een pakje boter, betogen Witvliet en Komen, de instituties hebben geen macht maar denken dat zij het nog steeds voor het zeggen hebben. Er is een chronisch tekort aan respect en vertrouwen in de bovenkant van organisaties.

Doelen

Welke doelen?We zijn niet bereid om in de verre toekomst te investeren. Wie stelt doelen? Kijk naar Europa, internationaal doelen stellen is uiterst moeizaam. Jarenlange onderhandelingen over gemiddelde doelen. Maar zo gaat het per  land, rijk, gemeenten, bedrijven, bij jou en bij mij…

Interventies

Zit je al ongemakkelijk op je stoel,  voel je de wake up call? Het zijn rekenkundige feiten die niet ter discussie staan, maar alle voorspellingen komen niet uit, analyses geven variaties waardoor je moet kiezen. Als je hier draait, gebeurt er elders iets wat invloed heeft maar je weet niet wat. Als we de parallel trekken met organisaties zien we daar dezelfde structuren, dezelfde beweging. De antwoorden komen dus niet uit bestaande instituties, niet uit de zittende macht, maar uit de onderkant van de organisatie!

Krachtverlies van bestaand management

Structuren worden nog steeds neergezet als een driehoek met de top bovenin, een middenlaag van managers en de werkvloer als onderkant. Als we inzoomen op de onderkant zien we dat daar de acties en projecten plaatsvinden en het directe klantcontact. De afstand naar wat bovenin bedacht wordt is zo groot, dan die onderkant zijn eigen gang gaat. En het werkt! Met als gevolg dat de middenlaag last heeft van het obesitas syndroom, te groot, te veel, te dik. Bekend is dat in de zorg 30% weggesneden kan worden. Dat management denkt echter nog steeds dat zij de doelen kunnen stellen, maar doelen stellen is geen vraag meer van de top. De machtspositie van het middenkader vermindert.

Durf je los te laten?

Een mooi voorbeeld is de jeugdzorg. Nieuwe initiatieven kunnen opkomen omdat veel taken weggevallen en opnieuw geordend zijn. Iedere partij moet loslaten en niet langer zijn eigen vakje opvullen. Laat het over aan het vrije veld…. Direct ontstaat het dilemma van de manager. Die wil de organisatie beschermen, maar moet leren in het totaal en dus het vrije veld te bewegen. Fluïde blijven en zich kunnen aanpassen, blijf naar buiten kijken en je organisatie zo aanpassen dat het in de vrije ruimte past. Als je dat effectief wilt doen, durf je diep genoeg te snijden? Neem afscheid van bestaansrecht in termen van groei. Het gaat om verdelen in plaats van vergaren. Ruimte creëren zodat anderen die kunnen innemen.

En zie wat gebeurt… Kleine groepen mensen stellen het vak weer centraal. Daar vinden de innovaties plaats. Medewerkers zijn bereid hun eigen betekenis te geven aan de ruimte en komen met oplossingen die buiten kaders liggen.

Interimmer, het moet anders!

Het is aan professionals als interim managers om in onze praktijken en eigen omgevingen proactief actie te ondernemen, waar dat ook maar kan. Toon voorbeeldgedrag en zorg dat dit op de agenda komt. Behalve klant centraal ook eigen mensen centraal stellen. Als interim manager kunnen we mensen begeleiden om nieuwe wegen te bewandelen. Luister en ontdek in elk vraagstuk de kleine structuurtjes of systeempjes die probleemloos opgelost kunnen worden en bijdragen aan een groter geheel als antwoord. Ontwikkel andere business modellen. Onderken het verlies van kracht van bestaande management routines en conventionele betekenissen. Durf af te wijken van pasklare oplossingen, reflecteer dagelijks op eigen opvattingen en spiegel deze aan andere en nieuwe inzichten. Word die blauwe banaan, vaar op een Blue Ocean of wees die koe die verderop in het weiland graast en anders is dan anderen. Bekende metaforen. Dan denk je niet langer ‘out of the box’, maar zelfs in ‘next boxes’!

Sprekers
Professor dr. Leo Witvliet, leerstoel interim management en wetenschappelijk verantwoordelijk voor het European Institute Interim-Management Nyenrode EIIM, met professor Arie de Ruijter de motor achter het Instituut Interventiemanagement, www.iim.nl. Ad Komen, interim manager en masterstudent Interventiemanagement Nyenrode leergang Interventie Management

tekst: joke twigt