Coach de ander (en jezelf) door iedere crisis

Als (interim) manager bent u dagelijks bezig met de ontwikkeling van organisaties en de medewerkers die daarin werken. Ontwikkeling van mensen kan op diverse manieren vorm krijgen. Of dit nu gebeurt vanuit een coachende leiderschapsstijl door de (interim) manager, of door een coach vanuit een specifieke coachingsvraag. Op dat moment helpt u mensen met het realiseren van persoonlijke doelstellingen. Echter, u bent ook maar een mens met allerlei aannames en drijfveren. Die bepalen in grote mate welke houding u aanneemt tegenover uw gesprekspartner. Welke facetten spelen mee in de coachingsrelatie? En waar kunt u uw invloed bewuster inzetten?

Karen Walthuis ontwikkelde het model van zes coachhoudingen. Het model is ontstaan uit onderzoek dat zij onder tien coaches en dertig van hun cliënten verricht heeft. Het onderzoek bestond uit diepte-interviews waarin de vraag Hoe gaan coaches en cliënten om met de verantwoordelijkheid voor de problemen en oplossingen van de cliënt? centraal stond. Tijdens de professionaliseringsavond van de Nederlandse Vereninging voor Interim Manager (NVIM) in The Bakery Institute (Zaandam), tussen geurend brood en smakelijk gebak in, geeft Karen de deelnemers inzicht in de mogelijkheden van het model. Het is een bron van informatie voor iedereen die een ander begeleidt in zijn ontwikkeling.

De zes coachhoudingen

De kracht van het model is zijn eenvoud. Het bestaat uit twee dimensies: de dimensie ruimtegevend versus richtinggevend en de dimensie gerichtheid in tijd, namelijk op het verleden, het heden en de toekomst. Dit levert zes coachhoudingen op: onderzoeker, praatpaal, onderwijzer, boeddhist, aanvoerder en uitdager. Het model is eclectisch, dat wil zeggen dat u weliswaar een voorkeurshouding heeft, maar kunt kiezen uit het hele palet naar wat op dat moment het beste past bij de situatie van uw gesprekspartner of fase waarin het gesprek zich bevindt. Het instrument staat niet centraal, maar de manier waarop u dit inzet.

• De onderzoeker stelt feitelijke vragen zodat hij een objectief beeld krijgt van de situatie.
• De praatpaal luistert met al zijn zintuigen – laat dat merken door te hummen en te knikken –  en sluit zo aan op de beleving van zijn gesprekspartner.
• De onderwijzer gebruikt zijn kennis en ervaring om informatie en wijsheden aan te reiken.
• De boeddhist houdt zijn gesprekspartner een spiegel voor.
• De aanvoerder zorgt voor doelstellingen en geeft goede adviezen.
• De uitdager tenslotte maakt gebruik van humor en onverwachte invalshoeken (provocatief coachen) om zijn gesprekspartner met luchtige diepgang in beweging te zetten en tot zijn eigen inzichten te brengen.  De uitdager is vooral bezig om iemands waarheden en zekerheden los te wrikken en veroorzaakt in feite een kleine crisis.

De crisis coachen

Veel van wat we doen, gebeurt op basis van automatisme. Terwijl het best nuttig is stil te staan bij waarom we handelen zoals we doen. Pas bij een crisis komen dergelijke vragen naar boven en wordt de noodzaak versterkt om gewortelde aannames los te laten. Het maakt feitelijk niet uit of het een persoonlijke crisis is of één van buitenaf, zoals de huidige economische crisis. Het gaat om wat het met iemand doet . Het positieve wat een crisis iemand kan geven is stil te staan bij zijn eigen duiding van gebeurtenissen.  Bij het aangaan van de reflectie komt een soort innerlijk weten vrij, waar eerder de woorden nog niet voor gevonden waren.

Bij de toepassing van het model in een praktijkcasus van één van de deelnemers wordt de diepgang ervan zichtbaar. We krijgen in beeld hoe de verschillende houdingen werken op de coachingsvraag. Er ontstaat inzicht waarom de ander zo reageert en we zien direct wat de alternatieve houding voor effect heeft.
Het model helpt te reflecteren op onze eigen handelingsvrijheid als coach, die lang niet zo beperkt is als we aanvankelijk denken. De meeste coaches ervaren wel eens dat zij in een van de valkuilen van de aanvoerdershouding terechtkomen en dan harder aan het werk zijn dan hun cliënt. Probeer de ander dan meer ruimte te laten, zodat het zelflerend vermogen optimaal gestimuleerd wordt. Zo verhoogt u de soepelheid van ieder coachingsgesprek en voelt u de kracht van werkelijk contact maken.

Nvim/Joke Twigt

Meer weten?

Psycholoog Drs. Karen Walthuis werkt als coach en trainer. Zij is schrijver van de boeken Wisselende contacten, de ontmaskering van de coachingsrelatie en Leven met de handrem eraf . Hierin vindt u een uitwerking van het model en reflectievragen voor zelfcoaching. Als u snel inzicht wilt krijgen in uw voorkeurshoudingen, minst geliefde houdingen en uw ontwikkelmogelijkheden, klik dan door naar de zelftest. Meer info vindt u op http://www.yclectika.nl/