Bas van de Haterd 11 maart 2013 10 reacties Print Waarom jongeren geen lid zijn van de vakbondMijn post over het FNV, en de vakbonden in zijn algemeenheid, heeft veel stof doen opwaaien. Gelukkig heb ik veel steun gekregen. Net als mij begrijpen velen niet waarom een vakbond de CAO mag onderhandelen als ze maar een heel beperkt aantal mensen vertegenwoordigen in een sector, wat in bijna alle sectoren tegenwoordig het geval is. Net als mij vinden gelukkig ook veel mensen het heel erg vreemd dat je als werknemer niet mag stemmen over je eigen voorwaarden cq. CAO als geen vakbondslid bent. Het is niet democratisch en vrij, maat het lijkt meer op een dictatuur. Net als bijvoorbeeld in China moet je lid zijn van de partij voor stemrecht. Als je je niet verbind aan een regime (waar je misschien wel tegen bent) heb je geen rechten. Maar er waren ook veel tegen geluiden. Ik ben voor veel uitgemaakt (zoals gebruikelijk), met name dat ik de ongelijkheid zou willen vergroten (het omgekeerde is waar) en werknemers zou willen uitbuiten (ik wil ze juist een stem geven, in tegenstelling tot de vakbond). Echter zeer interessant waren ook de reacties dat mensen ‘gewoon’ lid moeten worden van de vakbond voor stemrecht en anders niet moeten zeuren en dat jongeren geen lid worden van de bond omdat de bond toch wel alles voor hen regelt. Gewoon lid worden Laat ik beginnen met ‘gewoon lid worden’. Gewoon zou iets van een meerderheid in zich hebben in mijn optiek, maar met een overgrote minderheid van de werkenden in Nederland die nog lid zijn van de vakbond is het dus niet zo gewoon. In 2010 had men 1,87 miljoen leden, op 7,7 miljoen arbeidsmarktpopulatie in Nederland. Echter, van die 1,87 miljoen leden waren een behoorlijk deel (men geeft hier geen openheid over) al met (pre) pensioen. Tel hierbij op dat een heel groot deel in de (semi) overheid actief is en je komt snel tot de conclusie dat men minder dan 10% van de werknemers in het commerciële bedrijfsleven vertegenwoordigd. Ik herhaal mijn vraag: waarom hebben de vakbonden nog de positie als vertegenwoordigers van de werkenden? Jongeren geen lid Ook zijn er heel veel assumpties (ik heb nog nooit een onderzoek hier over gezien) waarom jongeren geen lid zijn. De schandalige assumptie van de bonden zelf die ze in het boekje arbeidsverhoudingen 2020 gaven was dat jongeren geen idealen meer zouden hebben. Schandalig omdat de meeste jongeren die ik ken meer ideale hebben dan het gemiddelde vakbondslid dat enkel lijkt te gaan voor zoveel mogelijk verdienen (wat ook wel bleek uit de reacties op het eerste artikel). Waarom worden jongeren dan geen lid (naar eigen zeggen is 4% van de vakbondsleden onder de 25)? Ik heb er geen representatief onderzoek onder gedaan, maar als ik jongeren (en dan definieer ik dat even als 35 en jonger) hierover spreek krijg ik zeer uiteenlopende antwoorden. Een aantal die ik de laatste maanden/jaren heb gehoord: Ze doen toch niets voor me, ze komen enkel voor de ouderen op; Ik zal toch nooit gaan staken, als het me niet bevalt ga ik gewoon weg; Samen staan we sterk, maar dat kan je net zo goed organiseren als het er van komt, gewoon met je collega’s onderling, daar heb ik geen logge organisatie voor nodig; Ik hoor steeds het woord solidariteit, maar als ik kijk wat ze voorstellen is het ‘de jongeren moeten voor de ouderen betalen’ en dat is niet solidair; Het gaat enkel om geld, altijd maar meer verdienen, hogere lonen, looneisen, nooit over een betere wereld; Ik wil niet vandaag loonsverhoging zodat mijn bedrijf morgen failliet is, ze willen altijd maar meer, of het nu realistisch gezien kan of niet; Ik kan zelf heel goed onderhandelen over mijn loon en ik kom altijd hoger uit dat die paar procent die de vakbond er uit haalt; Ik heb geen vakbond ooit horen praten over duurzaamheid, over bedrijven aanzetten tot vergroening, dat interesseert me veel meer; Heb je ooit gezien hoeveel mensen daar werken? Wat voor panden ze zitten? Hoeveel geld daar in om gaat? Daar betaal ik niet aan mee. Zomaar een greep uit de reacties die ik heb gekregen. Nu zijn de mensen om mij heen met wie ik hierover spreek wel erg divers, maar niet representatief voor Nederland. Toch heb ik nog zelden of nooit iemand onder de 35 gehoord die positief was over de vakbond. Niet omdat het allemaal geregeld wordt voor ze, maar omdat wat de vakbond regelt ze vaak tegen het hoofd stoot. Het wereldbeeld ‘de ondernemer is evil, de werknemer moet beschermd worden’ is voor de meeste jongeren volledig omgedraaid. De ondernemer moet zijn werknemer goed behandelen, anders vertrekt de werknemer. De vakbonden moeten dus een geheel nieuwe rol in de samenleving zoeken, maar ik vrees persoonlijk dat het daarvoor al eenvoudigweg te laat is. De FNV had toen ze zichzelf opbliezen een geweldig momentum om ook echt een stap te zetten en te zeggen: we stoppen er gewoon mee. Onze maatschappelijke rol is uitgespeeld. Jammer dat ze dat moment niet genomen hebben. Nieuwe orde Het is tijd voor een nieuwe orde. De CAO onderhandelingen zouden gevoerd moeten worden door de ondernemingsraden. Die vertegenwoordigen namelijk daadwerkelijk de werknemers van een organisatie. Dan ben je meteen van het autoritaire regime van lidmaatschap geeft stemrecht af en mogen alle werknemers stemmen. Natuurlijk moeten deze wel bijgestaan worden met goed, onafhankelijk (juridisch, fiscaal) advies. Sector gebonden CAO’s zijn niet meer van deze tijd, omdat een sector zo breed is geworden en bedrijven kent die het geweldig doen en die het heel zwaar hebben. Bedrijven zouden ervoor moeten kiezen samen te werken, bijvoorbeeld samen scholingspotten op te zetten of gezamenlijke arbeidsvoorwaarden af te spreken. Het moet geen strijd meer zijn, het gaat om samenwerking tussen partijen met verschillende belangen. Werknemers en werkgevers. Daarvoor is een nieuwe orde nodig, want de eeuwige retoriek van beide kampen zet geen zoden aan de dijk. Print Over de auteur Over Bas van de Haterd Bas van de Haterd is auteur, (internationaal) spreker en adviseur over de invloed van technologie op werk. Hij kijkt zowel naar het werk dat mensen nog gaan doen, de manier waarop we dit werk organiseren als de manier waarop we mensen voor dit werk aantrekken en motiveren. Hij schreef hierover o.a. boeken als 'Talent Acquisition Excellence', '10 banen die verdwijn & 10 banen die verschijnen', de maatschappelijke impact van de zelfrijdende auto en (R)evolutie van Werk. Ook organiseert hij jaarlijks het Digitaal-Werven event. Bekijk alle berichten van Bas van de Haterd
Als jongere schaar ik me achter een hoop van de aangedragen argumenten. Mijn perceptie van de vakbond is die van een organisatie met een stuitend gebrek aan solidariteit die een strijd voeren die al lange tijd geleden is gewonnen (neemt niet weg dat ze tóen heel belangrijk waren). Je zou zeggen: wordt lid, dan heb je wellicht invloed. Alleen al door demografische redenen is dat een utopie. Daarnaast heb ik geen vakbond nodig om voor mij op te komen; dat kan ik zelf wel. De vakbond gaat niet dood, dat is hij al.
De Bonden zijn er omdat de werkgevers niet de behoefte hebben om met al hun (varierend van enkelen tot enkele duizenden) werknemers te moeten onderhandelen. Elke werknemer heeft een stem. En elke werknemer wil gehoord worden. Of zo doet dit (en het vorige) stuk vermoeden. Een OndernemingsRaad die over CAO’s zou gaan onderhandelen is een perfect excuus. Zowel voor de werkgever, die kan onderhandelen met zijn eigen mensen, waarmee meteen de onafhankelijkheid van elk OR lid op de agenda komt te staan, als voor de werknemer, die … tja, eigenlijk niks ziet veranderen. Hij hoeft nog steeds geen steun te betuigen. Geen inspanning te leveren. Je verandert de instelling van een persoon niet door hem een andere vertegenwoordiger te geven. En wat is je probleem met het opkomen van de Bonden voor alle werknemers? De opkomst bij de Tweede Kamer verkiezingen in 2012 was krap an 75%. Daarvan stemde een hakken-over-de-sloot 51% voor de huidige regering. Snel gerekend wil dat zeggen dat 62,5% van NL er expliciet voor heeft gekozen niet voor deze regering te stemmen dan wel helemaal niet te stemmen. Toch worden zij dagelijks geregeerd door mensen die hun pensioen, ziektekosten, etc. bepalen. En ook hier groeit de bevolking/werknemerschare nog immer.
@Hans: vind je het niet heel vreemd dat een werkgever geen interesse kan hebben in individueel onderhandelen met organisaties? Is dat niet het toppunt van disrespect? Voor mij wel namelijk. En ook niet geheel correct, want elke werknemer heeft een individueel arbeidscontract en daarover is onderhandeld. Ook geeft het wel iets aan over de vraag of de omvang van grote organisaties wel verstandig is. Immers, ik heb nog nooit een MKB’er gehoord hierover. Wat dan wel weer grappig is, is dat vakbonden streven naar grote bedrijven, want daar kunnen ze veel invloed uitoefenen. Je vraagt je dus af of men wel het belang van de werknemer voorop stelt (of eigenlijk vraag ik me dat dus niet af). Je vergelijking met de tweede kamer verkiezingen gaan, sorry, wat mij betreft mank. Ja, een deel komt niet opdagen, maar die hebben wel stemrecht! Dat is een fundamenteel recht in een democratie dat door de vakbonden opzij geschoven wordt. Vervolgens vind ik het interessant dat je stelt dat misschien 51% voor deze coalitie heeft gestemd. Dat kan bij de bonden niet eens, die hebben nog geen 25% leden. In de meeste gevallen hebben ze in een sector (behalve bij de overheid, onderwijs en zorg) minder dan 10% van de mensen. Dus een krappe meerderheid…. is een meerderheid. Is een stuk beter dan 10%.
@Bas: Nee, vind ik helemaal niet vreemd. Dat is nu eenmaal zoals het is. Sterker nog, veel werkgevers hebben daar het HR-schild voor geimplementeerd. Wat dat betreft zijn we het grondig eens. Daar tegenover staat de onmogelijke taak voor een werkgever om zijn jaar zodanig in te delen dat deze aan, mogelijk langlopende, onderhandelingen per werknemer toe komen. Natuurlijk leven Bonden op grote bedrijven. Groot=Gezien=Aandacht=Bekend. Het is lastig naam maken op de kleine ondernemingen. Om ook maar niet te spreken over het omgekeerde David-Goliath stigma wat daar bij kan komen kijken. http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2012#Verkiezingsuitslag Nu ben jij misschien niet een van de 51 van de 75 procent die voor de huidige regering hebben gestemd. En misschien ook wel. Ongeacht jouw stem laat je de huidige regering wel het beleid voor je bepalen en heb ik nog niet in het nieuws gelezen over jouw (uiteraard vertrouwelijk behandelde) onderhandelingen met premier Rutte over je belastingen voor 2013. Zowel premier Rutte als de individuele Nederlander, alsmede de werkgever en haar werknemers hebben er totaal geen behoefte aan (en ik betwijfel sterk of het rendabel zou zijn om te doen) op individuele basis hun onderhandelingen aan te gaan. Noch zou het verstandig zijn een al dan niet geheel onafhankelijk orgaan als een OR of het MinFin dat te laten doen. Juist dat is waar een Bond voor is.
@Hans het is nu eenmaal zoals het is. Een veel grotere allergische reactie kan je bij mij niet oproepen. Nazi Duitsland was ook nu eenmaal zoals het was, toch ben ik blij dat daar iets aan gedaan is! Ik heb inderdaad niet voor deze regering gestemd (ik stem D66 durf ik in alle openheid te zeggen), maar ik leg me wel neer bij de meerderheid. Echter, dan moet het wel een meerderheid zijn en ik weiger mezelf neer te leggen bij een zeer ondemocratisch stelsel waarin een hele marginale groep stemrecht heeft. Ik ben net even nog de cijfers ingedoken. Als FNV Bondgenoten (net hun jaarverslag bekeken) een ‘normale’ verhouding heeft qua leden moet je dus bijna 25% van die leden niet tot de arbeidsmarktpopulatie tellen. Die zijn namelijk al met pensioen of anders inactief. Dat is best zorgelijk te noemen (understatement). En wat betreft je ‘add’. Inderdaad, ik zie aan de achterkant van het systeem dat je bij de overheid zit. Daar is dat inderdaad zo. Maar ik kan je vertellen dat het bij serieuze werkgevers (inderdaad, ik neem de overheid als werkgever totaal niet serieus, die laten zich namelijk precies zoals je zegt leiden door processen en niet door talent) niet het geval. Bij sommige grote organisaties wel (ook daar zie je hoe geweldig het gaat… NOT), maar gelukkig werkt inmiddels meer dan 50% van Nederland voor het MKB en daar heeft iedereen echt een individuele arbeidsovereenkomst. Termen als salarisschalen en periodieken komen maar bij heel weinig organisaties voor hoor (en daar moeten we denk ik heel gelukkig mee zijn).
@Bas: Ik denk dat we ergens wel een overeenkomstig gedachtengoed hebben gevonden. p.s. De achterkant van je systeem is volgens mij niet helemaal betrouwbaar.
Dat is mooi Hans, welk gedachtengoed is dat? En mijn systeem is zo betrouwbaar als de informatie die erin gaat. Ik kijk zuiver naar het mail adres dat je opgeeft. Dat lijkt toch echt gemeentelijk te zijn, maar zoals met elk systeem: crap in is crap out en de mens is de zwakste schakel 🙂
Add: Wat ik, van mijn kant, dan weer grappig vind is dat je denkt dat elke werknemer daadwerkelijk een individueel contract zou hebben. Dat idee heeft sinds het invoeren van termen als functieprofiel, salarisschalen en de “periodiek” al afgedaan. Oh, en het scheelt ook het HR-schild een hoop werk.
Het is geen simpel thema, Bas. Ik heb net mijn lidmaatschap van de bond opgezegd, uit een soort ouderdomswoede. Eigenlijk zou ik dat ook met mijn partij moeten doen, maar ik denk dat het slecht zou zijn voor het systeem. Arbeidsvoorwaarden zijn van belang en free-riders zijn akelig: als je een beroep wilt doen op de regels van het spel, moet je meewerken aan het in stand houden ervan. Dat geldt voor de politiek, maar dat geldt ook voor bondswerk. Ik ben ook voorzitter geweest van een behoorlijk grote O.R., leuk werk en over betrokkenheid van collega’s heb ik nooit klachten gehad. Daar komen we ook wel wat tot elkaar: misschien is die verbijzondering van onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden via de O.R. zo gek nog niet. Want het is over het algemeen wel waar dat de omstandigheden binnen een sector nogal uiteenlopend zijn. Helaas, nu in crisistijd even niet; dat is misschien toch een reden om ook die grote bonden te laten bestaan.
Dank je voor je reactie Tom. Zeker geen eenvoudig thema, hoewel we het ook niet moeilijker moeten maken dan het is in veel gevallen. Ik ben overigens een groot tegenstander van het begrip free riders, verschrikkelijk vind ik dat. Daarmee wordt namelijk geïmpliceerd dat deze mensen profiteren van het werk van de bonden, terwijl de meeste mensen die ik spreek vooral het gevoel hebben dat ze last hebben van het werk. Dus free riders? Je kan ze ook ‘colletaral damage’ noemen.
