Bas van de Haterd 7 oktober 2013 19 reacties Print Het basisinkomen: gaat Zwitserland ons voor?Het basisinkomen is een concept dat al lange tijd rond zingt. Slim of niet? We hebben voor- en tegenstanders. We hebben allerlei mensen die ‘zeker weten’ wat de gevolgen zullen zijn. Laat ik heel duidelijk beginnen: ik weet het niet zeker, ik kan er enkel over filosoferen. Want je weet pas iets zeker als je het gedaan hebt. En misschien hebben we straks een voorbeeld: Zwitserland. Ze hebben genoeg stemmen om een bindend referendum aan te vragen. Als de Zwitsers voorstemmen (en dat hebben ze vaker gedaan op projecten waar geen overheid zich aan zou willen branden) hebben we het meest bijzondere sociale experiment sinds… het communisme? Basisinkomen Ik zal heel kort uitleggen wat het basisinkomen is. En nee, ik link hierbij expliciet niet naar de vereniging en hun website die daar over gaat, want daar zitten een aantal zo’n onzinnige domme financieel onmogelijke zaken in dat dat weinig nut heeft. Met vrienden als die mensen heb je geen tegenstanders nodig. Het basisinkomen is heel eenvoudig een onvoorwaardelijk maandinkomen voor elke volwassen inwoner. In Zwitserland wil men dit op 2.500 Frank stellen, iets meer dan 2.000 euro. Let wel, Zwitserland is een stukje duurder dan Nederland. Dit systeem heeft grofweg een paar (en ik leg het nu te simplistisch uit) grote verschillen ten opzichte van de bijstand. Ten eerste is het veel meer. Ten tweede is het onvoorwaardelijk, daar waar je voor de bijstand tegenwoordig gevraagd kan worden tegenprestaties te leveren. Ten derde is het alles, dus geen toeslagen of extra’s meer, geen zorgtoeslag, geen huurtoeslag, geen gedoe. Lui of ambitieus? Ik denk dat de basis vraag die hier aan ten grondslag ligt de vraag is: is de mens van nature lui, of juist niet? Gaan mensen nog werken? De enige keer (1974) dat er een experiment mee is gedaan in Canada in een stadje zag men geen verandering van werk gedrag. Echter, dat was slechts 4 jaar. Men wist dus dat het eindig zou zijn. Dat beïnvloed een dergelijk experiment. De kwaliteit van leven nam toe in die vier jaar, het aantal ziekenhuisbezoeken nam echter af, net als het aantal arrestaties en de criminaliteit. Ook de schooluitval ging omlaag. Er lijkt dus een grondslag te liggen hiervoor, maar nogmaals: dit was tijdelijk. Een experiment. Men wist dus dat het eindig zou zijn, bleef men daarom werken? Dat weten we niet. Tweestrijd Ik verwacht persoonlijk dat er, zeker in het begin, een hele grote tweestrijd ontstaat. We hebben namelijk al heel veel mensen die klagen over de ‘bijstandtrekkers’. Alleen het feit dat dat woord bestaat en iedereen weet wat je bedoelt is al een teken aan de wand. Die mensen zullen waarschijnlijk toenemen. Waarom? Omdat we heel veel mensen nu eenmaal heel slecht behandeld hebben in het verleden. Niet het onderwijs gegeven hebben dat ze nodig hadden, niet de motivatie en kansen gegeven hebben. Deels hebben die mensen niet de opvoeding gehad die we misschien gewild hadden dat ze kregen. Of misschien is het karakter. De eeuwige nature vs nurture discussie die ik niet wil gaan voeren. De groep die betaalt moet groot genoeg zijn voor een groep die niet betaalt. Als teveel mensen gaan free riden is het snel gedaan. Ik denk echter dat heel veel mensen graag gaan werken. Wel zullen voor bepaalde beroepen waarschijnlijk de lonen sterk omhoog moeten. Maatschappelijke verantwoordelijkheid Ook zullen we naar een nieuwe mentaliteit moeten, dat is misschien nog wel het moeilijkste. Of niet misschien. Een van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Want met zo’n systeem valt ook heel veel weg. Het niet meer kunnen geven van mantelzorg kan niet meer, bot gezegd. Immers gaat een groot deel van het budget nu hier aan op, dat kan dus niet meer in de zorg gaan. Zijn wij bereid onze ouders weer in huis te nemen in sommige gevallen? Zijn wij bereid om zorg in te kopen als we dat niet willen of kunnen? Iedereen moet zijn steentje bijdragen in zo’n geval. Die mentaliteit moet er bij iedereen dan in. Nederland In Nederland zie ik het voorlopig niet gebeuren en dat is maar goed ook. Wij zijn het land van de koopkrachtplaatjes en mijn god wat gaan die veranderen met zo’n systeem. Pas als we bereid zijn om mensen inderdaad flink te laten terugvallen en vooruit gaan in een systeem kunnen we zoiets invoeren. Dat kan voorlopig niet, want dan komen er toch weer 101 uitzonderingen. Net zoals het nieuwe belastingstelsel met de boxen een versimpeling moest worden, we zouden veel aftrekposten en toeslagen afschaffen, zijn er alleen maar meer bij gekomen. Daarnaast moet dit betaald worden vanuit een groot deel kostenbesparingen. Ik gok dat dat kan. Miljarden geven we uit aan mensen die berekenen hoeveel mensen krijgen, controleren of ze zich aan de regels houden, etc. Die kunnen voor een groot deel verdwijnen. De vraag is natuurlijk: welke ambtenaar is bereid dit in te voeren als hij daarmee zichzelf overbodig maakt? Nog veel vragen Ook zijn er nog heel, heel veel vragen. Wie hebben hier recht op? Iedereen die in Nederland woont? Iedereen die legaal in Nederland woont? Elke Nederlander? Hoe gaan we om met immigranten in dit verhaal en Nederlanders is het buitenland? Natuurlijk is er de financieringsvraag. Hoe richten we de rest van ons belastingstelsel in? Wanneer betaal je inkomstenbelasting? Winstbelasting? Dat zal moeten blijven bestaan. Gaan we naar een vlaktaks of juist niet? Welke aftrekposten schaffen we af? Veel denk ik, maar allemaal tegelijk? Een complete reset, duren we dat aan? Goed idee of niet? Zoals je in de post kan lezen: ik ben er nog niet over uit hoe goed het is. Ergens zegt mijn sociale hart: ja, doen. Iedereen een basisinkomen van rond de 1.500 per maand of zo. Daar kan je net van leven. Vervolgens alles afschaffen, en dan bedoel ik ook echt alles. Elke toeslag, elke aftrekpost, alles. Ik ben zelf een voorstander van een progressief belastingstelsel, maar dan wel een stuk lager dan wat we nu hebben. Bijvoorbeeld 25% over de eerste 50.000 en 40% over de rest. Geen idee of het uit komt. Aan de andere kant denk ik: redden we in Nederland nooit. Nooit. Dan komen er meteen weer mensen die compensatie moeten hebben. Die zielig zijn. Die hun huis niet uit willen en nu niet meer kunnen betalen vanwege de verloren huurtoeslag (dus is een sociaal systeem ineens niet meer sociaal). Ook heb ik geen idee hoeveel procent van de bevolking als free rider zou gaan nietsen. Ik zou het niet kunnen, maar… Het is mooi om over te filosoferen. Ik hoop ergens dat Zwitserland het doet, dan kunnen we de effecten zien. Altijd fijn, op kosten van anderen experimenteren en leren toch? Print Over de auteur Over Bas van de Haterd Bas van de Haterd is auteur, (internationaal) spreker en adviseur over de invloed van technologie op werk. Hij kijkt zowel naar het werk dat mensen nog gaan doen, de manier waarop we dit werk organiseren als de manier waarop we mensen voor dit werk aantrekken en motiveren. Hij schreef hierover o.a. boeken als 'Talent Acquisition Excellence', '10 banen die verdwijn & 10 banen die verschijnen', de maatschappelijke impact van de zelfrijdende auto en (R)evolutie van Werk. Ook organiseert hij jaarlijks het Digitaal-Werven event. Bekijk alle berichten van Bas van de Haterd
Je ziet nog een derde optie over het hoofd, mensen zullen misschien niet meer fulltime willen werken, waardoor er meer banen zullen zijn. Mensen zullen ook meer geneigd zijn om freelance werk te doen, aangezien ze een vangnet hebben. Natuurlijk zal je ook mensen hebben die gaan freeriden, maar als ze het internet uit hebben gaan ze toch wel weer wat doen. Er zullen ook mensen zijn die wel graag willen werken, maar waar het niet lukt om iets te vinden. Ik ben van mening dat het goed zal zijn voor de economie. Mensen zullen zich veiliger voelen en meer risico’s durven nemen, een eigen bedrijfje, freelancen, kortdurende baantjes aannemen of gaan bijleren als blijkt dat werk vinden moeilijk is. Ook vrijwilligerswerk en stages zullen meer voorkomen. Zelf zou ik minder gaan werken en de vrijgekomen tijd inzetten om iets te gaan doen voor het maatschappelijk belang.
Nee hoor, die optie heb ik niet over het hoofd gezien, alleen niet expliciet benoemd. Dat is iets anders 😉 Het zou goed kunnen, de vraag is hoe gunstig dit scenario is voor de economie. We zijn wereldrecord houder part-time werken. Dat gaat tot nu toe goed, maar ik heb wel eens het idee dat heel veel mensen niet doorhebben dat uiteindelijk al die freelancers gefinancierd worden door grotere bedrijven. Zelden door elkaar. Een ontwikkeling als deze is denk ik positief, meer ondernemersschap met meer zekerheid. Echter, daar zitten ook consequenties aan. Want het vangnet is nooit enorm, dus heel veel mensen die er heel slecht geschikt voor zijn zullen wel hun huis kwijt raken. Dat is een normale consequentie denk ik, alleen accepteren we dat als maatschappij? Of moeten daar weer regelingen voor komen?
Over het basisinkomen wordt alhier – in tegenstelling tot onze Duitstalige buren – nauwelijks gediscussieerd. Kennelijk slaat dit thema hier niet zo aan, maar daar wel én is er al het een en ander over beschreven. De economische crisis maakt een grondige herziening van ons denken en handelen over werk en inkomen tot een urgent agendapunt dat nu angstvallig gemeden wordt. Eén van de onderwerpen die richting de toekomst steeds meer parten gaat spelen is de vergrijzing en de bijbehorende teruglopende arbeidsparticipatie zoals Gründemann aangeeft. Het aantal 65-plussers gaat verdubbelen in dertig jaar tijd, terwijl de beroepsbevolking met 10% krimpt. Het onderwerp basisinkomen is misschien de eigen tijd te ver vooruit, maar zal in de komende decennia zeker aan belang toenemen.
Prima stuk Bas. En ik hoop dat het in Zwitersland doorgaat. Het systeem is iets waar ik al jaren groot voorstander van ben. Want, alles bij elkaar, is het een goedkoper systeem dan het huidige systeem. Want wat vergeten wordt is dat voor iedere bijstands-, WW, Wajong, WAO en andere uitkering, grosso mode één ambtenaar full time bezig is om alle toeslagen, uitzonderingen, controle op regeltjes, wetgeving, verantwoording en noem al die zaken maar op, te regelen. In tijd gezien dan. Dus 1 FTE tegenover één uitkering. Verdeeld over rijk, provincie, gemeente en uitvoeringsinstantie. Ofwel: door iedereen een basisinkomen te geven, is al deze inspanning volstrekt overbodig en kan de overheid dus echt gaan bezuinigen. En netto zal dat meer opleveren. Zal de economie gaan groeien (mensen krijgen meer te besteden), wordt vrij ondernemerschap veel sterker gemotiveerd, en omdat ik ervan uitga dat iedereen die dat kan, ook echt wil werken, zal dit veel meer opleveren dan ons huidige systeem.
Is het echt zo erg John? 1 ambtenaar per uitkering (verdeeld over vele instanties dan)? Heb je daar ergens cijfers over? Zou wel heel stoer zijn namelijk als dat ergens te berekenen is.
Geen harde cijfers. Maar ergens moet bekend zijn hoeveel ambtenaren er in alle geledingen bezig zijn met uitkeringen, ook bij de Belastingdienst, bij de Uitkeringsinstanties, bij de coaches: niet alleen uitvoerenden maar ook het management, de mensen op de ministeries van Financien etc. Volgens een recent artikel van de telegraaf zijn er 1 miljoen ambtenaren in Nederland en ik denk dat 40% zich op een of andere manier bezighoudt met uitkeringen. Dat zijn er 400.000. Er zijn 367.000 uitkeringsgerechtigden. Werkelozen reken ik even niet mee, omdat die door de uitkeringsinstanties geregeld worden die niet meetelen in het aantal ambtenaren volgens mij.
In een poging om na te gaan of dat cijfer merites heeft heb ik wat persoonlijke contacten aangesproken die dit zouden kunnen weten. Als iemand het weet, zou het daar moeten zijn. Zijn eerlijke antwoord: we weten het echt niet. Geen idee hoeveel het er zijn. Nooit onderzoek naar gedaan.
Dag Bas en alle anderen die dit lezen. Bas, je schrijft: “Ik zal heel kort uitleggen wat het basisinkomen is. En nee, ik link hierbij expliciet niet naar de vereniging en hun website die daar over gaat, want daar zitten een aantal zo’n onzinnige domme financieel onmogelijke zaken in dat dat weinig nut heeft. Met vrienden als die mensen heb je geen tegenstanders nodig.” Herbert schrijft: “Over het basisinkomen wordt alhier – in tegenstelling tot onze Duitstalige buren – nauwelijks gediscussieerd.” Toch komen alle argumenten ook bij de Vereniging Basisinkomen ter sprake. Ook de ervaringen die er in andere landen mee zijn opgedaan worden op onze website beschreven en becommentarieerd. Er is een nauwe samenwerking met het Netwerk Grundeinkommen in Duitsland, België, Frankrijk, Oostenrijk en in veel andere Europese lidstaten. Dit komt onder andere tot uiting komt in het Europees Burgerinitiatief voor een Onvoorwaardelijk Basisinkomen dat in samenwerking met elkaar – in het totaal 24 lidstaten – sinds 14 januari is geaccepteerd door de Europese Commissie en gestart. Zoals met alles en overal: zoveel hoofden, zoveel zinnen. Wat jammer dat jullie je niet bij ons netwerk aansluiten en jullie kritiek niet in de discussie aandragen om wellicht op die manier tot minder domme en financieel onmogelijke uitspraken te komen. Nog nergens is een echt Onvoorwaardelijk Basisinkomen ingevoerd. Over hoe dit zijn beslag zou moeten krijgen is er ook nog nergens eensluidendheid. Het idee en de uitwerking ervan moeten vooral nog tot onderwerp van gesprek worden in de samenleving en politiek vorm krijgen. Hierom is het ook zo belangrijk dit onderwerp op de agenda te krijgen van de politiek ook in Europa. Dit is de bedoeling van ons Burgerinitiatief: dat de Europese Commissie de samenwerking tussen de lidstaten te stimuleren (volgens Art. 156 TFEU) om na te gaan of met de invoering van een Onvoorwaardelijk Basisinkomen (OBi) de sociale zekerheid in hun staat verbeterd kan worden. Het is daarom van groot belang en te hopen dat ook ieder die dit leest dit burgerinitiatief steunt. Kortom: Steun het Europees Burgerinitiatief voor een Onvoorwaardelijk Basisinkomen! http://sign.basicincome2013.eu/ Doe mee met onze campagne en geef dit door aan iedereen in uw netwerken!
Beste Adriaan, Je reactie is exact de reden waarom ik me er dus niet bij aan zal sluiten. Nergens stel je namen ook maar 1 vraag. Je stelt geen vraag wat er dan mis is. Blijkbaar interesseert het je dus niets. Je geeft hier een relaas over hoe geweldig je vereniging is en eindigt met een stukje comment spam dat ik net heb verwijderd. Je stelt dat het nog nergens is ingevoerd. Precies. Precies dus ook de reden waarom je vooral vragen zou moeten stellen, niet stellig dingen moet verkondigen, zoals ook je website doet. Dus nee, ik sluit me er niet bij aan, want ik ga enkel in discussie met mensen die daar voor open staan. Door de jaren heen heb ik inmiddels wel geleerd wie dat wel en niet staan en iemand die begint met ‘ik wil in discussie’ en vervolgens geen enkele vraag stelt… die wil iemand overtuigen, niet in discussie.
Als je ziet, hoeveel mensen er nu al de kantjes van af lopen die wel werken, dan lijkt het mij onwaarschijnlijk dat die nog economisch productief gaan werken als ze EUR 2.000 per maand krijgen zodat het geheel betaalbaar blijft. En dan heb ik het nog niet over de echte uitkeringstrekkers, dus bijstand, WIA, WAO, WW en Wajong; als ik zo om mij heen kijk, spreek en luister, zitten er daar ook heel wat bij die echt niet zouden gaan werken. Hoort AOW en WAZO (zwangeren) er dan ook niet bij trouwens? Daarom lijkt mij een onbedingde uitkering die zo hoog is onhaalbaar. Als je bedenkt, en dat stel je terecht, hoe ontzettend veel uitkeringskosten er nu zijn, dan zou bijv. een basisuitkering van circa 50% van het huidige bijstandsniveau voor iedereen wel een heel interessant experiment zijn. Dat komt de facto overeen met hoe het nu is, maar dan zonder controle en zonder toeslagen voor alleenstaanden en andere “zielige” gevallen. Dat lijkt me inderdaad een interessant experiment, vooral omdat het zo veel kosten uitspaart en het bedrag voor de meesten echt te weinig is om van rond te komen.
Vergelijkbaar antwoord als in de Linkedin groep: Het is jammer Jan dat je vooral voor je eigen geloof gaat en vervolgens alle informatie, data en gegevens negeert. Er is namelijk behoorlijk wat al aan experimenten gedaan en daarin zie je juist dat het onconditionele ervan de reden is DAT het werkt. Je experiment hoef je niet te doen, want als je mensen geen menswaardig bestaan geeft is de uitkomst al bekend. Dan gebeurt er ook niets. Dat is een uitkomst die vooraf vast staat. Hoef je niet te testen. Overigens heeft niemand het over 2000, dat is in Zwitserland, dat zou in Nederland vergelijkbaar zijn met 1500. En ik denk dat je 100% vergist. Heel veel mensen zullen heel erg, misschien meer dan nu, economisch productief worden. Dat blijkt elke keer dat zoiets gedaan is. Ik verwacht dat veel mensen een winkeltje openen. Dat veel mensen een baan zoeken die ze vervulling geeft. Dat er veel meer ondernemers komen. Ook, als je je bijvoorbeeld verdiept in world of warcraft en de groepsdynamica daar is het heel interessant. Waarom besteden mensen daar meer tijd aan dan hun werk, betalen ze er zelfs voor, om opdrachten te volgen en in een groep samen te werken aan een doel? Terwijl ze op hun werk er voor betaald krijgen, en daar de kantjes er van af lopen?
Ik denk dat we niets te verliezen hebben als we starten met wat experimentgroepen werkzoekenden. http://www.biancarutjes.nl/content/2013/10/Voorstel-naar-aanleiding-van-prachtig-artikel-Van-gratis-geld-tot-basisinkomen-Tijd-voor-radicale-hervorming-van-de-verzorgingsstaat?fb_action_ids=10201860476506981%2C10201847416900499&fb_action_types=og.likes&fb_source=other_multiline&action_object_map=%7B%2210201860476506981%22%3A544501792296915%2C%2210201847416900499%22%3A641026439251595%7D&action_type_map=%7B%2210201860476506981%22%3A%22og.likes%22%2C%2210201847416900499%22%3A%22og.likes%22%7D&action_ref_map=%5B%5D https://decorrespondent.nl/10/waarom-we-iedereen-gratis-geld-moeten-geven/524953660-e433c895 Volgens mij komen je gehanteerde cijfers niet overeen met de cijfers van de experimenten in dit artikel.
Het stuk in de correspondent kwam na dit artikel, maar ik zie niet echt waar er discrepanties zitten, dus als je zegt dat die niet overeenkomen zou ik graag willen dat je aangeeft waar dan niet. De correspondent heeft overigens een hoop meer research gedaan voor zijn artikel, waardoor ze veel meer erbij halen (waar ik erg veel respect voor heb)
[…] ook dat we serieus moeten kijken naar andere vormen. Ik ben benieuwd of het referendum er voor het basisinkomen. Dat zou wel een geweldig sociaal experiment zijn. Het beperken van het maximale loon is dan ineens […]
Inderdaad ,meer te besteden, minder criminaliteit, minder zieken,minder stress, alleen maar voordelen. 1.500,= zou ik 1.750,= van maken, de werkers blijven wel werken , die hebben dan een luxe leven en de ander kiest voor soberder. Krijgt iedereen zon bedrag, een gezin met 2 gezinshoofden krijgen allebei het bedrag??
De basis van het basisinkomen is dat iedereen het krijgt. Het hele principe gezin is namelijk ook iets dat minder en minder standaard wordt in de maatschappij. Elke volwassen persoon krijgt, volgens het principe van het basisinkomen, een basisinkomen.
