Is dit de nieuwe economie? De kracht van het collectief…

Onlangs was ik op uitnodiging van de Rabobank mee op een handelsmissie naar Mondragon. Mondragon is een plaats in Spaans Baskenland welke grotendeels economisch gedraaid wordt door coöperaties.

Erg interessant om met eigen ogen te kunnen zien hoe dit principe precies werkt. Medewerkers bij een coöperatie kunnen, na een jaar aspirant-medewerker te zijn geweest, lid worden van de coöperatie. Effectief betekent dit dat de medewerker zich inkoopt bij de coöperatie voor een bedrag van € 15.000, al dan niet voorzien van een lening. De medewerkers worden zodoende mede-eigenaar en dit geldt voor alle lagen in de bedrijfsvoering. Op de jaarlijkse vergadering van de coöperatie worden belangrijke beslissingen genomen. Onder het motto ‘one (wo)man one vote’.

Tintelend van opwinding werd onze kleine delegatie rondgeleid langs de verschillende coöperaties. Variërend van universiteit, witgoed  producent, auto onderdelen producent en banken. Met eigen ogen wilden wij aanschouwen hoe zaken doen ook kan. Medewerkers worden namelijk niet ontslagen maar bij een afnemende of aantrekkende markt verplaatst van de ene coöperatie naar de andere.[1] Het verregaande vangnet voor ziekte, zorg en pensioenregelingen spreekt tot de verbeelding.

Mondragon wordt gezien als voorbeeld bij uitstek van deze ondernemingsvorm. Een vorm die ook voor zzp’ers zeer effectief kan werken. Krachten bundelen en samenwerken om gezamenlijk synergie te creëren.

Zoals gezegd was ik razend benieuwd wat ons te wachten stond. Het warme enthousiasme en de trots van Michael, die ons rondleidde, viel direct op. Hij wilde graag delen en laten zien hoe zaken doen anders kan. Tegelijkertijd vielen de jaren ‘60 gebouwen en de inrichting van de diverse gebouwen op. Was dit nu ‘state of the art’ of was dit een moderne vorm van communistisch  benaderen?

Geweldig om te ervaren was de eensgezindheid waarmee medewerkers van directeur tot productie naast elkaar aan het werk waren. Dat heeft indruk gemaakt. Tegelijkertijd viel mij echter ook de wat saaie bouw vorm en uitdrukkingsloosheid van mensen in Mondragon op. Niemand leek zich echt druk te maken om goed verzorgd het publieke leven te betreden. Op zich ook niet heel erg opmerkelijk, immers gaat het in Mondragon niet om het optimaliseren van het individu maar om de kracht van het samenwerken. In ogenschouw nemend dat het verschil in salaris bij een CEO functie maximaal 6 x het basis inkomen is, kiest men bewust om talenten mogelijk aan meer commerciële organisaties te verliezen.

Terugreizend zat ik na te praten met mijn mededelegatie genoten. We kwamen tot de conclusie dat we geleerd hebben dat we in Nederland wel eens te veel gericht zijn op de kracht en het succes van het individu. Terwijl de kracht van de samenwerking de gehele economie verder zou kunnen ondersteunen.

Verbinding

Terugkoppelend naar onze eigen situatie zie ik al veel langer dat zzp’ers hun krachten bundelen en in coöperatie sfeer samenwerken. Het grote verschil ten opzichte van Mondragon is dat wij coöperaties van experts starten. Ieder lid van de coöperatie excelleert in zijn of haar vakgebied en zet deze expertise in voor het collectief.

Afgelopen maand heeft PZO een nieuwe lidorganisatie verwelkomt. Een coöperatie van zelfstandige bewuste adviseurs die samenwerken in multidisciplinaire teams. Entorno heeft het samenwerkingsmodel verder uitgebouwd, met als doelstelling eindoplossingen te creëren voor de leefomgeving.  José Perez, Voorzitter van Entorno: “Ondernemerscoöperatie Entorno is de eerste coöperatie in Nederland die specialisten op het gebied van de fysieke leefomgeving bijeen brengt. Het doel is om door samenwerking de opdrachtgever beter te kunnen ontzorgen met een completer adviesproduct. Daarnaast biedt Entorno ontwikkelingsmogelijkheden op persoonlijke en zakelijk vlak aan de leden”.

Ik geloof in deze kracht van het collectief. Specialisme en vakmanschap bij elkaar brengen om het collectief sterker te maken. Opereren op eenzame hoogte is slechts weinigen duurzaam gegeven.  Zelfstandig ondernemen staat of valt bij het zoeken van de verbinding met anderen, door te netwerken en door informeel of structureel samen te werken.

Esther Raats-Coster
Voorzitter PZO