Executive coaching: meer dan een goed gesprek of boswandeling

Executive coaching is bezig aan een opmars. Steeds vaker schakelen individuele directieleden en directieteams executive coaches in om met hen te werken aan individuele en teamvraagstukken. Maar wat is het kenmerkende verschil tussen coaching en executive coaching? Wat is het profiel van een executive coach? Drie leading ladies uit het coachingsvak nemen ieder een deel van de drukbezochte masterclass van Managementboek.nl voor hun rekening en geven antwoord op deze vragen.

Voor wie en wanneer

Leiders van hedendaagse organisaties fungeren, als het goed is, veelal als rolmodel. Zij geven richting, bieden ruimte en worden bewonderd als het goed gaat. Maar oh wee, als het spannend wordt. Dan blijken leiders vaak alleen aan de top te staan. Zij ervaren een toenemende druk om te presteren en het risico om vanuit angst te handelen als zij persoonlijk geraakt worden is groot. De behoefte aan een klankbord groeit. Niet alleen voor zichzelf als individu, maar ook in het belang van de organisatie. Is op dat moment de inschakeling van een coach potentieel? Ja, meent Yvonne Burger.

Voor haar boek ‘Spiegel aan de top’ deed zij onderzoek naar waarom en wanneer leiders met coaches in zee gaan. In spannende situaties groeit de behoefte aan een blik van buiten die scherp is op persoon en business. De vraagstukken waar de top mee kampt zijn omgaan met macht, kritiek en eenzaamheid. Een balans vinden tussen werk en privé en toch wendbaar zijn. De wens om koersvast op het ideaal af te stevenen en optierijk te handelen. Dat vraagt om zelfreflectie. Maar alleen onder begeleiding van een coach als de executive dat zelf ook wil. Herinnert u zich het fragment uit de recente tv-serie ‘De Prooi’? Een mooi voorbeeld van een gedoemd te mislukken coachingstraject: in een bos wandelen als verplichte verkenningstocht. Motivatie is een kritische succesfactor van coaching. 

Weten, doen, voelen

Zoals een executive verwoordde; de weg kennen is één ding, maar de weg bewandelen is een ander. Daar zit een leervraag achter, misschien zelfs een verlangen. En een goede executive coach weet; onder het verlangen zit een gemis, de kunst is om daar bij te komen.  Wat doet een executive coach daarvoor? Ien van der Pol illustreert met haar praktijkcase, de coaching van een multinationaal directieteam, waar een executive coachingstraject uit kan bestaan. Net als uit het onderzoek van Yvonne Burger, worden de contouren zichtbaar waar executive coaching zich onderscheidt van ‘gewoon’ coaching, daarover straks meer.

De praktijkcase leert ons dat het je lukt om de ander te begrijpen als je jezelf blijft en LSD gebruikt. Geen drugs natuurlijk, maar Luisteren, Samenvatten en Doorvragen.  Wees Authentiek en speel alleen jezelf. Met Aandacht krijg je Aansluiting en vind je Acceptatie van de oplossing die in de toekomst ligt (AAAA). De houding van ‘niet-weten’ stelt je in staat om oordelen uit te stellen.

Door wie, de competente coach

Ben je een geboren executive coach of is het te leren? Een aantal competenties benodigd voor coaching zijn generiek; serieus, feedback geven, confronteren, beschikbaar en volledig aanwezig zijn, niet oordelen, kritisch blijven, etc. Maar de executive, topmanager, directielid of bestuurder, brengt een andere dynamiek mee die van invloed is op het functioneren van de coach, aldus Marijke Lingsma. Het coachen van leiders gebeurt op vier dimensies. Die van de persoon, de rol die hij/zij vervult, de context en het systeem of de organisatie. De essentie van coaching is dat het gericht is op het leerproces van de ander in relatie tot diens werkcontext. De positie van en thema’s waarmee een executive te maken heeft zijn anders dan die van leidinggevenden in andere lagen van de organisatie. Dat vraagt meer dan alleen empathie van de coach. Daarvoor is kennis en ervaring nodig van organisatie-, team- en individuele ontwikkeling in combinatie met het kunnen werken met complexe dynamiek. Beroepskritieke momenten van de executive zorgen ook voor kritieke situaties bij de coach. Denk aan bedrijfsgevoelige informatie en geïntimideerd raken door de klant. Dan zijn essentiële competenties nodig als staand vermogen, improvisatie en eigen leiderschap en authenticiteit om inzuigen of imponeren te voorkomen. Alleen handelen vanuit  het niet-weten is dan niet voldoende.

Zoals de coach de executive leert zelfkennis en reflectie toe te passen, zo waakt de executive coach voor het verliezen van onafhankelijkheid op het moment dat zijn/haar eigen thema’s geraakt worden. De professionele executive coach organiseert daarom zijn/haar eigen reflectie door middel van supervisie of intervisie.

Ten slotte, wat maakt executive coaching effectief? Feitelijk is dit nauwelijks meer meetbaar dan in zichtbaar gedrag. Het is een samenspel van sfeer, stijl en stevigheid van de coach en setting die maakt dat zelfinzicht en zelfacceptatie ontstaat. Daarmee stelt de executive zich in staat stellen de gewenste balans te vinden.

Deze masterclass bijwonen? Op 8 april ’14 volgt een herhaling. Zie programma deze link 

• Yvonne Burger is hoogleraar in de postgraduate opleiding Executive Coaching van de VU, executive coach en auteur van o.a. Spiegel aan de top.
• Ien van der Pol is directeur van de ALBA academie en auteur van o.a. Coachen als professie.
• Marijke Lingsma is directeur en coachopleider bij Coachboulevard en auteur van diverse coachingsboeken.