“Wat kan de flexibele arbeidsmarkt leren van…de sharing economie”

In de serie “Wat kan de flexibele arbeidsmarkt leren van…” zal Niels Huismans de komende weken verschillende trends bespreken en zal hij zijn visie geven over wat de flexibele arbeidsmarkt van deze trends kan leren en wat de invloed van deze trends zullen zijn. De eerste in de serie is de economische trend die we de “sharing economie’ noemen.

De sharing economie is een hot item. We zien het in allerlei branches en markten naar voren komen. Het delen van je auto en je woning zijn hier voorbeelden van. In dit artikel gaan we dieper in op de sharing economie en kijken we wat de flexibele arbeidsmarkt hier van kan leren. We komen tot de conclusie dat zowel organisaties als zelfstandige professionals meerwaarde uit dit fenomeen kunnen halen.

Wat is de “sharing economie”?

De sharing economie kent vele definities. Er wordt ook wel gesproken over de deeleconomie, peer economy en collaborative consumption. De sharing economie kent verschillende benamingen die draaien om één ding: het delen en lenen van goederen door consumenten onderling. We stellen onszelf in om meer op onszelf aangewezen te zijn en minder van de overheid te verwachten. Dit sluit aan bij de participatiemaatschappij waarin we ons bevinden. Dit verwacht niet alleen de overheid van ons maar verwachten wij nu langzaamaan ook van elkaar. Er zijn dan ook steeds meer voorbeelden te vinden van de nieuwe ruil-, leen- en burgerbeweging. Wie een klopboor nodig heeft, hoeft niet meer naar de bouwmarkt, maar zoekt via Peerby waar er een in de buurt te leen wordt aangeboden.  Vroeger moest je heel de straat en/of familie afbellen (of je kocht er maar een). Zelfs het delen van auto’s, van oorsprong een statussymbool, is al geen taboe meer. De voorbeelden die op hetzelfde principe rusten als Peerby zijn legio. Denk aan Airbnb, blablacar, Thuisafgehaald, Krijgdekleertjes, Snappcar,  Greenwheels en Spullendelen.nl.

De sharing economie bestaat dus voor het grootste gedeelte uit het delen van goederen, maar ook in de dienstverlening is de markt voor de sharing economie groter aan het worden. Goed voorbeeld is het online aanbieden van colleges en trainingen door organisaties als Udacity en Coursera. Prestigieuze universiteiten als Harvard en MIT willen niet buiten de boot vallen en spelen hier al op in door online cursussen, presentaties en vakken aan te bieden. Een zeer slimme keuze om niet onder te gaan doen in deze veranderlijke economie. Markten zijn constant in beweging en zodra je afwacht of het meer dan een trend voor een aantal jaar lijkt te zijn kan het je kop kosten. Je wilt niet de nieuwe kodak van jou markt worden.

De drive achter de sharing economie is, naast de economische mindere tijden, natuurlijk het internet en de razendsnelle IT ontwikkelingen. Dit alles creëert een ondenkbaar voorraadkast die met iedereen gedeeld kunnen worden (soms tegen een klein prijsje uiteraard). Social media is inmiddels zo geïntegreerd dat c2c-bedrijven vrijwel geen reclamebudget nodig hebben om bekend te worden. Is het initiatief gemakkelijk, snel en ook nog eens (bijna) gratis, dan wordt het binnen no-time verspreid. Mensen doen onderling zaken en delen producten en infrastructuur met elkaar.

Waarom is delen nu zo interessant? (en hoe zien we dit al terug in de flexmarkt)

Een aantal punten dat de sharing economie nu zo interessant maakt:

• Door de recessie ontstaat een economisch belang om zaken te delen; (aantal opdrachten dat via het netwerk gevonden wordt neemt ook toe)
• We vinden dat we te veel “waste” hebben en maken; (we willen de keten reduceren)
• We hebben te veel wat we niet gebruiken;  (veel professionals die beschikbaar zijn en veel projecten die gedaan moeten worden)
• Er is te veel keuze en er is altijd wel iets wat beter, sneller of goedkoper is. (zo veel marktplaatsen en profielensites dat je soms niet weet waar je het moet zoeken)
• Technologische ontwikkelingen zoals de “social local” mobiele revolutie. (opkomst communities en diverse app’s)
• Compleet andere mindset van de nieuwe generatie. Deze generatie geloofd in waardes zoals authenticiteit, duurzaamheid, goed doen voor anderen, ze geloven in delen in de community, samen creëren, crowdfunding, “greed is bad, but money is ok”. (nieuwe generatie hoeft geen baanzekerheid meer maar werkzekerheid)
• Mensen willen zich niet meer statisch binden aan organisaties, producten of diensten. Ze willen het gevoel hebben dat ze onafhankelijk zijn. Natuurlijk blijft de behoefte om ergens bij te horen maar deze keuze willen ze steeds onafhankelijk kunnen maken. (we gaan steeds meer van project naar project i.p.v. een statische baan)

Succes factoren sharing

• Het gedachtegoed van de sharing economie speelt ook in op de zogenaamde circulaire economie. In allerlei markten worden de ketens ertussen uit gedrukt en gewerkt. De ‘circles’ zijn in waardoor het tegenwoordig steeds meer gaat om het cradle-to-cradle principe: alle gebruikte materialen zouden na hun leven in het ene product, nuttig kunnen worden ingezet in een ander product. Daarmee wordt de productieketen een cirkel. En dit gebeurt tegenwoordig niet alleen met producten maar ook met diensten. Bedrijven zien bijvoorbeeld dat kennis niet meer vergankelijk mag zijn en als een circle in organisaties geborgd moet worden. Dit stukje kennisborging wordt voor veel bedrijven cruciaal de komende jaren. De sharing economie speelt hier op in doordat het delen van spullen en diensten de levensduur ook verlengd wordt.
• Met het idee dat de kwaliteit van producten toeneemt door kortere ketens, wordt de afstand tussen product en consument verkleint. Lokaal wordt een steeds belangrijk begrip. Een voorbeeld is Willem & Drees, een bedrijf dat lokale groenten en fruit op het bord brengt van de consument.
• We hebben al jaren behoefte aan transparantie. Niet alleen in de flexibele arbeidsmarkt maar ook in andere markten. Dit neemt voorlopig in veel markten alleen nog maar toe en neemt soms zelfs extreme vormen aan. Organisaties maken hun concepten, producten, diensten, keten en kostenstructuur transparant, dit mede door de druk van de consument. Alles moet zichtbaar en naar de oorsprong te herleiden zijn. Minder transparantie betekent tegenwoordig steeds sneller klantverlies.
• Mensen zetten zich af tegen bestaande organisatie die een te grote of zware claim op hen willen leggen. Zo verwacht ik dat bedrijven die hun zzp’er heel erg willen binden deze hiermee juist zullen afschrikken. Professionals willen wel ergens bij horen (behoefte aan netwerken is erg sterk) maar zij willen niet geclaimd worden.

De sharing economie kent 4 kernprincipes die nodig zijn om succesvol te zijn:

• Er moet voldoende massa zijn voor het specifieke product of de dienst;
• Er moet onderling vertrouwen zijn;
• Er moet overcapaciteit zijn;
• Er moet geloof zijn in het gezamenlijk zijn en handelen/produceren.

De flexibele arbeidsmarkt

Nu we gezien hebben wat de sharing economie exact inhoudt is het tijd om te kijken wat dit kan betekenen voor de flexibele arbeidsmarkt. Herkennen we de uitgangspunten van de sharing economie en zien we de kernprincipes ook terug in de flexmarkt?

Als we nu naar de flexmarkt kijken, en dan voornamelijk naar de inhuur van externe professionals dan zien we bij de vier kernprincipes van de sharing economie dat:

• Er zeer zeker voldoende massa is;
• Het vertrouwen momenteel is nog een issue in de markt; professionals hebben vaak het gevoel dat ze “uitgeknepen” worden door bureaus en inhurende organisaties. Ook voelen zij zich toch nog te vaak echt als externen behandeld in plaats van een volwaardig professional die de flexibiliteit en mobiliteit van de organisaties vergroot.
• Het principe van overcapaciteit is voor deze markt een zeer interessante. Momenteel zijn er zeer veel zelfstandig professionals op zoek naar mooie opdrachten. Echter voor sommige specialistische functies geldt dat er een schaarste op de markt heerst. Deze tegenstelling is meteen ook waar de markt vaak tegenaan loopt. Momenteel hebben de inhurende partijen nog de macht, dit zal echter verplaatsen naar de professional zodra er meer schaarste zal ontstaat. De huidige marktplaatsen zullen bij schaarste dan ook in hun huidige vorm niet meer volstaan.
• Het laatste puntje is ook nog een zeer belangrijke. Er moet gezamenlijk geloof zijn in de meerwaarde van delen van een specifiek product of dienst. Dit is binnen de flexibele arbeidsmarkt nog te vaal niet het geval. Inkoop heeft de inhuur vaak nog ingeregeld vanuit  macht en de hiërarchie.

Flexmarkt en de sharing economie

De overeenkomsten die we gevonden hebben bij de vergelijking van de sharing economie en de flexmarkt maakt het dat de huidige marktplaatsen en portals vaak nog onvoldoende meerwaarde creëren voor zowel professionals als inhurende organisaties. Voor professionals ontbreekt het vertrouwen en het gezamenlijk geloof van het delen wat veel meer op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwens gedaan zou moeten worden. Daarnaast zien professional door de vele marktplaatsen het spreekwoordelijke bos niet meer. De organisaties proberen door direct contact met de professional wel de toegang te creëren maar gaan voorbij aan de andere aspecten van de social sharing economie. Zo denken heel veel organisaties nog echt in transactie gedrag waarbij de inhuur vanuit de macht en de hiërarchie wordt ingericht.

Er liggen zeker kansen voor de flexmarkt om het fenomeen van de sharing economie te omarmen. Als dit succesvol gedaan wordt dan kunnen daar zowel professionals als inhurende organisaties meerwaarde halen uit de sharing economie.

Hoe zou dit er concreet uit kunnen zien als we naar de professionals kijken:

• Professionals delen dan in verschillende communities, netwerken, apps en op platforms kennis en expertise met elkaar;
• Professionals gaan gebruik maken van deze nieuwe netwerkvormen om andere professionals aan opdrachten te helpen; Hiervoor kunnen zij dan onderling beloond worden;
• Professionals gaan zich verenigen en worden onderling zelfsturende organisaties waarbij zij bijvoorbeeld ook als team ingezet kunnen worden;

Hoe zou dit er concreet uit kunnen zien als we naar organisaties kijken:

• Organisaties delen onderling hun toegang tot de professionals door het delen van communities, pools, databases en tribes;
• Organisatie delen kennis en expertise onderling d.m.v. het gebruik van communities, apps en op platforms;
• Organisaties maken meer en meer gebruik van het (delende) netwerk van hun eigen professionals om zo toegang tot de beste professionals te krijgen;

Al met al kan de flexibele arbeidsmarkt dus inderdaad nog wat leren van de aspecten van de sharing economie. Om dit te doen slagen is vertrouwen van essentieel belang.

Binnenkort: Wat kan de flexibele arbeidsmarkt leren van…het fenomeen ”perfect imperfection”