Hybride organiseren. Deel 4: waar toe te passen?

Dit is deel 4 in de reeks over hybride organiseren. Hybride organiseren is een kruising tussen zelf doen en uitbesteden. In de vorige delen ben ik in gegaan op de vraag waarom we steeds meer zullen hybridiseren, wat de theoretische grondslag is voor hybride organiseren en wat je er in de praktijk mee kunt. In dit laatste deel ga ik in op de vraag voor welke sectoren, rollen en concepten, hybridiseren geschikt is?

Kennisintensieve organisaties

Vooral kennisintensieve organisaties worstelen met de vraag hoe in hun domein werkorganisaties van de toekomst eruit zien? Wanneer wordt doorgevraagd komt het gevoel naar boven dat de huidige organisatievormen onvoldoende antwoord geven op problemen, uitdagingen, kansen en ontwikkelingen van de 21^e eeuw. Vooral het probleem dat kenniswerkers, ondanks forse investeringen in ICT en HR-concepten, nauwelijks productiever worden, heeft grote invloed op een betaalbare welvaart. De volgende vraag komt dan ook regelmatig aan de orde: hoe organiseer ik taken waarbij, in samenhang werknemers en derden worden ingezet (hybride teams)? De vraag is in hoeverre (hoogwaardige) kennisproductie bezig is te ‘industrialiseren’? Is kennis nog wel te beschermen in een open economie? Bieden bestaande organisaties en organisatievormen nog ‘de beste’ balans tussen ‘schaalbaarheid’ en ‘flexibiliteit’? En welke inzichten uit de organisatietheorie zijn er nodig om deze vragen te beantwoorden?

Wat is een goede organisatievorm?

Als onderzoeker ben ik geïnteresseerd geraakt in de vraag wat een goede organisatievorm zou kunnen zijn voor het organiseren van werk waarbij, binnen kennisintensieve organisaties, in samenhang zowel werknemers als derden worden ingezet. Hoe samenwerking met de omgeving daarin helpen, wat is de invloed van bestaande samenwerkingsvormen en verbanden en in hoeverre kunnen bestaande organisatietheorieën, vooral degene die handelen over de vraag waar het beste de grens kan liggen tussen bedrijf en markt, hierbij helpen? Door twee organisatietheorieën met elkaar te kruisen, ontstaat een derde vorm: hybride organiseren. Kruisen is een vorm van veredelen (rijker maken) en kennen we uit de biologie. Zo is een zedonk een kruising tussen een zebra en een ezel.

Hybride organiseren is vooral geschikt voor organisaties, met relatief veel informatie- of kenniswerkers, die slim samen werken met hun omgeving (klanten, leveranciers, talenten, overheden, NGO’s etc.), en de productiviteit, flexibiliteit en het innoverend vermogen van kenniswerkers sterk willen verbeteren. Concreet richt hybride organiseren zich op vraagstukken rond het ontwerpen van kennisintensieve organisaties. Dit kan direct voor kennisintensieve organisaties zoals overheden of voor dienstverleners, zoals adviseurs, die kennisintensieve organisaties daarbij helpen.

Voor welke sectoren?

Hybride organiseren is bijvoorbeeld interessant voor:

• overheden, die vaker slimmer moeten samenwerken met hun omgeving;
• zorginstellingen, die kosten willen besparen en de kwaliteit willen verhogen;
• onderzoeksinstellingen, die samen onderzoek willen doen naar organisatievormen;
• onderwijsinstellingen, die hun curriculum willen aanpassen;
• kennisintensieve organisaties, die slimmer willen samenwerken met hun omgeving.
• samenwerkingsverbanden, die opgezet worden (communities, shared service centers);
• trainingsbureaus die hun trainingen willen aanvullen met nieuwe organisatievormen;
• adviesbureaus, die hun adviesinstrumenten willen aanpassen;
• afdelingen, die veel informatie uitwisselen met de omgeving (marketing, HR en ICT). 

Voor welke rollen?

Hybride organiseren is er vooral op gericht om kenniswerkers productiever, flexibeler en innovatiever te maken. Vooral het werk van de volgende mensen kan slimmer georganiseerd worden:

• portfoliowerkers (zelfstandige, flexwerkers, ZZP-ers, ZP-ers, freelancers)
• kantoorwerkers (verwerken van data tot informatie)
• kenniswerkers (verwerken van informatie tot kennis)
• zorgverle­ners (gezondheid, onderwijs, politie, vooral de secundaire processen).

Voor welke functies?

Vanuit bedrijven bekeken, is hybride organiseren vooral geschikt voor processen die deels en samen met de omgeving uitgevoerd worden. Voorbeelden van functies die veel samenwerken met de omgeving zijn: HRM, R&D, inkoop, verkoop en marketing. Dit zijn functies waar, relatief veel, informatie met de omgeving gedeeld wordt, gecommuniceerd wordt en transacties met klanten en leveranciers gedaan worden. Zo heeft de Nederlandse opleidingsmarkt een eigen community die er voor zorgt dat afnemers van opleidingen, zoals Deltalloyd en Prorail, met een eigen cursuscatalogus kunnen werken, terwijl aanbieders zoals Schouten en Nelissen en NCOI nog maar op één plaats hun data hoeve te onderhouden. Processen worden uitgevoerd via een gezamenlijke databank.

Voor welke concepten?

Naast sectoren, rollen en functies is hybride organiseren ook geschikt om als fundament te gebruiken bij het ontwikkelen van concepten zoals:

• crowdfunding, crowdsourcing, collaborative organizing
• sociale media
• sociale innovatie en HNW (Het Nieuwe Werken)
• open innovatie
• cloud computing, BYO (Bring Your Own device)

Hybride organiseren brengt samenhang in deze afzonderlijke concepten. Op dit moment werken deze concepten vaak onvoldoende, niet of zelfs averechts omdat ze in oude vormen toegepast worden (een nieuwe ziel in een oud lichaam). Social media zijn bijvoorbeeld open, terwijl bedrijven vaak gesloten zijn. Denken zonder muren werkt niet echt binnen bedrijven en oude instituten. Veel oude instituten zullen ervoor zorgen dat problemen waar ze de oplossing voor zijn, zullen blijven bestaan. De nieuwe samenwerkconcepten zullen pas echt goed tot wasdom komen wanneer ze ook in nieuwe organisatievormen toegepast worden.

Een hybride specialist inhuren?

Omdat het opzetten en managen van hybride organisaties voor de meeste mensen geen dagelijks werk is, en er veel expertise voor nodig is, worden steeds vaker professionals ingezet. Een specialist in hybride organiseren is bekwaam in het bedenken, ontwerpen, opzetten, managen en uitvoeren van hybride organisaties. Hierbij is een goed ontwerp belangrijk om later problemen in de uitvoering te voorkomen. Hybride organiseren houdt bijvoorbeeld in dat je al tijdens het ontwerp er rekening mee houdt, dat je relatief steeds meer met je omgeving communiceert en steeds minder met je ‘vaste’ collega’s. Slim samenwerken is een belangrijk drijfveer binnen hybride organiseren.

Meer informatie over hybride organiseren? Zie whitepaper: http://bit.ly/1mnAfUG of stuur een e-mail naar paul.bessems@gmail.com