Kun je als zelfstandige nog ontkomen aan beoordelingen?

Er zijn positieve redenen om zelfstandig ondernemer te worden. Ongetwijfeld speelt bij velen het ontkomen aan de ‘organisatorische beslommeringen’ van een loondienstverband een grote rol. Een van die beslommeringen is de jaarlijkse HR Cyclus. Toch zie je nu ook in de flexwereld meer en meer initiatieven rondom dit punt, zoals TruQu. Zitten ‘we’ daar wel op te wachten dan?

Werd je niet zelfstandig om allerlei HR instrumenten te ontlopen?

Er kunnen allerlei redenen zijn waarom je voor jezelf begint, sommige positief en sommige negatief;

1. Het ‘baas van je eigen carrière’ gevoel; zelf bepalen welke taken je uitvoert;
2. Vrijheid; in van alles, zoals werktijden en keuzes in persoonlijke ontwikkeling;
3. Directe feedback op je prestaties, positief door een hoger inkomen, negatief door een kans op een vroegtijdig einde van de werkrelatie;
4. Je bent klaar met de ‘organisatorisch beslommeringen’ ;
5. Noodgedwongen, vanuit werkloosheid of omdat je organisatie alleen nog met zelfstandigen wil werken.

Dit stuk gaat over een relatie tussen punt 3 en 4. Bij organisatorische beslommeringen spelen allerlei zaken. Het gebrek aan een gevoel van autonomie door teveel hiërarchie. Vergaderingen en bijeenkomsten met veel ‘ zendingswerk’  en weinig interactie. Maar ook de HR Cyclus (of POP gesprekken of Performance Management of gewoon ouderwets functionerings- en beoordelingsgesprekken) spelen een rol. Zeker omdat de resultaten hiervan in je ‘dossier’  kwamen om daar vervolgens alleen uit te komen bij problemen.

De relatie tussen de HR cyclus uit punt 4 met de directe feedback van  punt 3 is eenvoudig. Je hoeft als freelancer toch geen HR cyclus door als je directe feedback op je functioneren krijgt via je contract?

• Als je heel goed bent, jezelf goed in de markt zet of de markt krap is, krijg je een hoog tarief. En andersom natuurlijk.
• Als je het goed doet krijg je vaak een contractverlenging of een nieuwe opdracht bij diezelfde klant. En andersom, als het slecht gaat is je contract snel opgezegd.

Worden alle zelfstandigen straks formeel beoordeeld?

Tegenwoordig  ontstaan er allerlei initiatieven om flexwerkers mee te evalueren;

• Meest in het oog springend is TruQu, specifiek een review tool, dat net een samenwerking met FNV zelfstandigen en IT-Staffing is  aangegaan en dat eerder al deed met Freelance.nl.
• Andere partijen hebben een review tool opgenomen in hun totaalpakket. Zo heeft Jellow al een feedback tool en heeft Myler er één aangekondigd. Ik verwacht dat ook anderen deze weg zullen volgen om een kwaliteitslabel op de freelancer te kunnen plakken.
• In andere landen zijn zelfs Facebook-achtige reviews mogelijk met likes, een soort ranking the stars, openbare tarieven én inkomsten (Bv Odesk en Elance).

Uit een recent onderzoek door Ecorys blijkt dat functionerings- en beoordelingsgesprekken ook al worden toegepast voor uitzenden en payroll.

Anderzijds hoor ik regelmatig huivering om HR instrumenten in te zetten voor de flexibele schil, met name voor zelfstandigen. Die huivering komt voort uit de wet Inlenersaansprakelijkheid (uitleg door BDO) en met name het punt waar de ‘leiding en toezicht over de werknemer’ ligt.  De definitie van ‘leiding en toezicht’ is in het algemeen behoorlijk grijs, zeker omdat een zzp’er geen ‘werknemer’ is maar een ‘zelfstandige’.

Wellicht dat het een oplossing is om niet in eigen systemen maar extern die beoordeling vast te leggen, zoals bij TruQu. Alleen als je net je eigen ZZP community aan het opbouwen bent voor een lange termijn relatie met goede professionals en je HR Analytics wilt loslaten ook op je flexibele schil zul je het toch intern moeten vastleggen.

Waarom al die beoordelingen?

De vraag die bij mij opkomt is wat de toegevoegde waarde is van die meetinstrumenten ten opzichte van de directe feedback manier?

Die meerwaarde is mijn inziens te vinden in tijdigheid en kwaliteit. Bij directe feedback krijg je pas negatieve feedback als je contract niet wordt verlengd of opgezegd. En ook aan de positieve kant, het kan altijd beter. Een contractverlenging is mooi, maar is dat omdat ze niet iemand anders in willen werken, of omdat jij je werk zo goed doet? Als je tussentijds feedback krijgt, kun je de kwaliteit die je levert verbeteren.

Dus wat mij betreft is een bepaalde mate van beoordeling gewenst, zolang dat niet pas aan het eind van je opdracht is. Als zelfstandig ondernemer zou je ook niet bang moeten zijn om beoordeeld te worden, het houdt je scherp en stimuleert je ontwikkeling.

Toch niet te uitgebreid alsjeblieft!

De vorm van beoordelen is weer een andere uitdaging. Ik moet glimlachen als ik de manieren zie die op dit moment voor flex opkomen. Hoe kun je een goede beoordelingsmethodiek vinden voor freelancers als men binnen HR nog zoveel discussie heeft over de beste manier van beoordelen voor vaste medewerkers? Lees maar eens de koppen in het topic  Beoordelen op HR Praktijk. De manier die TruQu heeft gekozen is een typische uitgebreide HR methode van beoordelen. Bij RecruitmentMatters volgt hierop een uiterst kritische review en ook mijn HR ervaring met een uitgebreide methodiek is niet heel positief.

Als voorstander van een integrale behandeling door een organisatie van vast en flex, zou ik daarnaast zeggen dat de inhurende managers meer geholpen zijn bij eenzelfde methodiek voor vast en flex. Welke dat zou kunnen zijn, is een interessante vraag voor een volgend artikel.

Meten = weten

Als zelfstandige zou je professioneel genoeg moeten zijn, om zelf regelmatig om feedback te vragen over je prestaties. In een maatschappij waar het meer en meer om HR Analytics draait zal een bepaalde mate van vastgelegde beoordelingen onontkoombaar zijn. Zolang het maar geen paarse krokodil wordt.