Op naar zelfsturende netwerken van ZP’ers? Communities als leerschool voor staande organisaties

Onder de intrigerende titel Op naar zelfsturende netwerken van ZP’ers? Brengen ABN AMRO en FastFlex vandaag weer een nieuw rapport uit. Daarin wordt een verdere evolutie voorzien hoe organisaties gebruik maken van zelfstandige professionals. Dat leidt onder andere tot het opzetten van communities met ZP’ers. Worden die communities leerscholen voor hoe grote organisaties moeten veranderen naar netwerkbedrijven?

Ik sprak alvast met de twee auteurs van dit rapport: Han Mesters (Sector Banker Zakelijke Dienstverlening bij ABN AMRO) en Niels Huismans (consultant Business Development van FastFlex).

Genereren van innovatie en verandering

Het inzetten van zelfstandige professionals is al lang niet meer sec voor ‘piek en ziek’. De ZP’ers zorgen voor innovatie en verandering.

In een eerdere publicatie constateerden dezelfde auteurs al dat de flexibele schil evolueert van een instrument voor het managen van ‘piek en ziek’ (uitzenden) naar een middel voor het genereren van innovatie en verandering. In een latere fase wordt de flexibele schil een leerschool voor instituten.

Veel bedrijven zijn bezig met het opzetten van (online) communities, omdat ze vaststellen dat de toegang tot (externe) professionals steeds belangrijker wordt, maar het steeds lastiger is hen te binden. Het gaat dan veelal om hoog gekwalificeerde professionals in de disciplines HR, Finance en ICT. Specialisatie neemt steeds meer toe. Dat is een reden waarom het steeds minder interessant is een specialist in vaste dienst te nemen: er is niet altijd werk voor een superspecialist bij een bedrijf waardoor het inefficiënt en te duur is.

Gaat die manier van werken, die veel meer gebaseerd is op kennisdelen en organisch samenwerken de vaak nog meer starre structuren van staande organisaties veranderen?

Wat was voor jullie de aanleiding om juist deze trend nader te onderzoeken?

Niels Huismans: “We zien al een tijd dat zelfstandige professionals meer en meer voor de echte veranderingen en innovaties binnen organisaties en bedrijven aan het zorgen zijn. Deze trend bespraken we ook al in het trendrapport van vorig jaar. Dit jaar wilden we hier dieper op ingaan. Hoe organiseren deze professionals zich en hoe kunnen organisaties nu leren van deze zp’ers?

Ook de vraag hoe organisaties in de toekomst organisatorisch moeten inspelen op deze trends was een vraag die we proberen te beantwoorden in het trendrapport”

Wat vinden jullie het meest opvallend resultaat uit het onderzoek?

Niels Huismans: “ In mijn ogen blijft het toch opvallend dat ruim 80% van de zelfstandige professionals vindt dat zij meer kunnen betekenen voor hun opdrachtgever. Opdrachtgevers weten dus eigenlijk niet eens 100% van de kennis en expertise van deze professionals te profiteren. Dit zouden organisaties en professionals zich beide moeten aanrekenen. We hebben geen specifiek onderzoek gedaan naar de achterliggende redenen hiervoor maar het feit dat externe inhuur momenteel nog vaak gepaard gaat met een zeer specifieke opdracht en/of project lijkt een belangrijke oorzaak te zijn”

Han Mesters: “Ik vind het persoonlijk mooi op te zien dat niet alleen bedrijven en organisaties bezig zijn met zingeving en purpose maar dat ook professionals dit steeds meer doen. In de toekomst zal het dus steeds meer gaan of de zingeving van een bedrijf past bij die van de zelfstandige professional”.

Persoonlijke ontwikkeling van ZP-ers

Jullie gaan uitgebreid in op het thema opleidingen. Dat blijft een lastig thema. Iedereen snapt dat scholing ook voor zelfstandige professionals heel belangrijk is. In onderzoeken zeggen ze dat ook zelf, inclusief dat ze dat zelf willen regelen. De praktijk lijkt toch anders, namelijk dat ze weinig aan (formele) opleiding doe. Hoe zien jullie dat?

Niels Huismans: “In cijfers is terug te zien dat de echte specialistische professional toch echt extra investeert in zijn ontwikkeling. Zowel persoonlijke ontwikkeling als vakinhoudelijk. Wij zien natuurlijk ook dat er een grote groep professionals is die wel weten dat ze meer zouden moeten investeren in opleidingen maar dit niet doen. Zij denken dat ze geen tijd en/of geld hebben in deze tijd om te investeren. In mijn optiek is dit een eer grote denkfout. Je kunnen onderscheiden als zp’er in de steeds grotere markt van zelfstandige professionals in Nederland wordt steeds cruciaal. Een belangrijke tool hiervoor is om jezelf te blijven ontwikkelen d.m.v. opleidingen en trainingen. Ik denk dat er steeds meer laagdrempelige mogelijkheden komen voor opleidingen en trainingen.

De tijd dat je voor een opleiding perse een aantal volle dagen in een zaaltje ergens moet gaan zitten is voorbij. Er zijn vele initiatieven waarbij jezelf kunt bepalen wanneer, waar, met wie en op welke manier je een bepaalde training of opleiding volgt. Zp’ers zijn namelijk bang dat ze minder (declarabele) uren kunnen maken bij hun opdrachtgever. Ook bieden organisaties en bedrijven steeds meer de mogelijkheid voor externen om aan te sluiten bij interne trainingen en opleidingen. Hier zouden zp’ers meer actief gebruik van moeten maken in mijn ogen”.

Grote hiërarchische organisaties krijgen het steeds moeilijker

We gaan naar een fase waarin staande organisaties veranderen richting netwerkachtige project organisaties. Ik denk aan de Fuzzy Firms van Arjan van den Born. Ik was vorig jaar bij een presentatie van Facebook, dat is al zo’n bedrijf, en zat naast een man van General Electric. De GE man verzuchtte: “Zij hebben makkelijk praten, ik heb te maken met 80 jaar geschiedenis”. Hij had een punt. Denken jullie dat de grote bestaande organisaties die omslag kunnen maken? Menno Lanting heeft in dat kader over tankers & speedboten. Laat die tankers lekker drijven en creëer er naast nieuwe organisaties. Hij is de dus wat cynisch over of je grote organisaties kan transformeren.

Han Mesters denkt dat grote, hiërarchische organisaties het steeds moeilijker krijgen. “Niet alleen vanwege de structuur maar ook vanwege de cultuur. Specialisten worden steeds belangrijker en creativiteit. Een risico averse, control gebaseerde management cultuur staat daar haaks op. Grote beursgenoteerde bedrijven hebben het probleem van dominante aansturing op basis van financiële KPI’s die ook niet helpen bij nastreven innovatie”.

Wat zijn voor jullie mooie benchmark organisaties waar dit al in de praktijk wordt gebracht?

Han Mesters: “ASML is een voorbeeld van een grote organisatie die voor belangrijk deel van innovatie afhankelijk is van toeleveranciers en hoog opgeleide ZZP’ers. We zien bij sommige grote accountants en advocaten kantoren dat ze steeds meer gebruik maken van een flexibele schil. Tevens zien we Semco-achtige bedrijven opkomen die vrijwel volledige als non-hiërarchische netwerkorganisaties zijn opgezet. Finext is zo’n voorbeeld (www.finext.nl)
Netflix in de VS en het software bedrijf Valve zijn voorbeelden van bedrijven die er geavanceerde business modellen op nahouden die niet hiërarchisch, institutioneel van aard zijn.”

Wanneer organisaties veel meer als netwerken gaan functioneren, kennis en talenten als ‘vanzelf’ gedeeld wordt. Blijft er dan nog wel een rol over voor de traditionele bemiddelingsbranche?

“Jazeker”, stelt Mesters. “Iemand moet een sparringpartner zijn voor de gewilde, hoog opgeleide professional. Het impresario-model zal in belang toenemen”.

“Daar ben ik het volledig mee eens”, vult Huismans aan. “Aan de kant van de professionals zal meer en meer de vraag naar het impresario-model toenemen. Ook aan de kant van organisatie zal er toch vraag zijn naar sourcing ondersteuning. Wel zal de rol van bemiddelingsbureaus stevig op de schop moeten gaan. Bemiddelingsbureaus zoals er nu nog bestaan zullen meer en meer gaan verdwijnen. Zij zullen meer en meer faciliterend worden voor bedrijven en echt een expert moeten worden op een specifiek gebied om de toegang tot de juiste expertise te houden.”

Zie hier voor het rapport.