Weg met werkstress: op naar flexibiliteit en zekerheid!

Onze verantwoordelijkheden groeien en de werkstress loopt op. Dat vraagt om flexibiliteit in combinatie met zekerheid! Roos Wouters heeft een idee hoe dat kan. 

Vrouwen zijn meer gaan werken en mannen meer gaan zorgen. De overheid trekt zich terug en ondertussen dwingt de internationale concurrentiestrijd ons flexibel te zijn. Maar hebben we ook genoeg zeggenschap om werk, scholing, opvoeding, mantelzorg en ontspanning een leven lang te combineren? Ik geloof van niet.

Sociaal zekerheidsmodel onderdruk

Op dit moment is 12% van de werknemers burned-out en wordt een derde van het ziekteverzuim veroorzaakt door werkstress. Daarmee is werkstress het grootste beroepsrisico van ons land. De roep om flexibiliteit in combinatie met zekerheid groeit dan ook. Onze arbeidsmarkt is daar echter niet op ingericht. In 1980 had 98% van de werkenden een vast contract, nu is dat nog maar 65%. Ondertussen neemt de levensduur van bedrijven af en de zorgplicht toe. Veel werkgevers zijn het vaste contracten daarmee als luxe gaan ervaren die ze zich niet meer kunnen of willen permitteren. Helaas verschaft dat ‘vaste’ contract ons nog wel de toegang tot sociale zekerheid en daarmee is ons sociaal zekerheidsmodel ineens niet zo zeker en sociaal meer.

Kloof flex versus vast

Nederland telt op dit moment al bijna een miljoen ZZP’ers en deze groep groeit gestaag. 74% van hen heeft echter geen arbeidsongeschiktheidsverzekering en 80% bouwt geen pensioen op. Nu kun je ZZP’ers verwijten de solidariteit van het sociaal zekerheidstelsel te ondermijnen. Ook kun je werknemers verwijten de in- en doorstroom van vaste banen te belemmeren. En je kunt werkgevers verwijten dat ze hun zorgplicht ontlopen door flexwerkers in te huren. Ja, we kunnen ervoor kiezen de groeiende kloof tussen flex en vast te benadrukken maar beter kunnen we zoeken naar gedeelde belangen!

Beter kunnen we ons sociaal zekerheidsmodel zo hervormen dat het inspeelt op ieders behoefte aan flexibiliteit en zekerheid. Op dat van Werkgevers en werkafnemers, van zorgbehoevenden en zorgverlenenden, en op dat van kinderen en ouderen. Hoe?

Emancipatie werkenden

Koppel de toegang tot verzekeringen, voorzieningen en opleidingsgelden aan de individuele werkenden en niet aan de werkgever en branche. Iedere burger die werkt – vast en flex – draagt bij en krijgt daarmee toegang. We hebben allemaal een uniek Burgerservicenummer (BSN). Daarop wordt precies bijgehouden wat we per jaar verdienen. Koppel de opbouw van de arbeidsongeschiktheids- pensioen- en opleidingsgelden aan dit nummer en spreek collectief een minimale premieafdracht af, dan is dat wel zo eerlijk en flexibel. Mensen met vaste contracten kunnen zo weer mobieler worden zonder de opgebouwde rechten te verliezen. Flexwerkers en ZZP’ers krijgen toegang tot collectieve sociale zekerheden en opleidingsgelden en daarmee wordt het collectiviteitsvoordeel voor iedereen vergroot.

Het is hoog tijd dat we ons uit de stugge stressvolle arbeidsvormen bevrijden. Emancipeer de werkenden zodat ze langdurige verbintenissen met werkgevers aan kunnen gaan omdat ze dat willen, niet omdat ze er afhankelijk van zijn. Zodat ze kunnen freelancen omdat ze daar behoefte aan hebben, zonder dat ze daarmee ook meteen (opgebouwde) zekerheden opgeven. Zodat iedereen een leven lang kan leren zonder daarvoor afhankelijk te zijn van werkgever of branche? En zodat elke burger dan weer een avonturier en dan weer een zekerheidszoeker kan zijn. Ik noem dit het Burger Service Model.

Burger Service Model

Het Burger Service Model verschaft alle burgers – werkgevers, werknemers en flexwerkers – de wendbaarheid en weerbaarheid die nodig is om op een meer ontspannen wijze met de tijd mee te gaan. Het zorgt ervoor dat de overvloed aan aanwezige talent ook echt optimaal benut kan worden, zowel thuis als op de werkvloer. En het zorgt ervoor dat we in tijden van onzekerheid toch uitdagingen aan durven gaan omdat we niemand naast het vangnet laten vallen. Dit Burger Service Model biedt weer iedere burger wederkerige flexibiliteit en combinatie met basale zekerheid.