ZP’ers pesten of Goed Opdrachtgeverschap? Tijd voor een goed gesprek.

Een storm aan nieuws over zzp’ers de laatste weken. Over maatschappelijke thema’s, regels en belastingen.  Belangrijk. Grootste zaken. Maar  laten we – opdrachtgevers en opdrachtnemers – ons daar ook niet achter verschuilen en vooral met elkaar zorgen dat het een beetje goed gaat rond het inhuren en inzetten van zelfstandige interim professionals.  Tijd voor een goed gesprek, bijvoorbeeld op het ZiPconomy seminar. 

Zelfstandigen hot item

De zelfstandige professional (a.k.a. zelfstandig ondernemer, freelancer, interimmer, zzp’er, zipper) is de afgelopen week niet van het beeldscherm af te slaan. Nadat deze nieuw ontdekte minderheid binnen de Nederlandse bevolking wel erg nadrukkelijk aandacht kreeg in de Miljoenennota, wordt  menig blog en krantenartikel gevuld met meningen, visies en proefballonnetjes. Een discussie die niet zelden ook echt de karakteristieken heeft van een discussie over een minderheid: veel aannames, veel vooroordelen, veel slachtoffergedrag, veel  ‘redders’ die zeggen het beste met ze voor te hebben maar zelf niet tot die  minderheid behoren en waarbij – dat hoort er tegenwoordig ook bij- stevige uitspraken niet gemeden worden ( ‘Voor de meeste zzp’ers is geen duidelijke reden aanwijsbaar waarom zij maatschappelijke meerwaarde hebben ten opzichte van werknemers’, van het CPB is nog een milde variant).

Meest actueel in deze discussie zijn bijna technische onderwerpen als de vervanging van de VAR door de BGL en afschaffing van fiscale voorzieningen voor zp’ers (met name de startersaftrek en de zelfstandigenaftrek). Onderliggend gaat het om veel fundamentelere zaken als individuele vrijheid (‘ik bepaal zelf wel hoe ik mijn ‘maatschappelijk meerwaarde’ invulling geef’) en een krakend sociaal economisch stelsel dat nog gebaseerd is op een tweedeling van werkgevers en werknemers. Waarmee de politieke gevoeligheid over het zzp-dossier binnen de coalitie ook maar gelijk is aangegeven (een kabinet dat valt over het zzp-dossier, dat zou pas echt een zzp-revolutie zijn…) Voor de PvdA  is schijnzelfstandigheid een groot punt, zeker daar waar schijnzelfstandigheid met oneigenlijk gebruik van mogelijkheden en fiscale voorzieningen reguliere laag betaalde banen op het spel zetten (deels traditionele achterban). Daarbij ligt voor de VVD het belemmeren van individuele vrijheid en zeker ondernemerschap natuurlijk gevoelig.

BGL gaan niet door; zelfstandigheidsaftrek gaat verdwijnen

Ik ga hier niet alle al reeds aangevoerde ins- en outs rond deze discussie (of discussies) herhalen.  Ik wil me wel wagen aan een voorspelling waar dit – in ieder geval – op de korte termijn heen gaat. Met name als het gaat om de VAR/BGL en de starters/zelfstandigheidsaftrek. Dat niet gevoed vanuit mijn eigen opvattingen, maar wel vanuit inschatting van wat politiek haalbaar is.

Om te beginnen denk ik dat de BGL niet op korte termijn ingevoerd gaat worden. Althans niet met de webmodule. Het maatschappelijk draagvlak ontbreekt geheel Belangrijker is dat het het probleem van de schijnzelfstandigheid niet oplost (punt voor de PvdA). BGL is niet verplicht (net zo als de VAR niet verplicht is). Wanneer de Belastingdienst intensievere controles wil gaan uitvoeren via de BGL vult een ieder die moedwillig schijnconstructies wil opzetten die module simpelweg niet in. Daarbij kan de webmodule een operationeel drama worden (zowel qua ict, als afhandeling bezwaarschriften) wat Wiebes zijn kop kan gaat kosten (punt voor de VVD), los nog van de administratieve lastendruk opdrachtgevers en opdrachtnemers (ook punt voor VVD).

Een intensievere – sectorgewijs – controle op schijnzelfstandigheid ligt veel meer voor de hand. Wat zeker te verwachten is dat (een van de basispunten van de BGL) de   medeverantwoordelijkheid voor opdrachtgevers steviger wordt.

De starters- en zelfstandigheidsaftrek gaat veranderen. Dat lijkt me ook wel een uitgemaakte zaak.  Je hoort geen VVD kamerlid meer zeggen dat die zelfstandigheidsaftrek moet blijven. De huidige systematiek van de zelfstandigheidsaftrek, namelijk een vast bedrag  veroorzaakt bij lagere omzetten (lees: lage tarieven) voor grote fiscale verschillen tussen zelfstandigen en werknemers die vergelijkbaar werk doen. Wat de PvdA een doorn in het oog is (zie de schijnzelfstandigen). Het zo maar afschaffing van de aftrek is ondoenlijk. De aftrek meer omzetafhankelijk maken helpt de PvdA  bij hun doelstellingen,  zonder dat het de VVD (midden/hogere inkomens) al te veel last bezorgt.

En dan weer verder…

De discussie over het sociale zekerheidstelsel en pensioen? Werkgroep hier, SER advies daar. Lange termijn, daar gaat dit kabinet niets meer mee doen. Verwacht ik. Dan hooguit nog een discussietje of je als ZP’er nu een kerstpakket moet krijgen of geven en we kunnen weer over tot de orde van de dag.

Ik wil dit hele debat niet bagatelliseren. Er zijn misstanden met schijnzelfstandigen waar iets aan gedaan moet worden.  Er lopen zelfstandige professionals rond die al jaren bij eenzelfde opdrachtgever werken en nauwelijks als ondernemer aan te merken zijn. Er zal een nieuwe balans moeten komen in het sociale zekerheidstelsel. Maar om van gestructureerd zzp-pesten te spreken gaat me wat ver.  Bovenstaande maatregelen zullen – als het inderdaad zo uitpakt – het gros van de zelfstandige professionals niet tot nauwelijks raken.

Goed opdrachtgeverschap, goed opdrachtnemerschap

Dat wil niet wil zeggen dat er geen aanleiding is voor ‘een goed gesprek’. Over hoe we met elkaar omgaan in de wereld van flexibele arbeid. Er gaat veel goed in die wereld waar organisaties graag flexibel willen zijn en structureel zp’ers willen inhuren en er tegelijkertijd flinke aantallen professionals zijn die heel bewust en overtuigd er voor kiezen om als zelfstandig ondernemer (zonder personeel) op de arbeidsmarkt te opereren Maar het kan nog veel beter.  Zodat we nog meer halen uit de kracht van flexibele organiseren en uit de kracht van zelfstandige professionals. Er is nog zo veel onbenut potentieel.

Dat is geen item voor de politiek, maar een gesprek tussen opdrachtgever(s) en opdrachtnemer(s). Bilateraal (jij en ik) en collectief.

Wat zijn de moderne verhoudingen tussen opdrachtgevers en de externen (opdrachtnemers)? Hoe kan je als organisatie je opdrachtgeverschap zo invullen dat het de effectiviteit van de inzet van interim professionals vergroot? Hoe kan je nog het onbenut potentieel onder zelfstandige professionals aanboren? Hoe willen interim professionals zelf goed opdrachtnemerschap in vullen? Wanneer we dit soort vragen weten te beantwoorden maken we een forse stap vooruit. Zowel in effectiviteit (goed voor iedereen) als in het verduurzamen van de zp-markt.  Dat laat je zien dat het werken met, en het werken als zelfstandig professional daadwerkelijk zowel onmisbaar is als meerwaarde heeft.

Seminar

Nu goed. Een mooier moment voor ons seminar over Goed opdrachtgeverschap van volgende week (niet geheel toevallig bij de SER) had ik me haast niet kunnen bedenken. We gaan weer  hard richting een volle zaal met 200 deelnemers (ja, er zijn nog enkele plaatsen te verkrijgen…). Met in de zaal een prachtige diversiteit en kwaliteit. Dat wordt een goed gesprek!

Aanwezig zijn een groot aantal managers, HR/recruitment-managers en inkopers. Van ‘inleners’ als banken, verzekeraars, energiebranche, industrie, telecom, ministeries, andere (semi)overheden, zorg, onderwijs maar ook het MKB (een deel van hen doet mee met het onderzoek Goed opdrachtgeverschap van Univ Tilburg en ZiPconomy). De aanwezige organisaties huren  – zo schat ik in – met elkaar jaarlijks voor 1 tot 2 miljard aan externe professionals in, uitgezonderd uitzendkrachten.

Een flink deel van dat bedrag gaat ‘door de boeken’ van de aanwezige bemiddelingsbureaus, MPS en andere service providers, die allemaal ook hun rol en verantwoordelijkheid hebben rond dit thema.

Verder zijn er belangenorganisaties en beleidsmakers (van/voor zp’ers en van opdrachtgevers). Onafhankelijke experts en wetenschappers op het terrein van organisatieontwikkeling, recruitment, HR en inkoop, waaronder een flink deel van de auteurs die hier op ZiPconomy regelmatig van zich laten horen.

En natuurlijk zelfstandige professionals. Zij die graag willen delen hoe zij tegen goed opdrachtgeverschap én goed opdrachtnemerschap aankijken.

Een goed gesprek dus volgende week. Onder de dynamische leiding van dagvoorzitter Kamran Ullah. Met inbreng van Farid Tabarki, Aukje Nauta, Arjan van den Born (over zijn onderzoek). De drie beste masterstudenten van het afgelopen jaar. Een jury (Roos Wouters, Ronald Dekker, Kor de Jonge, Marien Kwant),  Mirjam Brink van ONL. Genoeg uiteenlopende inzichten. En natuurlijk gaan we uitgebreid gebruik maken van alle (eigen)zinnigheid en ervaring die in de zaal zit.

Ik heb er zin in.