‘Als de NS een keer een vertraagde trein heeft, heeft ze toch ook niet meteen gefaald?’ 2015 wordt het jaar van Wiebes.

Eric Wiebes stond in Amsterdam bekend als de man die het rampdossier van de Noord-Zuidlijn beheersbaar wist te maken. Nu is hij als staatssecretaris van Financiën verantwoordelijk voor de Belastingdienst – ooit de best functionerende rijksdienst. De dienst is nu continu onderhevig aan reorganisaties, bezuinigingen, automatiseringsproblemen en nieuwe taakuitbreidingen in opdracht van het kabinet.

Wat heeft Wiebes in 10 maanden bereikt? In april diende hij een voorstel in om de toeslagenmachine van de Belastingdienst fraudebestendiger, eenvoudiger en 1,2 miljard euro goedkoper te maken. Het was hetBulgarendossier dat leidde tot het aftreden van zijn voorganger. De eerste poging van Wiebes om dit systeem te kraken, is mislukt: in 2015 volgt een herkansing.

In mei meldde Wiebes in een brief aan de Tweede Kamer dat de noodzakelijke verbeteringen bij de Belastingdienst op het gebied van automatisering en het uitvoeren van toeslagen, nog jaren op zich laten wachten. Volgens Wiebes zijn de eerste resultaten pas over vijf jaar zichtbaar. In juli zei Wiebes in een interview in NRC Handelsblad dat de Belastingdienst, net als de Amsterdamse metrolijn, lijdt aan onrealistische verwachtingen en de illusie dat alle fouten te voorkomen zijn. In de tussentijd heeft de staatssecretaris het project depotstel uitgesteld en de VAR webmodule vervangen door het ingediende wetsvoorstel voor de BGL. Dit is afgelopen september aan de Tweede Kamer aangeboden.

Flex is volgens kabinet besmet

Een eerste voorstel van Wiebes om de Belastingdienst 1,2 miljard euro goedkoper te maken haalde het niet. De zelfstandigenaftrek- levert de Belastingdienst naar schatting een kostenpost van 1,7 miljard euro op en is dus een logische ‘stelpost’ voor Wiebes om op te willen bezuinigen. Het aantal zelfstandig professionals in Nederland groeit, ondertussen is één op de drie banen in Nederland flexibel. Deze groei heeft als gevolg dat er door de Belastingdienst meer zelfstandigheidsaftrek aan zelfstandig professionals betaald moet worden. Tegelijkertijd komen er minder premies voor werknemersverzekeringen binnen. Wiebes en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem hameren continu op het feit dat de groei van het aantal zelfstandigen verregaande gevolgen heeft voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën en het sociale zekerheidsstelsel. Volgens het kabinet is een vaste baan dé oplossing voor deze problematiek en is alles wat met flexibele arbeid te maken heeft, op voorhand besmet. Het kabinet vergeet echter dat werkgevers anno 2014 niet zitten te wachten op personeel dat uitsluitend in vaste loondienst werkt. Denk bijvoorbeeld aan het risico om iemand bij ziekte twee jaar te moeten doorbetalen. De analyse van Barbara Baarsma, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, stelt deze discussie in het juiste perspectief: ‘Flex is niet de oorzaak van de kloof op de arbeidsmarkt. Het probleem zit in de hoge kosten van het vaste contract.’

2015: het jaar van Wiebes

Het aanpakken van zogenoemde schijnzelfstandigen door Wiebes vind ik een uitstekend initiatief. Ik moet denken aan een uitspraak van Wiebes medio juli in het interview met NRC: ‘Als de NS een keer een vertraagde trein heeft, heeft ze toch ook niet meteen gefaald?’ Dit citaat is treffend in het licht van de voortdurende discussie omtrent zelfstandig professionals. Omdat er sprake is van schijnzelfstandigheid onder een kleine groep, is iedereen plotseling een schijnzelfstandige? Het kan niet zo zijn dat een kleine groep ‘schijnzelfstandigen’ het verpest voor een grote groep hardwerkende zelfstandig professionals. De inzet om de onterecht gebruikte ondernemers- en startersaftrek, premies voor werknemersverzekeringen en andere onterecht genoten zakelijke aftrekposten terug te halen, is een uitstekende en beheersbare oplossing. Het is van belang dat malafide (uitzend)bureaus opgespoord worden, evenals diegenen die de cao ontduiken en malafide (buitenlandse) constructies opzetten. Ook moet worden gezocht  naar handhavingsmethodes om onterechte aftrekposten terug te halen.

In 2015 gaat Wiebes opnieuw een poging wagen om de Belastingdienst 1,2 miljard euro goedkoper te maken. Ik hoop dat dit voorstel wordt aangenomen. Mocht het hem lukken, dan koersen we af op een besparing van 1,2 miljard euro en een Belastingdienst die snel een correctie op de inkomstenbelastingen verstuurt naar schijnzelfstandigen en keurig de zelfstandigenaftrek blijft overmaken aan de zelfstandige professionals.  De geroemde karakteristieken ‘beheersbaarheid’ en ‘eenvoud’ van de staatssecretaris, komen dan tot uiting bij de Belastingdienst. Wiebes heeft dan nog vier jaar om van de Belastingdienst weer de best functionerende Rijksdienst te maken.  Met enige vertraging denk ik dat 2015 zomaar het jaar van Wiebes kan worden.