Kamer stelt behandeling BGL voorstel Wiebes uit (maar de VAR gaat verdwijnen…).

Staatssecretaris Wiebes van Financiën houdt onverkort vast aan zijn plannen om de huidige VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) te vervangen door de Beschikking Geen Loonheffing (BGL). De Kamer wil het wetsvoorstel op dit moment echter nog niet in behandeling nemen. Wiebes moet eerst alternatieven die ZZP organisaties hebben aangedragen beter overwegen. Het huidige voorstel voor de BGL staat dus voorlopig in de ijskast.

Uitstel behandeling

Dat Wiebes vast houdt aan zijn BGL plannen wordt wel duidelijk uit de uitvoerige beantwoording op Kamervragen naar aanleiding van het onlangs ingediende wetsvoorstel. De antwoorden van Wiebes geven enige verheldering over de uitvoering van de BGL. Daarbij geven die antwoorden ook een inzichtje hoe weinig grip de Belastingdienst heeft op de huidige VAR praktijk.

De datum van behandeling van het wetsvoorstel is echter nog niet duidelijk.

In het procedureoverleg in de Tweede Kamer van vanochtend werk is op voorstel van VVD Kamerlid Népperus, partijgenoot van Wiebes, besloten dat de Staatsecretaris eerst alternatieven van de belangenorganisaties moet overwegen. Het bespreken van die voorstellen plus het mogelijk aanpassen van het wetsvoorstel, inclusief het inwinnen van advies van bijv. Actal en alle procedurele gevolgen daarvan, zal tot gevolg hebben dat het wetsvoorstel voorlopig nog niet op de agenda staat. Duidelijk werd ook dat partijen als D66 (bij monde van Steven van Weyenberg) en CDA (Pieter Omtzigt) nog steeds verre van enthousiast zijn over het voorstel. Voor het passeren van de het voorstel in de Eerste kamer geen onbelangrijk punt.

ZZP belangenorganisaties staan klaar

De zzp belangenorganisaties reageerden enthousiast. Zij krijgen nu dus gelegenheid om hun alternatieven goed te presenteren als daadwerkelijk alternatief. Eerder gaven zij aan niet tegen een aantal uitgangspunten te zijn van het voorstel van Wiebes, bijvoorbeeld de gedeelde verantwoordelijkheid met opdrachtgevers en de vereenvoudiging van het stelstel. Ze hebben wel grote moeite met zowel de inhoudelijke als procedurele invulling. De bezwaren zijn gehoord. Wiebes moet van de Kamer dus eerste uitvoerig met hen om de tafel. Een eventueel aangepast voorstel zal dan als nieuwe plan ook eerst de gebruikelijke molen van adviezen in moeten. De behandeling van het voorstel, als het er nog komt, zal dus nog maanden gaan duren. Eerder kondigde de Belastingdienst al aan dat de huidige VAR verklaring van 2014 ook geldig blijft in 2015.

In hoeverre de uitkomsten van de IBO-ZZP werkgroep, die met een advies aan het kabinet komt over de positie van de ZZP binnen het huidige arbeids- en fiscale bestel, daarin wordt meegenomen is nog onduidelijk. Dat is wel een nadrukkelijke wens van die ZZP organisaties (en een aantal Kamerfracties) maar volgens Wiebes staat een instrument als de BGL,  of een alternatief, los van de uitkomsten van die IBO werkgroep en de reactie van het Kabinet daarvan.

FNV Zelfstandigen schrijft op haar website “Sommige belanghebbenden spreken uit dat het wetsvoorstel in de ijskast gaat. Wij nemen echter juist graag de handsschoen op om op korte termijn voortvarend van start te gaan met het verder uitwerken van het alternatief. Het is in het belang van alle zelfstandigen dat er zo snel mogelijk  duidelijkheid ontstaat!” 

VAR lastig te handhaven

Uit de beantwoording van de Kamervragen wordt wel duidelijk waar het voor de Belastingdienst knelt als het gaat om de huidige VAR. Wiebes schrijft: “Gelet op het feit dat er ongeveer 500.000 VAR’s per jaar worden afgegeven, is de kans op een controle beperkt.” In zijn BGL plannen worden dat er niet minder, verwacht Wiebes. Feit dat opdrachtgevers een rol krijgen bij de BGL en een verregaande digitalisering van het aanvraagproces maakt de controle volgens hem weg makkelijker. Van de half miljoen VAR-en werden er 1688 controles bij de zzp’ers uitgevoerd naar aanleiding waarvan tussen de 10% en 20% werd herzien

Dat de Belastingdienst momenteel weinig grip heeft wordt wel duidelijk uit passages als deze:  “De Belastingdienst heeft geen totaaloverzicht over de hoeveelheid mensen aan wie een VAR is afgegeven waarbij later blijkt dat sprake is van een dienstbetrekking. Ook bestaat er geen zicht op de voornaamste reden dat uiteindelijk van een dienstbetrekking sprake is. Naar aanleiding van de. (…) Omdat ten behoeve van deze controles zowel aselect als risicogericht is geselecteerd, is dit een indicatie over de omvang van de problematiek, maar zijn aan deze cijfers geen “harde” conclusies te verbinden. Naar de mening van het kabinet zijn de bestaande problemen in de handhaving niet op te lossen met een betere handhavingsstrategie.”

Met betrekking tot vragen over de relatie tussen aangescherpte regels en de zelfstandigheidsaftrek schreef Wiebes verder nog onder aandere “ Het is niet bekend hoeveel IB-ondernemers geen VAR aanvragen, evenmin zijn er cijfers bekend over de verdeling van de zelfstandigenaftrek over ondernemers met personeel en zzp-ers.” Wiebes heeft ook geen idee of en hoeveel een nieuws systeem en aangescherpte controle zou kunnen opleveren door het meer innen van loonheffing of besparing d.m.v. minder zelfstandigheidsaftrek “ Er kan dus geen onderbouwde budgettaire opbrengst aan het wetsvoorstel worden toegerekend en daarmee kan het wetsvoorstel niet bijdragen aan de taakstellende besparing van € 100 miljoen uit de Begrotingsafspraken 2014.”   

De VAR gaat verdwijnen

De antwoorden van Wiebes geven wel aan in hoeverre de huidige VAR, althans vanuit optiek van de Belastingdienst, aan vervanging toe is.  Een mening die overigens breed gedragen wordt.  De vraag is alleen ´hoe´. Daarvoor Wiebes nu dit eerst nader overleggen met ZZP belangen organisaties. 

Feestgeruis dat her en der te horen valt, dat de BGL definitief van de baan is en dat de VAR blijft, lijken me ondertussen onjuist. De VAR gaat verdwijnen en wordt vervangen door een nieuw instrument. 

Over een aantal uitgangspunten van zo’n nieuw instrument is breed consensus:

• Geen vier varianten zoals in huidige VAR maar een uitspraak.
• Transparantere beoordeling, waarmee ook meer zekerheid ontstaan.
• Meer verantwoordelijkheid leggen bij opdrachtgever.
• Tegengaan van misbruik.

PZO schrijft als reactie op het besluit van de kamercommissie:  “De BGL, als document an sich, is niet direct het probleem. De knelpunten liggen veel meer in de achterliggende Webmodule, waarbij geen rekening wordt gehouden met onder andere sectorale elementen waaronder gewerkt wordt. Het doel om het probleem van schijnzelfstandigheid harder aan te pakken zal met dit middel niet bereikt worden. ” 

De belangenorganisaties zullen de handschoen zeker oppakken. Een manier om zowel duidelijkheid vooraf te scheppen en de BGL (in welke vorm dan ook) hanteerbaar te houden is om te werken met standaard contracten met formuleringen en constructies die vooraf getoetst zijn. Dat kan met name op sector-niveau een uitkomst bieden. Dat wordt momenteel al aan gewerkt en Wiebes geeft daar in de beantwoording van de Kamervragen ook alle ruimte voor.