Een modern alternatief ter vervanging van de VAR

De Tweede Kamer schoof het plan voor de BGL (Beschikking Geen Loonheffing) als beoogde opvolger van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie), in december op de lange baan. Daarmee zijn we weer terug bij af. Het is volkomen terecht dat de Tweede Kamer de BGL niet ziet zitten, maar gewoon op de oude voet doorgaan met de papieren VAR uit 2014 is niet meer van deze tijd. Het is daarom tijd voor een alternatief voor de VAR. In dit artikel schets ik hiervoor de uitgangspunten.

Eerst wil ik even kort schetsen waar de VAR (en later de BGL) precies voor is bedoeld. Het gaat erom dat een zzp’er kan aantonen dat hij voor zijn opdrachtgevers bewust als een zelfstandig opdrachtnemer voor eigen risico wil werken. Een echte zzp’er wil dus niet in loondienst werken. Daarom hoeft de opdrachtgever geen loonbelasting en werkgeverspremies in te houden op de uurvergoeding en rekent de zzp’er later zelf af met de fiscus.

Een paar nuttige uitgangspunten voor een modern alternatief zijn:

1. Een digitale procedure.
2. Geen onnodige administratie en bureaucratie voor opdrachtgever, -nemer en de fiscus.
3. Vertrouwen vooraf, slimme controles achteraf met stevige sanctiemogelijkheden door de fiscus.
4. Primaire beoordeling van de zelfstandigheid van de zzp’er over een periode, in plaats van een beoordeling per contract.
5. Eén versie vervangt de huidige vier verschillende VAR’s.

Opting-in en opting-out

Alles samengevoegd kom ik dan bij een systeem dat is gebaseerd op het principe van opting-in en opting-out. Bij opting-in kiest een zzp’er bewust voor een fiscale afhandeling van de inkomsten als ondernemer, inclusief alle rechten en plichten die daarbij horen. Denk hierbij aan de starters- en zelfstandigenaftrek, de MKB-winstvrijstelling en een deugdelijke facturering, administratie en een jaarrekening.

De zzp’er logt periodiek – wat mij betreft minimaal een keer per jaar – in op een webpagina van de fiscus en beantwoordt een aantal vragen zoals die nu ook bij de VAR worden gesteld. Daarbij maakt hij een keuze om als ondernemer te worden behandeld. De fiscus beoordeelt de antwoorden en bepaalt of de zzp’er (voorlopig) als ondernemer wordt behandeld of niet. Dat besluit wordt digitaal aan de zzp’er verstuurd.

De aanvraag wordt verplicht

In tegenstelling tot de huidige VAR moet deze nieuwe zelfstandigenverklaring door zzp’ers verplicht worden aangevraagd. Controles op misbruik en schijnzelfstandigheid kunnen zo niet meer worden omzeild. Zonder de aanvraag maakt een zzp’er geen aanspraak op de fiscale vrijstellingen.

Een opdrachtgever is verplicht een zzp’er om deze verklaring te vragen. Heeft hij deze niet, dan wordt hij of zij behandeld als werknemer. Met een verklaring is de opdrachtgever echter gevrijwaard tegen werkgeverslasten zoals dat nu ook het geval is bij de VAR WUO en de DGA.

Op elk moment in het jaar kan de zzp’er (geheel of gedeeltelijk) uit het ondernemersregime stappen, bijvoorbeeld als hij (gedeeltelijk) in loondienst treedt.

De fiscus kan de zzp’er stevig aanpakken met boetes indien hij zichzelf ten onrechte als zzp’er presenteert of als hij te laat uit het systeem stapt en dus ten onrechte geniet van ondernemersfaciliteiten.

Bonafide en professioneel ondernemerschap

Als sluitstuk moet het voor voormalig werkgevers en werknemers onaantrekkelijk worden om personeel uit hun loondienst te ontslaan en hen weer als zzp’er in te huren, zoals dat nu gebeurt. De fiscus behoudt het recht om bij elke opdrachtgever de feitelijke werkomstandigheden en de gemaakte contractuele afspraken met de zzp’er te controleren. Constateert de fiscus dat sprake is van misbruik, dan dienen de opdrachtgever en eventueel de zzp’er zelf stevig te worden aangepakt.

Bonafide en professioneel ondernemerschap dient een weloverwogen keuze van een zzp’er te zijn, waar een aantal lasten in de vorm van regels en plichten, maar ook de nodige lusten, tegenover staan. Een aantal vrijstellingen ter compensatie van de vele risico’s die ondernemen nu eenmaal met zich meebrengt, worden hem in het vooruitzicht gesteld.

Nu nog een toepasselijke naam voor deze nieuwe regeling. Mijn voorstel is de BON, het ultieme bewijs van Bewust en Bonafide Ondernemerschap.