Het faillissement van V&D

Het is finale uitverkoop bij V&D, zo lijkt het. Een icoon van de Nederlandse retail is net voor het eind van het jaar failliet gegaan en zal ongetwijfeld een doorstart krijgen. Ondertussen is er veel te doen over het hoe en waarom.

Ik lees op allerlei plekken allerlei meningen, soms onderbouwd met feiten, soms minder onderbouwd, zelden genuanceerd. Ik ben geen expert op faillisementen. Ik heb me niet extreem verdiept in V&D, maar toch wil ik een paar dingen met mijn boerenverstand even aan de kaak stellen.

Private Equity

Ik lees veel over de schandalige rol van private equity. Gelegaliseerde diefstal wordt het vaak genoemd. Daar kan ik deels in meegaan, maar slechts deels. Bij winkelketens zie je vaak twee dingen gebeuren na een overname door private equity.

1. Het vastgoed wordt verkocht.
2. Er worden onwijs veel schulden aangegaan om de overnamesom uit te keren.

Bij V&D zijn ook beide gedaan. Hierbij moet wel even aangegeven worden dat dit door de vorige partij is gedaan: KKR. De miljarden van het vastgoed zijn niet naar de huidige eigenaar gegaan, niet naar Sun Capital, maar naar KKR. Het gevolg is dat er plots miljoenen aan huur betaald moet worden (zo’n 10% van de omzet naar ik vernam) die vroeger in het concern bleven.

Ook is het volgehangen met schulden. Hoe dit steeds opnieuw gebeurt is mij een raadsel. Ik zie hier namelijk twee mogelijkheden. Of het zijn bankschulden (dat zijn het vaak). Hoe kan je daar als bank nu keer op keer in mee gaan? Dit is niet de eerste keer dat je naar je centen kan fluiten. Waarom zijn al die bijzonder goed betaalde, volgens henzelf extreem slimme en risicomijdende, bankiers niet in staat om hier voorwaarden aan te verbinden. Ik denk bijvoorbeeld aan een voorwaarde dat elke euro die het bedrijf aan dividend uitkeert tot 10 jaar na dato kan worden teruggevorderd om de schulden af te lossen. Dan is het ineens niet meer lucratief voor de private equity partijen.

De andere optie is dat men publieke obligatieleningen uitgeeft. Dat zie je ook veel gebeuren. Vaak tegen hoge rentes. Hoewel hier dan ongetwijfeld ook de nodige particulieren instappen, moet daar ook institutioneel kapitaal achter zitten. Mensen die ook beter zouden moeten weten, maar blijkbaar verblind zijn door een hoge rente.

Financiering private equity

Belangrijk denk ik is om ook te kijken naar de financiering van deze partijen. Daar heeft Zwarte Zwanen van omroep Max een prachtige, 10 minuten durende, docu over gemaakt die de moeite waard is.

Ik zal hem heel kort voor u samenvatten: de overname van V&D is deels gefinancierd met Nederlands pensioengeld van het ABP en Zorg & Welzijn. Dus heel kort door de bocht: elke ambtenaar en verpleger profiteert van het faillissement van V&D!

Het zou overigens niet de eerste keer zijn als hier ook een pensioenfonds in investeert waarin de medewerkers van een bedrijf een direct belang hebben. Om hogere rendementen op het pensioengeld te halen om de (te) riante Nederlandse pensioenen uit te keren gaat het bedrijf waarvoor deze mensen werken failliet. Zoals Martijn Aslander zou zeggen: een geval van operatie geslaagd, patient overleden.

Personeel

Toch is het unfair om enkel te kijken naar private equity. Deze hebben zonder enige twijfel het proces versneld en waarschijnlijk zijn de personeelsleden een stuk slechter af nu. Echter moet je ook naar het grotere plaatje kijken. V&D heeft veel ouder en daarmee duurder personeel. Het gemak waarmee ik deze zin schrijf, ouder en daarmee duurder,  is een deel van het probleem. In CAO’s hebben we bedacht dat mensen in salaris blijven groeien naarmate ze ouder en meer ervaren worden. Dit terwijl er geen enkele correlatie blijkt te zijn met de productiviteit. Omdat de V&D altijd goed is geweest voor haar personeel, waren ze nu gewoonweg veel te duur. Als we in Nederland een eerlijke leeftijdsverdeling op de werkvloer willen moeten we ook naar eerlijke lonen toe, en die zijn niet gerelateerd aan leeftijd of ervaring.

Concept

Of het concept van V&D houdbaar was. Op de lange termijn geloof ik van niet. Hoewel in mijn familie mensen het daar niet mee eens zijn omdat ze blijkbaar in kinderkleding wel enkele onderscheidende zaken hadden. Daarentegen ben ik weer fan van de La Place en vinden dezelfde familieleden van mij die te duur en kwalitatief niet goed genoeg.

Je kan dus van mening verschillen, maar feit is dat het concept met de huidige kostenstructuur, in zowel lonen als rente als huur, te duur was. Online heeft men de slag volledig gemist en was het zelfs Albert Heijn dat online warenhuis Bol.com kocht, niet V&D.

Dus…

Het is spijtig. Het is bijzonder pijnlijk voor het personeel dat de dupe is en nu waarschijnlijk nog slechtere voorwaarden krijgt dan ooit.

Het is een stuiptrekking van het huidige model die we nog vaker gaan zien. Ook dat is zeker.

Kunnen we er wat aan doen? Ja, maar dat zal niet gebeuren. Dan moeten we namelijk ook realistisch naar onszelf kijken.

De vakbonden hebben in deze veel boter op het hoofd, want zoals Zwarte Zwanen laat zien weten ze niet eens dat ze zelf (als bestuurders bij ABP en Welzijn) hebben ingestemd met de investering in Sun Capital en daarmee de ondergang van V&D.

Werknemers hebben boter op hun hoofd, want ze willen altijd meer en meer rendement op hun pensioenen. Elk systeem dat uit gaat van een x% van het loon (laatst verdient of middel) is onhoudbaar op de lange termijn. Dat weet je. Je creëert namelijk onzekere inkomsten voor zekere uitgaven. Dus moet er meer rendement worden gehaald dan realistisch is en dat kan door bijvoorbeeld het vastgoed snel ten gelde te maken. Korte termijn winsten zijn nodig voor deze rendementen. Die wensen maken dit soort acties noodzakelijk.

Het CAO stelsel en het ontslagrecht moet worden aangepast. Want uiteindelijk speelde de lonen ook een rol. Niet zo groot als V&D wil doen geloven en niet zo klein als de bonden willen doen geloven. Een CAO stelsel dat mensen beloond omdat ze ouder worden, niet omdat ze beter worden, is niet houdbaar. Het nieuwe ontslagrecht voldoet ook niet aan de eisen van de nieuwe economie helaas, omdat het te weinig rekening houdt met de investering van het bedrijf in mensen en geen enkele verantwoordelijkheid legt bij de medewerker zelf.

Ik kom dus tot de trieste conclusie dat dit niet het laatste faillissement waar we met zijn allen over gaan schrijven, boos over worden en met vingers wijzen…