Zelfstandig vs loondienst

Afgelopen weekend was er weer veel ophef over een artikel in de Volkskrant dat ik hier niet zal linken. Eenvoudigweg omdat het dermate dramatisch en niet onderbouwd was, dat het teveel eer zou zijn. Het standpunt was er één die ik de laatste jaren veel gehoord heb. Zelfstandigen, en dan met name zelfstandige professionals, breken de sociale zekerheid af. Ze zijn niet solidair en ze breken onze verzorgingsstaat af. De dame in kwestie ging op Twitter zelfs nog verder en durfde de stelling aan dan elke zelfstandige die niet de ambitie had om MKB’er te worden een parasiet van de samenleving is.

Ook, wederom een veel gehoord argument, zou er eens serieus gekeken moeten worden naar de vele aftrekposten. Want daardoor betalen ze bijna nooit iets. Elke cijfermatige onderbouwing van dit standpunt (dat er bijna niets betaald werd aan belasting en sociale premies) ontbrak. Het bleef bij zaken als ‘ze betalen pas boven X en daar komt bijna niemand aan’, maar hoeveel ‘bijna niemand’ is bleef een vraagteken. Eenvoudigweg omdat ik weet dat de belastingdienst die cijfers niet vrijgeeft, dus de ‘journalist’ het niet kan weten.

Nu ga ik geen pleidooi houden voor ondernemerschap of het heerlijke leven van zelfstandigen. Enige nuance in de discussie zou echter wel mogen.

Profiteren

Het wordt vaak gesteld dat zelfstandige profiteren van de verzorgingsstaat, maar er niet aan bijdragen. Dit omdat ze veel verdienen, maar weinig afdragen. Grappig genoeg wordt dit bijna altijd gevolgd door het feit dat ze te weinig verdienen om iets af te dragen. U ziet de tegenstrijdigheid hierin? Het argument dat dit ligt aan ‘aftrekposten’ is nonsense, maar daarover zo meteen meer.

Het profiteren van de verzorgingsstaat is hoe dan ook een interessant punt. Aangezien de meeste regelingen voor een zelfstandige niet gelden. Ik heb ooit geleerd dat alle regelingen die met een A beginnen algemeen zijn en voor iedereen. Alle andere gelden enkel voor werknemers in loondienst. Dus WAO… WW… en de hele rimram kunnen ze niet van profiteren. Logisch dus dat ze er niet aan bijdragen.

Ik durf ook wel te stellen dat best wel de nodige zelfstandigen graag gebruik zouden kunnen maken van de WAO en daaraan willen bijdragen. Maar dat mag niet. En voor de korte periode dat het mag (de eerste periode als ondernemer heb ik ooit vernomen dat je vrijwillig nog in de WAO mag blijven), betalen ze een veelvoud van de werknemer. Over profiteren gesproken.

Regelingen

Ik hoor vaak dat er teveel regelingen zijn voor zelfstandigen, teveel aftrekposten, waardoor ze relatief weinig belastbaar inkomen hebben. Nu zijn er best wel wat regelingen, maar die zijn er ook voor elke werknemer. Dus als ik iemand hoor zeggen: we moeten het meer gelijk trekken denk ik altijd over wat die persoon zegt. Want gelijk trekken betekend dus dat je ook regelingen moet inleveren die nooit toepasbaar zijn voor een zelfstandige. Dus als iemand zegt dat we dingen gelijk moeten trekken, beseft deze persoon dan dat hij/zij pleit voor het afschaffen van onder andere:

• Doorbetaling bij ziekte
• Vakantiedagen
• Vakantiegeld

En dat je als het het echt financieel gelijk wil trekken je ook werknemers de werkgevers delen moet laten betalen van:

• Ziektekosten verzekering (ik heb voor mezelf ook inkomensafhankelijke werkgeverslasten)
• Pensioenpremie (daar betaald de werkgever nu ook een serieus stuk aan mee)

Zo zijn er nog wel een paar dingen die als werknemer geregeld zijn en als zelfstandige niet.

Parasieten

Het is dus heel eenvoudig om een pleidooi te houden waarin alle werknemers in loondienst bestempeld worden als parasiet. Deze mensen hoeven immers niet te presteren, zeker niet met een vast contract, en krijgen toch wel betaald. Iets dat een zelfstandige kan vergeten. Ook profiteert men van een hele reeks aan regelingen die de zelfstandige kan vergeten, maar in een aantal gevallen ook aan bijdraagt omdat ze uit de algemene pot van inkomstenbelasting betaald worden. Dan kijk ik vooral naar de zorg, die maar voor een deel betaald wordt uit premies (AWBZ is de grootste zorgpost namelijk). Echter, dat is net zo’n totale onzin als een zelfstandige een parasiet noemen. Dus dat doe ik niet.

Ik weet namelijk dat mensen verschillend zijn. Iets dat iedereen die stellig is tegen ‘zelfstandigen’ niet begrijpt. Ik begrijp dat sommige mensen floreren met de (schijn)zekerheid van een (vast) contract. Ook begrijp ik dat er veel mensen zich graag willen toeleggen op een deel van het werk, en dus in groepen (collega’s) willen samenwerken. Coördinatie kost veel tijd en sociale vaardigheden, die ook niet iedereen heeft, dus is er een manager nodig die vertelt wat iedereen moet doen. Dat is voor heel veel mensen heel erg handig. Ik begrijp dat veel mensen die behoefte aan zekerheid hebben en niet de ambitie, en mogelijk ook niet de kwaliteiten, hebben om als zelfstandige te werken. En daar is niets mis mee. Ik ben blij dat er mensen in loondienst werken. Maar er is net zo min iets mis met mensen die wel die kwaliteiten en ambitie hebben en in een setting als zelfstandige te floreren. Mensen die wel die ambitie hebben. Mensen die misschien ook niet de kwaliteiten hebben om in loondienst te functioneren?

Doorgroeien

En dan is er nog het laatste stukje over doorgroeien, want dan ben je een echte ondernemer. Pas als je banen creëert en mensen in loondienst neemt. Ook complete kolder die enkel verzonnen kan worden door mensen die nooit een baan gecreëerd hebben en enkel banen innemen. De stelling dat elke zelfstandige moet doorgroeien naar een MKB’er en anders een parasiet is, is net zo’n kolder als stellen dat elke werknemer de ambitie zou moeten hebben ondernemer te worden omdat deze anders geen baan creëert.

Ten eerste: Elke zelfstandige creëert minimaal een baan, die van zichzelf. Dat houdt dus in dat hij/zij die baan niet van een ander wegneemt.

Ten tweede: Je kan ook banen creëren door je werk, zonder dat je daarvoor mensen in dienst hoeft te hebben. Het feit dat ik onderneem, waarde toevoeg aan deze maatschappij, betekent dat anderen mensen in dienst kunnen nemen of houden. Ik betaal mijn webbouwer, die enkele medewerkers heeft. Ik organiseer events, waardoor event locaties mensen in dienst hebben. Noem het maar op.

Ten derde: Ik ken mijn eigen kracht en zwakte. Ik ben geen manager. Mensen aansturen is niet mijn kracht. Met name mensen die aangestuurd moeten worden. Ik geloof in het optimaal benutten van talent en dat houdt dus in dat je vooral niet moet doen waar je heel slecht in bent. Dus ik wil geen mensen in dienst, want dan hebben een paar mensen tijdelijk een baan, tot het faillissement. Ik schep liever geen onrealistische verwachtingen.

Leef en laat leven

Ik houd hier dus geen pleidooi om iedereen zelfstandig te maken, want elk mens is anders. Verschillende mensen hebben een verschillende omgeving nodig om te floreren.

Ik zeg niet dat werknemers parasieten zijn en de sociale zekerheid uithollen, waar net zoveel bewijs voor is als dat zelfstandigen het doen. Want het is gewoon niet waar.

Ik zou willen dat er eens een keer serieus gekeken wordt naar de lastenverdeling an aftrekposten voor zelfstandigen en werknemers, maar dan ook geheel en totaal. Dus met inbegrip van zaken als doorbetaling bij ziekte, vakantiedagen en noem het maar op. Ik gok dat als je daar een eerlijke berekening van maakt, dat het huidige systeem zo gek nog niet is. Want dat is precies wat er zoveel jaren geleden gedaan is toen het bedacht is. Misschien dat er hier en daar wat te schaven valt, maar het loopt niet heel ver uiteen.

Ik stel overigens ook niet dat er niets mis is. Want de schijnzelfstandigheid die wordt toegestaan door de belastingdienst is ook mij een doorn in het oog. Helaas zijn alle regelingen die men daar steeds voor bedenkt op voorhand kansloos, terwijl het probleem niet heel lastig op te lossen is.