De Wet DBA en intermediairs. Over gatenkaas, leerschool en wake-up calls.

“Geen idee wat die Wet DBA inhoudt,” zegt een manager in de chemische industrie. “Ik weet wat een VAR is, maar daar houdt het wel op.” Hij is samen met zo’n 130 personen afgekomen op het Seminar Wet DBA dat detacheringsbedrijf De Staffing Groep voor zijn klanten en belangstellenden heeft georganiseerd. Want nu de Wet DBA door de Eerste Kamer is goedgekeurd zitten veel opdrachtgevers, intermediairs en zzp’ers met vragen.

Wat zijn de consequenties van deze verandering? Dat is de voornaamste vraag waar de bezoekers vandaag antwoord op hopen te krijgen. Het gros van hen zit aan de kant van de opdrachtgever. Sommige van hen zijn al behoorlijk goed geïnformeerd. Roy van der Velden van de InAxtion Uitzendgroep heeft zelfs al een modelovereenkomst geschreven. Die ligt nu ter goedkeuring bij de Belastingdienst.

Niels Dekker, Senior Tax Manager bij PwC is de eerste spreker van het seminar. Hij legt uit dat de fiscus met de Wet DBA de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer beoordeelt. Daarbij kijkt hij met name naar de factoren ‘gezagsverhouding’ en ‘vrije vervangbaarheid’. Mag de opdrachtgever zich bemoeien met hoe het werk wordt uitgevoerd? Mag de opdrachtnemer niet zomaar het werk door een vervanger laten doen? Dan bestaat bij de fiscus al snel ‘het vermoeden van een dienstverband’.

Hoe opdrachtgever en opdrachtnemer met gezag en vervanging omgaan wordt vastgelegd in een door de belastingdienst goed te keuren modelovereenkomst. Als de Belastingdienst bij een controle op de werkvloer later concludeert dat er toch niet conform de modelovereenkomst gewerkt wordt, dan kan er sprake zijn van een dienstverband. Beide partijen kunnen dan rekenen op een naheffing. Daarbij geldt een terugwerkende kracht van vijf jaar. Dat kan dus behoorlijk oplopen.

De duur van de opdracht is ook een belangrijk addertje onder het gras.  In modelovereenkomsten staat namelijk: ‘Een overeenkomst mag niet langer duren dan gelet op de werkzaamheden gebruikelijk is’. De zaal schiet verbaasd in de lach en

Als opdrachtgever wil je de IT’er vaak zo lang en zo veel mogelijk bij je hebben. Maar wat mag er van de fiscus?

Dekker erkent dat je daar inderdaad werkelijk alle kanten mee op kunt. Want oké, een vervanging bij zwangerschapsverlof die tweeënhalf jaar duurt is opmerkelijk. Maar wat is gebruikelijk voor een complexe implementatieklus?

“Wij hebben freelance IT’ers die van opdracht naar opdracht gaan,” zegt een resourcemanager van een belangenorganisatie. “Als opdrachtgever wil je de IT’er vaak zo lang en zo veel mogelijk bij je hebben. Maar wat mag er van de fiscus? ‘Lang’ kan voor de Belastingdienst iets heel anders betekenen dan voor ons.” Het advies van PwC is in elk geval: maak je eigen overeenkomst en leg die voor aan de fiscus. Zo minimaliseer je de kans op verrassingen achteraf.

Wat is nu een echte zzp’er?

Voor organisaties die altijd heel professioneel zijn omgegaan met het opdrachtgeverschap zal het wel loslopen, verwacht Henk Wesselo. Hij is Directeur FNV Zelfstandigen en de tweede spreker op het seminar. Die organisaties weten al welke

Discussie wat nu wel en wat nu niet echte zzp’ers zijn heeft tien jaar stil gestaan

zzp’ers er binnen de organisaties actief zijn, wat ze doen en hebben al een overeenkomst van opdracht, waar een modelovereenkomst aan toegevoegd kan worden.

Door de VAR heeft de discussie wat nu wel en wat nu niet echte zzp’ers zijn en wat nu wel en wat nu niet een schijnconstructie is, tien jaar stil gestaan, vindt Wesselo.

Door het ontbreken van jurisprudentie, een gatenkaas van wetgeving en de vele inconsistenties tussen fiscaal en arbeidsrecht is de overheid volgens Wesselo al jaren vooral bezig met pleisters plakken. “En de beroemdste pleister in het land is de VAR,” stelt hij. Wesselo denkt dat met de Wet DBA gehoor wordt gegeven aan een bredere maatschappelijke discussie over het aanpakken van schijnzelfstandigheid.

De focus verschuift van het ondernemerschap (‘is deze zzp’er wel echt een ondernemer?’) naar de overeenkomt tussen opdrachtgever en opdrachtnemer (‘is dit niet eigenlijk gewoon een dienstverband?’).

Met name bezoekers die langdurig met dezelfde zzp’ers werken, zijn er niet gerust op. “Ik voorzie veel verschuiving en veel onrust,” zegt een dame met een vacaturesite voor freelance IT’ers. “Ik vrees dat er veel met mensen geschoven worden. En dat opdrachtgevers op zoek gaan naar alternatieve constructies om hun zzp’ers te kunnen houden.”

Tamara Pustjens van IT-bedrijf Share-On maakt zich niet zo’n zorgen. “Wij werken eigenlijk niet met vaste zzp’ers. We zullen vooral de lopende contracten moeten bekijken, maar volgens mij kunnen we dit wel aan.” Ook Van der Velden van InAxtion voorziet geen grote problemen. “Het is een kwestie van aanpassen en doorgaan. Bovendien is het een mooie kans om onze expertise te laten zien bij opdrachtgevers. Daarin kunnen we ons juist onderscheiden.”

Overgang van oud naar nieuw

Zzp-expert en derde spreker Pierre Spaninks ziet het minder zonnig in. Dat wat deze wet beoogt – zzp’ers beschermen en schijnzelfstandigheid bestrijden – doet hij niet, stelt Spaninks. Wat hij wel doet is zorgen voor onduidelijkheid en angst voor risico’s bij opdrachtgevers én –nemers. Met als gevolg dat bedrijven terughoudend worden in het inhuren van zzp’ers en liever kiezen voor payrollers of uitzendkrachten. En dat de zzp’ers die wel worden ingehuurd op kantoor apart moeten zitten, niet bijgeschoold worden en niet bij het werkoverleg of mogen zijn. Uit angst voor de schijn van een gezagsverhouding.

Volgens Spaninks zouden we moeten focussen op de vraag wat zzp’ers nodig hebben om hun klanten te kunnen bedienen. Om van daaruit te kijken welke fiscale afspraken daarvoor nodig zijn.

“Het ontwerpen van een nieuw stelsel is het probleem niet,” zegt een aanwezige belastingambtenaar. “De kast ligt vol met goede stelsels. De moeilijkheid zit in de overgang van het oude naar het nieuwe stelsel. Ik was destijds betrokken bij de vormgeving van de VAR. Toen liepen we tegen dezelfde problematiek aan als nu.”

Vrijwaring door intermediairs

Marc Nijhuis CFO van De Staffing Groep bespreekt de consequenties van de Wet DBA voor opdrachtgevers die gebruik maken van een intermediair. De Staffing Groep zal gebruik maken van een speciale modelovereenkomst voor een intermediair. Ook haar opdrachtgevers, die gebruik maken van de zzp’ers, hebben een verantwoordelijkheid om de zelfstandigheid van de opdrachtnemer te waarborgen. De Staffing Groep gaat met haar klanten daarover afspraken maken. Nijhuis wijst er verder op dat De Staffing Groep een zogenaamde NEN-certificering heeft. In combinatie met een disculpatieregeling en het gebruik van een goedgekeurde modelovereenkomst vrijwaart dat opdrachtgevers van

Voor sommige bezoekers klinkt dat als te mooi om waar te zijn. “Met name omdat de intermediair eigenlijk niet kan weten of de opdrachtbeschrijving in de modelovereenkomst wel overeenkomt met de daadwerkelijke werkzaamheden,” zegt een bedrijfsjurist van een semi-overheidsinstelling. “Als wij de ICT’er stiekem koffie laten zetten we krijgen controle, dan valt dat onder de NEN-garantie? Ik kan het me haast niet voorstellen.”

Van der Velden van InAxtion voorspelt dat er een paar bedrijven een flinke klap zullen krijgen. “De wetgeving is er te snel doorgedrukt. Het is een leerschool en het leergeld gaat betaald worden door een paar opdrachtgevers.”

Voor de manager in de chemische industrie is de problematiek in elk geval een stuk helderder geworden. “Helaas weet ik nog niet gedetailleerd wat de oplossing moet worden, maar het is in elk geval een goede wake-up call.”

(tekst: Elise Fikse) 

Actualiteiten rond de Wet DBA kunt u volgen en teruglezen in dit ZiP-dossier, met daarin onder andere een uitvoerige Whitepaper: 12 punten die elke zelfstandige, opdrachtgever en bemiddelaar moet weten over de Wet DBA.