Het beoordelingskader: ontbrekende stukjes in de legpuzzel die Wet DBA heet

De Belastingdienst is druk bezig met het beoordelen en publiceren van modelovereenkomsten. Maar hoe de belastingdienst die modelovereenkomsten nu precies beoordeelt, daar is nog steeds veel onduidelijkheid over.

Om het ‘niet leuker maar wel makkelijker te maken’ kun je in de ‘Handreiking beoordelingskader overeenkomsten arbeidsrelaties’ lezen welke kaders de Belastingdienst gebruikt bij het beoordelen van de overeenkomsten (zie hier)

Toch bleef ik na het lezen van deze handreiking met vragen zitten.

Twee punten die me vooral opvielen:

1. Gaat de Belastingdienst ineens ook oordelen over wel/niet aanwezig zijn van een arbeidsovereenkomst?

Volgens de Handreiking heeft een arbeidsovereenkomst drie kenmerken:

1. Is er sprake van een gezagsverhouding tot de opdrachtgever en
2. Is er een persoonlijke verplichting om arbeid te verrichten en,
3. is de opdrachtgever verplicht om loon te betalen.

“Uitgaande van het beoordelen in samenhang, is het voor de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst noodzakelijk dat alle drie de elementen aanwezig zijn.”

Dus als één van de drie elementen ontbreekt is er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst? Als we verder lezen staat er inderdaad bij B.2: “Als uit de overeenkomst ondubbelzinnig blijkt, dat de opdrachtnemer het recht heeft zich vrij en willekeurig te vervangen door een derde, dan kan de Belastingdienst vooraf zekerheid geven dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.’ Huh, geeft de Belastingdienst vooraf zekerheid over het wel of niet aanwezig zijn van een arbeidsovereenkomst? De Belastingdienst mag toch alleen iets vinden over het wel of niet afdragen van loonheffingen? De kantonrechter gaat toch over de arbeidsovereenkomst?

Ik ben benieuwd wat de expertcommissie (die beoordeelde modelovereenkomsten toetst op arbeids- en fiscale rechtsgeldigheid) hiervan gaat vinden. Maar belangrijker: is de commissie het eens met de redenering uit het toetsingskader? In het arbeidsrecht wordt namelijk breder gekeken. Daar spelen alle feiten en omstandigheden in een concrete situatie een rol en ook de wil van partijen. Dan zou het oordeel wel eens minder zwart/wit komen te liggen.

2. Hoe zit het met kleine opdrachten?

De Belastingdienst toetst op twee niveaus: de afspraken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer én op ondernemerschap bij de belastingaangifte. Stel: je geeft Nederlandse les aan particulieren, daarnaast doe je vertaalwerk, schrijf je voor vakbladen en run je een eigen opleidingsinstituut waarvoor je andere zelfstandige docenten inhuurt. Deze zp’er is hartstikke ondernemend. Maar stel dat het vertaalwerk uit allemaal kleine opdrachten van maximaal een dag werk bestaat. Arbeidsrechtelijk zal er dan (vanwege de geringe omvang van dit werk) niet snel een arbeidsovereenkomst aangenomen worden.

In de Handreiking DBA lees ik helaas niets terug over de omvang van een opdracht en de samenhang tussen beide toetsingsniveaus. Zou dat tot gevolg hebben dat er arbeidsovereenkomsten van een dag of zelfs een paar uur ontstaan? Administratief een drama.

Kortom, ik kan niet wachten op de bevindingen van de expertcommissie. Juist nu er allerlei overeenkomsten beoordeeld en gepubliceerd worden.

Saillant detail is dat de expertcommissie pas aan het eind van dit jaar aan de slag gaat en de uitkomsten dus begin 2017 bekendmaakt. Vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dat kan geen toeval zijn.