Gedachte: een nieuw auteursrecht

Het Nederlands auteursrecht kent zijn basis in 1912. Dat is inmiddels dus meer dan 100 jaar geleden. De wet is wel verschillende keren aangepast, maar niet grondig herzien en volgens velen niet meer van deze tijd. Als auteur (van vier boeken en vele, vele artikelen) heb ik hier natuurlijk mee te maken. Aan de ene kant wil ik zoveel mogelijk waarde voor mijn creativiteit en activiteit, aan de andere kant zie ik meer dan ooit hoe onhoudbaar deze regels zijn in het digitale tijdperk.

Tijdens mijn leesweek las ik verschillende boeken, allemaal met een blik op de toekomst. Nooit Af (Aslander/Witteveen), Metamorfose (De Ridder) en het einde van het midden (Tabarki) hebben een brede maatschappelijke oriëntatie naar de toekomst. Suits & Hoodies (Schevernels) en Exponentiële organisaties (Ismael & Van Geest) een bedrijfsmatige blik. Al deze boeken inspireerde mij om te filosoferen over een nieuw model voor auteursrechten. Een voorzet.

Beloon de creatie

Voor mij zijn er enkele uitgangspunten waarin ik geloof.

• Creatie dient beloond te worden;
• Mixen is ook een vorm van creatie en mag ook beloond worden;
• Hoe minder limieten er zijn, des te meer er gecreëerd kan worden;
• Als iemand profiteert, dienen anderen die meegebouwd hebben mee te profiteren;

Als auteur vind ik het heel prettig als mijn werk gequote wordt. Ik vind het altijd fijn als mensen het dermate goed (of slecht) vinden dat ze het noemenswaardig vinden. Mits uiteraard er onderbouwing is als ze het niets vinden, maar dat is een heel ander punt.

Als auteur vind ik het bijzonder vervelend als zaken volledig gejat worden. Als iemand gewoon mijn creatie, mijn werk, mijn investering, mijn kennis volledig kopieert voor eigen gewin.

Als auteur zou ik het niet erg vinden als ik meeprofiteer van dat gewin. Dan is het geen diefstal meer, dan is het mixen en eerlijk delen.

Voorbeelden van diefstal

Een paar voorbeelden van diefstal die mij de laatste paar jaar zijn overkomen.

1. Er was een man die mijn e-boek (de kleine (r)evolutie) aanbood als je lid werd van zijn nieuwsbrief. Toen ik hem daarop aansprak was hij verbolgen. Hoe kon ik daar nu moeite mee hebben, ik gaf hem toch gratis weg. Het feit dat ik het boek weggeef in ruil voor e-mail adressen (die waarde voor mij hebben) vond hij niet steekhoudend. Dat hij precies hetzelfde deed en dat die nieuwsbrief abonnees waarde voor hem hadden, dat ging langs hem op. Hij is er na aandringen (en dreigen met een advocaat) mee gestopt, maar een vergoeding voor de tijd die hij mijn boek heeft gebruikt om e-mail adressen te verzamelen heb ik nooit gehad.
2. Recent was er weer een partij die integraal een column van mij op hun site plaatst. Ja, met naam en zelf een bronvermelding / link. Maar dat is dus nog steeds diefstal. Immers is er geen enkele incentive meer om naar mijn site te komen, je steelt een heel verhaal. Ik ben maar opgehouden om hier op in te gaan, want dat kost weer teveel tijd en energie. Juist voor dit soort acties (die uit totale onwetendheid, maar ook domheid geboren zijn) zou het auteursrecht moeten ondervangen. Immers, het is gewoon dom (sorry ik heb er geen ander woord voor) om een creatie van een ander even lukraak te kopiëren.
3. Ik heb het nog niet over de vele groepen die ‘dropboxen’ met elkaar delen vol met e-boeken. Dat zijn namelijk mensen die gewoon bewust stelen, daar hebben we het strafrecht voor (dat helaas nooit wordt toegepast).

Mixen

Als auteur sta ik op de schouders van giganten. Ik lees veel en ik schrijf op basis daarvan veel. Je zou kunnen zeggen dat ik, net als alle auteurs van deze tijd, mix. De informatie en voorbeelden uit andere boeken, hergebruik ik. Ik noem die andere boeken, maar niet bij elk voorbeeld. Ook omdat heel veel voorbeelden in heel veel boeken voorkomen. Wie is de oorspronkelijke bron? Veelal weten we dat niet meer.

Ook is veel kennis inmiddels zo algemeen bekend dat ik me afvraag of quoten nog heel relevant is. Moeten we elke keer als we zwaartekracht noemen Newton nog aanhalen? En als we zeggen dat alles relatief is, verwijzen naar Einstein’s paper?

De nieuwe vormen van mixen, waarbij muziek onder video wordt gezet op juist een video bij muziek wordt gemaakt, bieden veel nieuwe kansen. Zowel voor de makers van de muziek als voor de makers van de beelden.

Het nieuwe auteursrecht

Stel dat we het auteursrecht grondig zouden herzien. Hoe zou dat er dan uit kunnen zien?

Uitgaande van mijn uitgangspunten zou ik zeggen:

• Quote recht (zoals nu) moet blijven bestaan. Maar dat is dus heel beperkt tot een aantal karakters.
• Bij compleet hergebruik zou de oorspronkelijke creator (auteur, muzikant, videograaf) een percentage (ik denk 25%) van de inkomsten moeten krijgen van de hergebruiker.
• De hergebruiker zou dit zelf moeten opgeven bij een auteursrecht instantie (of misschien de 2 of 3 die er nu zijn). Indien hij/zij dat niet doet, gecontroleerd wordt en gepakt wordt, gaat het percentage naar 50%. Hierbij kijk ik zuiver naar de directe inkomsten. Dus denk aan advertenties bij Youtube.
• Het moet niet enkel om directe inkomsten gaan. Immers verdient de man die mijn e-boek gebruikte voor e-mail adressen niets aan zijn nieuwsbrief, behalve de extra klanten die hij er aan over hield. Op het moment dat iemand iets gebruikt voor indirecte inkomsten moet je misschien kijken naar een percentage van zijn totale omzet.
• Indien iemand zowel directe als indirecte inkomsten heeft, zouden die indirecte inkomsten ook mee moeten tellen, voor natuurlijk een veel lager percentage. Waarbij wederom het niet te relateren is, dus moet je kijken naar de totale inkomsten.
• Hetzelfde zou kunnen gelden voor mensen die hele artikelen schaamteloos overnemen bij bedrijven, met of zonder bronvermelding.
• Door de beloning relatief te maken kunnen ‘hobby gebruikers’ dus wel blijven mixen en verspreiden zonder risico’s te lopen op grote boetes.

Voor degene die zich afvragen: werkt dat? Nou, Hasbro doet dit rondom My Little Pony met de fan art die via Shapeways uit 3D printers komt.

Interessante vragen die natuurlijk nog beantwoord moeten zijn dingen als:

• Ik zet muziek onder een Youtube CV die me een baan bezorgt. Moet ik dan 25% van mijn jaarsalaris de rest van die baan inleveren?
• Ik begon met het maken van hobby video’s. Daar was ik zo goed in dat ik er later voor betaald kreeg. Die eerste video’s zijn dus mijn marketing geweest. Hoeveel moet ik nu afdragen?

Ik heb niet alle antwoorden. Maar als we het auteursrecht zouden herzien, en dat lijkt me wel heel wenselijk, zou ik graag willen kijken naar de ‘gedeelde opbrengsten’ systeem. Gewoon een percentage van de directe opbrengsten en/of van de indirecte opbrengsten. Waarbij ‘zelf aangeven’ het uitgangspunt is, en betrapt worden je een hoop meer kost.