Het einde van het midden

Het einde van het midden van Farid Tabarki heeft betrekking op beide ‘middens’. Zowel de rol van de ‘middleman’ als het midden van de schaal.

Dat het internet de intermediair (middleman) vervangt horen we al meer dan tien jaar, dus dat is wel bekende kost. Hoewel er steeds nieuwe, digitale, intermediairs opkomen, maar daarover later meer.

Farid stelt dat we naar een vloeibare samenleving gaan en vloeistof heeft geen midden, dat heeft eigenlijk enkel randen. Farid omschrijft een toekomstige samenleving als een ‘diopticon’. Een plek waar iedereen elkaar in de gaten houdt.

De middleman

Internet cuts out the middleman is een veel gehoorde uitspraak. Is dat zo? Veel intermediairs hebben inderdaad het loodje gelegd. Reisbureaus, makelaars en verzekeringstussenpersonen hebben het zwaar of zijn al lang gestopt. Toch zijn er ook veel nieuwe tussenpersonen bij gekomen, want Funda, booking en kieskeurig zijn ook gewoon tussenpersonen, maar dan digitaal. Er zijn nu zelfs tussenpersonen voor tussenpersonen (skyscanner gebruik ik zelf regelmatig voor tickets). Het is wel zo dat dit hele andere tussenpersonen zijn. Immers, je boekt (meestal) direct bij de partij zelf.

Ook werken er hele andere soorten mensen bij deze tussenpersonen. Daar waar de gemiddelde reisagent en verzekeringsadviseur gewoon tot de middenklasse behoorde, zijn top IT’ers nu al en straks nog meer waarschijnlijk echt upper klasse.

De middenklasse

Farid omschrijft in zijn boek hoe met name de middenklasse onder druk komt te staan. Voor de top is er nog volop werk en aan de onderkant is het automatiseren van bepaalde taken heel moeilijk en kostbaar. Ook een verhaal waarvan ik verwacht dat het wel bekend is voor iedereen die mijn blogs leest.

De natiestaat

Echt interessant is echter dat ook de natiestaat volgens Farid ‘het midden’ is en daarmee zal verdwijnen of toch minimaal aan heel veel waarde zal inboeten. En dat is een ontwikkeling die we minder vaak horen, maar hij komt met hele goede argumenten.

De panama papers (uitgelekt na publicatie van het boek) zijn het zoveelste bewijs dat je een aantal zaken niet meer op nationaal niveau kan regelen. De Europese Unie, de Verenigde Staten, misschien wel de Verenigde Naties zijn een platform waarop bepaalde zaken geregeld moeten worden in deze globaliserende wereld. Heel veel andere zaken zou je veel lokaler moeten regelen, op stadsniveau. Vervolgens zou er een parlement van burgermeesters moeten zijn die zaken wereldwijd kan aankaarten. Iets dat ik vaker heb gehoord, maar nog lang niet genoeg aandacht krijgt.

De huidige overheid delegeert veel taken naar gemeenten, maar behoudt tot op heden wel de macht van de financiën in handen. Dat is een schoen die uiteindelijk moet gaan wringen. Meer macht naar het lokale, maar ondertussen op heel hoog niveau, Europa of zelfs de VN, regelen we alles dat te maken heeft met de hele grote bedrijven bijvoorbeeld.

Talent en basisinkomen

Farid eindigt met twee conclusies (of meerdere, maar deze twee pik ik eruit, voor de rest moet je het boek gewoon lezen).

Talentisme is het nieuwe kapitalisme. Niet kapitaal, maar talent is de belangrijkst productiefactor van de komende decennia. Daarmee lijkt er een natuurlijk einde te komen aan het kapitalisme, omdat de macht van het talent het zal overnemen.

Om talent te laten floreren zal een basisinkomen nodig zijn. Hoewel Farid zich niet expliciet uitspreekt voor het basisinkomen, geeft hij wel aan dat juist een basisinkomen de druk van het midden kan verlichten.

Conclusie

Op een hele eigen wijze bekijkt Farid de ontwikkelingen die er momenteel plaatsvinden. Hij geeft een beeld op dezelfde materie als in Metamorfose en Nooit af, maar vanuit een andere invalshoek. Farid is, zoals zijn karakter betaamt, genuanceerder en iets minder uitgesproken over de misstanden. Hij signaleert, maar oordeelt veel minder. Hij gaat veel minder in op de technologische ontwikkelingen en kijkt iets meer naar de impact van wat er al is. Toch ziet hij ook een ontwikkeling waarbij de natiestaat ‘verloren gaat’, wat juist in de andere boeken niet aan bod komt.

Het einde van het midden krijgt van mij 4 van de 5 sterren.

Het einde van het midden van Farid Tabarki.