Tegenspraak. Herkennen, stoppen en geven. Inzichten en tips voor interim managers.

Het rijtje voorbeelden is bekend: Volkswagen, Imtech, Vestia, ROC Leiden. En u weet er vast nog wel een paar uit eigen ervaring. Organisaties met een krachtige bestuurders, waar het uiteindelijk mis gaat. Niet omdat eigen medewerkers niet op de hoogte waren van problemen, maar omdat verantwoordelijke bestuurders geen tegenspraak willen horen. Of tegenspraak actief hebben uitgeschakeld.

Hoe dit proces verloopt, en vooral ook hoe je er voor kan zorgen dat er een gezonde mate van tegenspraak is, legt auteur en journalist Peter van Lonkhuyzen uit in zijn boek Tegenspraak. Hoe je beter wordt van dwarsliggers.  Een boek als spiegel voor bestuurders, maar zeker ook nuttig voor wie tegenspraak onderdeel is (of zou moeten zijn) van zijn/haar vak: de interim-manager.

Herkennen

Aan de hand van bekende en onbekende bestuurlijke missers verkent Van Lonkhuyzen de mate van openheid binnen bedrijven en overheidsorganisaties. Op basis van die casuïstiek beschrijft hij een aantal generieke valkuilen. Intelligentie, status, tunnelvisie, cultuur. Met steeds een voldoende onderbouwing vanuit de theorie. Inzichten die nuttig zijn om te herkennen wanneer er te weinig tegenspraak is of kan zijn.

Stoppen

Het lezen wat er misgaat, dat gaat er in als zoete koek. Hoe het anders moet, is lastiger. Toch ligt daar de nadruk in het boek.

Tegenspraak is een vaardigheid die volgens van Lonkhuyzen aangeleerd kan worden. Het begint, zoals met zoveel zaken, bij het erkennen van het belang van tegenspraak. Hij pleit ook voor een vaste vorm en tijd voor tegenspraak . Zo is het heel effectief om tegenspraak een herkenbare vorm te geven, bijvoorbeeld met periodieke bijeenkomsten of een blog waar op kan worden gereageerd. Investeer bijvoorbeeld ook in training: ‘Tegenspraak ontvangen is niet altijd makkelijk. Aan de andere kant kan tegenspraak geven ook lastig zijn.’ Met het leren geven en ontvangen van tegenspraak wordt het ook gelijk meer vanzelfsprekend.

Meepraten en meebeslissen

De roep om tegenspraak wordt steeds urgenter, zegt Van Lonkhuyzen. Niet alleen omdat fouten en schandalen veel persoonlijke en maatschappelijke ergernis opwekken, maar ook omdat werknemers niet anders verwachten. Van Lonkhuyzen: ‘Een nieuwe generatie werknemers is opgegroeid in een open samenleving. Veel werknemers zijn gewend dat ze kunnen meepraten en meebeslissen over de invulling van hun werk. Als dat niet kan, zoeken ze wel een andere werkgever. Maar organisaties hebben deze jonge werknemers – de digital natives – hard nodig.’

Tegenspraak geven

Voor interim-managers is het geven van tegenspraak onderdeel van hun vak. Of althans, zo zou het moeten zijn. ‘De belangen behartigen van de klant in plaats van die van de opdrachtgever onderscheidt de onafhankelijke professional van zijn minder integere vakgenoten’, zo schreef Herbert Prins ooit in een blog over goed opdrachtnemerschap. Tegenspraak geven hoort daarbij. Of de directe opdrachtgever daar nu op zit te wachten of niet.

Het boek van Van Lonkhuyzen is daarom nuttig voor interim-managers om meer inzicht te krijgen waarom het bij opdrachtgevers en hun organisaties schort aan tegenspraak. Daarbij geeft hij – tot slot – ook een aantal tips hoe tegenspraak te geven, zonder dat je de relatie met je opdrachtgever gelijk op het spel zet:

1. Herken de spanning
2. Wacht niet
3. Houd het bij de ontvanger
4. Timing
5. Doseren
6. Beschrijf en wees specifiek
7. Wijs op de gevolgen
8. Nuanceer
9. Heb oog voor de oplossing

Het boek Tegenspraak, Hoe je beter wordt van dwarsliggers kost € 19,95.