Gastblogger 21 september 2016 15 reacties Print De Wet DBA wankeltAmper vier maanden na de invoering van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) volgt nu al een cruciaal debat. De Wet wankelt. Column fiscaal jurist Tjako Streefland. Amper vier maanden na de invoering van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) volgt nu al een cruciaal debat. Een evaluatie van de DBA zou volgens de wettekst pas na drie jaar volgen, maar reeds deze maand staat een debat over het voortbestaan van de DBA op de agenda van de Tweede Kamer. Initiatief daartoe kwam deze week van het CDA (Omtzigt) en ontmoette brede steun in het parlement, inclusief die van de coalitiepartijen. DBA: raison d’être Op 1 mei 2016 is de DBA ingevoerd. Met de komst van de DBA werd afscheid genomen van de Verklaring arbeidsrelatie (VAR). In plaats van een VAR aan te vragen, kunnen opdrachtgever en zzp’er nu hun overeenkomst van opdracht voorleggen aan de Belastingdienst. De opdrachtgever kan op deze wijze vooraf zekerheid verkrijgen over de verplichting loonheffingen in te houden. De Belastingdienst beoordeelt het contract en stelt vast of er op basis daarvan binnen of buiten loondienst gewerkt wordt. Alternatief is dat partijen gebruik maken van een reeds door de Belastingdienst goedgekeurde gestandaardiseerde modelovereenkomst. Het gebruik van een goedgekeurde (voorbeeld)overeenkomst is overigens niet verplicht. De wetgever heeft op dit punt aangegeven niet in de contractsvrijheid van partijen te willen treden. Wanneer er geen gebruik wordt gemaakt van een door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomst, dan moet de opdrachtgever zelf bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking en of hij wel of geen loonheffingen moet betalen. Reden voor invoering van de DBA is tweeledig. Ten eerste: terugdringing van het aantal schijnzelfstandigen. Onder een schijnzelfstandige wordt verstaan: iemand die fiscaal de status van ondernemer geniet (inclusief alle daaraan verbonden belastingvoordelen), maar in de praktijk opereert als een werknemer. Opvallend is overigens dat niet duidelijk is hoe groot de groep schijnzelfstandigen is. Diverse onderzoeken (MinEZ 2013/ IBO-rapport) wijzen uit dat de omvang van schijnzelfstandigheid niet nauwkeurig is vast te stellen. Het blijkt een lastige zaak om een exact getal te plakken op het aantal schijnzelfstandigen in Nederland. Ten tweede moet de DBA de handhavingsmogelijkheden voor de Belastingdienst gaan verbeteren. Ten tijde van de VAR kon in de praktijk alleen bij de opdrachtnemer – de zzp’er – belasting worden nageheven. Onder de DBA kan dat ook bij de opdrachtgever. Transitiejaar Het huidige eerste jaar van de DBA geldt als een transitiejaar. In deze fase zal de Belastingdienst mild handhaven en zich vooral beperken tot het geven van voorlichting. Tot 1 mei 2017 hebben opdrachtgevers en opdrachtnemers een inspanningsverplichting om hun zaken goed te regelen conform de DBA en dienen de bestaande overeenkomsten te worden vervangen door contracten die DBA-proof zijn. Onrust Reeds kort na de inwerkingtreding van de DBA heeft deze wet al het nodige stof doen opwaaien. En dit terwijl de Staatssecretaris bij de parlementaire behandeling van de DBA bij herhaling heeft aangegeven dat de DBA geen wijziging met zich meebrengt in de definitie van ondernemer en werknemer. Of iemand een zzp’er is of een werknemer, werd en wordt beoordeeld op basis van de bestaande wet- en regelgeving en jurisprudentie. Desondanks zijn veelvuldige Kamervragen gesteld aan de Staatssecretaris, zowel mondeling als schriftelijk. Verder bleek al snel dat de door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomsten onderdelen bevatten die strijdig waren met andere rechtsgebieden. In alle haast is toen een expertcommissie DBA in het leven geroepen die alle reeds beoordeelde en door de fiscus goedgekeurde contracten gaat onderwerpen aan een hertoetsing. Voor de Kerst wordt het commissierapport verwacht. Tevens was er de brief van de Staatssecretaris van Financiën aan 500.000 zzp’ers met uitleg over de modelovereenkomsten. De Staatssecretaris beloofde in dit epistel snel en eenvoudig zekerheid vooraf voor opdrachtgevers en opdrachtnemers die werken met een goedgekeurde modelovereenkomst. Dit alles in een poging de groeiende onrust onder zzp’ers en opdrachtgevers weg te nemen. In de praktijk blijkt echter dat geen enkele modelovereenkomst die zekerheid biedt. Jongste loot aan de nerveuze DBA-boom betrof de uitkomsten van een recent WOB-verzoek, waaruit bleek dat begin augustus slechts 8% van de ruim 4.400 (!) aan de fiscus voorgelegde overeenkomsten goedgekeurd waren. Bijna de helft is nog in behandeling, een kwart afgekeurd en van 20% is de procedure stopgezet. Ook de toegezegde behandelingsduur (6 weken) wordt fors overschreven met een gemiddelde doorlooptijd van 10,8 weken. De berichtgeving hierover leidde tot heftige polemieken (‘bloedbad’) en een stevige uitspraak van VVD-fractievoorzitter Zijlstra: “als de DBA niet blijkt te werken, moet ie van tafel” Tenslotte De Staatssecretaris blijft volhouden dat er niets aan de hand is: “onzekerheid rond Wet DBA is onnodig”. De trage voortgang bij het beoordelen van de voorgelegde overeenkomsten kent zijn oorzaak –aldus de bewindsman- in het feit dat hij de Belastingdienst had opgedragen in de meewerkstand te gaan. Wat een rustig overgangsjaar voor de DBA had moeten worden, is verworden tot een diffuus speelveld waarin opdrachtgever en zzp’ers zoekende zijn naar hun positie en de Belastingdienst zijn grip op het DBA-dossier dreigt te verliezen. De onrust is ook doorgedrongen tot Den Haag. Het aankomende debat in de Tweede Kamer moet duidelijk maken of er nog een toekomst is weggelegd voor de DBA. Mr Tjako J.J.J. Streefland is fiscaal jurist en eigenaar van Taxpartners. Naast zijn fiscale advieswerk, is hij vaste columnist bij het blad Accountancy Vanmorgen en is hij gastcolumnist van Brainnet. Brainnet voert voor haar klanten het gehele inhuurproces uit in de rol van Managed Service Provider, Intermediair of Contractmanager. Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties Print Over de auteur Over Gastblogger ZiPconomy geeft ruimte aan auteurs die eenmalig een artikel willen plaatsen op ZiPconomy. Naam en functie van deze gastbloggers worden onder het artikel vermeld. Bekijk alle berichten van Gastblogger
De regering wil de verhouding flex/vast weer in balans brengen. Jan en alleman hebben afgelopen jaren hun vaste contract ingeruild voor een flex vorm (bv zzp) maar zijn hetzelfde werk blijven doen. Zowel vrijwillig (consultants,dienstverlening) als min of meer gedwongen (post, thuiszorg). De wet DBA moet daar een eind aan maken. De VAR sloeg ook nergens op natuurlijk, iedereen kreeg hem in beginsel, want je wist die vraagjes wel naar wens in te vullen. Met te veel flex zou het kunnen dat werkgevers (en vakbonden) de grip op werknemers verliezen (een flexer kan zelf ook makkelijker besluiten te vertrekken!). Allemaal redenen voor diverse partijen (overheid, belasting, vakbonden, werkgevers) om orde op zaken te willen stellen. Ik denk niet dat de wet DBA wankelt, de vele negatieven berichten over de wet komen allemaal uitdezelfde hoek (schijnzelfstandige) en geven een scheet beeld. Het feit dat je moeite heb een modelcontract op te stellen zegt al genoeg.
KLwinkel, Dus volgens u hebben zakelijke dienstverleners, bouwvakkers, interim managers, industriële specialisten etc allemaal geen recht om als ondernemer/zelfstandige te opereren? Die sectoren hebben nl allemaal moeite om volgens de nieuwe wet DBA te werken omdat deze simpelweg niet voorziet in voldoende vrijheden om te kunnen werken zoals gebruikelijk is. Allemaal schijnzelfstandigen dus volgens u omdat de wet hier niet voorziet. Allemaal maar stoppen met zelfstandige zijn en in loondienst begrijp ik volgens uw redenering? Het kan blijkbaar niet zo zijn dat onze geweldige regering gewoon een enorme misser heeft gemaakt en net zoals gebruikelijk bij een nieuwe wet niet goed heeft doorzien wat de consequenties van een maatregel zijn? Volgens mijn bescheiden mening is deze redenering niet alleen ontzettend kort door de bocht, maar ook erg simplistisch. Ik denk dat wanneer dat wat u stelt écht voor 100% gaat gebeuren de BV Nederland een dag later stil staat, en dan met name bij de overheden zelf.
Iedereen heeft natuurlijk het recht om zelfstandig te opereren, naar doe dat dan ook, dan heb je ook geen probleem met deze wet. Interim is gewoon een duur woord voor tijdelijk, daar is niet zo veel zelfstandig aan vaak, zeker niet als zo’n interim functie fulltime voor twee jaar is…. Het gaat erom dat je je ook zelfstandig gedraagt, dus een opdracht aannemen op resultaat (bv bouwvakker maakt badkamer), en niet op uren verplichting. Zzpers die dag in dag uit hun uurtjes draaien bij hun (enige) klant en zich niet onderscheiden van de vaste medewerkers qua werk en werkomgeving, zijn idd schijnzelfstandig en ik denk dat er daar een heleboel van zijn.
Björn, iedereen heeft het recht om ondernemer te opereren, maar dan in een andere vorm, zodat er weer premies en voldoende belasting wordt afgedragen. We zullen toch allemaal een steentje moeten bijdragen aan de maatschappij. Heel eenvoudig en zeer betaalbaar op te lossen met een Loondienst BV. Een duurdere oplossing is gewone payrolling, want daar betaal je een percentage over je omzet. Hoe hoger de omzet, hoe meer kosten je hebt. Ik sta geheel achter deze mening van Klwinkel: …..de vele negatieven berichten over de wet komen allemaal uitdezelfde hoek (schijnzelfstandige) en geven een scheef beeld. Het feit dat je moeite heb een modelcontract op te stellen zegt al genoeg……..
Hallo Rob, Eindelijk iemand die er hetzelfde over denkt als ik en het ook uit durft te spreken, alsof ik je reactie zelf geschreven heb… Ik heb mijn reacties bewust nogal direct geschreven, dat lokt meer discussie uit hier, daar hou ik wel van.
Heren, Dit is natuurlijk een interessante discussie. Wat is nu schijnzelfstandigheid en =- onderliggende discussie – voor wie waren de fiscale voorzieningen voor zelfstandigen nu eigenlijk bedoeld? Het grote probleem met de Wet DBA is dat die discussie in Den Haag nooit gevoerd is. Altijd makkelijk voorbeelden (PostNL pakketjes bezorgers, Roemeense wegwerkers, zzp die jaren lang fulltime voor de klas staat). Maar wat met die (inderdaad) 3-400.000 zelfstandige interim professionals die qua inhoud en vorm van werk (uurtje factuurtje) zich maar beperkt onderscheiden van werknemers. Die discussie is uit de weggegaan, en dat zorgt voor ruimte van interpretatie en dus veel onzekerheid.
Inderdaad, een boeiende discussie. Wat ik mis is hoe de professional het zelf ervaart. Ben ik “een van die 3-400.000 interimprofessionals die zich maar marginaal onderscheid van de vaste werknemer?”. Zo ervaar ik dat zelf niet, en ook mijn opdrachtgever niet. Ik lever – strikt tijdelijk – een bijdrage aan een organisatie die er bewust voor kiest om dat niet met eigen personeel te doen. Uiteraard hoort daarbij het bewaken van de grenzen van de opdracht. Dat er wordt afgerekend tegen uur- of dagdelen is de manier waarop het gaat, maar zegt niets over het karakter van de opdracht. Ik heb niets tegen de wet DBA, maar het moet natuurlijk wel werken en geen onnodige ballast opleveren. Daar zit ik – als ondernemer – niet op te wachten…;-))
@Matthieu, Waar ik op doel is dat door de VAR zowel opdrachtgevers, opdrachtnemers als bureaus lui waren geworden. Er werd (m.i.) te weinig nagedacht: waarom willen we een interimmer, wat komt hij/zij doen en op welke manier. De Wet DBA dwingt nu alle partijen daar scherper over na te denken en te professionaliseren. Dan kom je misschien wel tot nieuwe manieren van werken en contracteren, waarmee je zelf duidelijkheid creert omtrent gezag etc. Zodanig dat je helemaal geen modelovereenkomst nodig hebt. Daarover schreef ik eerder als eens dit blog: De VAR verdwijnt. Willen de echte opdrachtgever én opdrachtnemer nu opstaan? http://www.zipconomy.nl/2016/01/de-var-verdwijnt-willen-de-echte-opdrachtgever-en-opdrachtnemer-nu-opstaan/
@Hugo-Jan, Helemaal met je eens. Ik kon mij zeker vinden in de strekking van jouw blog. De vraag is alleen of dit de schuld van de VAR was. Zoals ook de wet DBA geen oplossing is voor gedrag was de VAR ook niet de oorzaak. Je kan hoogop vaststellen dat de VAR nou niet bepaald een drempel was. Feit is wel dat de wet DBA sowieso voor meer rompslomp zorgt. En kennelijk voor angst bij opdrachtgevers. Dat lijkt mij niet het gewenste resultaat. Dat we moeten wennen (en wellicht even voor wat werk zorgt), a-la. Maar wat het niet moet zijn is een rem op ondernemerschap. Daar is niemand mee gebaat..
Je bedoelt waarschijnlijk dat jou werkgever er bewust voor kiest om geen vaste werknemer aan te nemen, maar een tijdelijke… Maar dat maakt jou nog geen ondernemer toch? Bepaal jij je eigen werktijden en vakanties? Bepaal jij zelf je aanpaak, of is er een manager die jou aanstuurt? Kan jij tijdelijk iemand anders sturen als je een spoedopdracht van een andere klant tussendoor krijgt, of eventueel de opdracht tijdelijk daarvoor pauzeren?
Het is m.i. geen wedstrijdje wie de ‘beste’ of de ‘meest echte ondernemer of ZZP’er’ is. Dat is een kinderachtige benadering. De praktijk heeft uitgewezen dat het immers een prima business model is om als HR Adviseur a.i. of IT Architect a.i. of Programma Manager a.i. iemand anders wegens verlof voor 6 maanden te vervangen. En dat bij X verschillende organisaties gedurende Y jaar. Waarom zou je dan per se verloond moeten worden? Waarom moet dat een uitzendconstructie zijn? Waarom moet je dan als werknemer in loondienst? Dat zou niet moeten, als je maar gewoon aantoonbaar (inkomsten-/loon) belasting betaalt. De fiscus zou kunnen overwegen om het de zelfstandigen eens zelf te vragen. Iedereen, desnoods vanaf een bepaald opleidings- en of tariefniveau, kan simpelweg verklaren dat hij of zij onderneemt voor eigen rekening en risico. Als je vervolgens die toch al niet heldere fiscale voordelen voor individuele Z(Z)P’ers afschaft zijn we klaar. Beperk eventuele fiscale voordelen bijvoorbeeld tot bedrijven vanaf 3+ werknemers. Als vervolgens iedere individuele zelfstandige netjes belasting betaalt is er geen enkele reden meer voor deze DBA-poppekast. Diegenen die graag tijdelijk werk als ondernemer willen blijven doen, de reden daarvoor is dan niet belangrijk, desnoods voor de afwisseling of flexibiliteit, die kunnen dat gewoon blijven doen zonder noodzakelijke tussenkomst van derden (of dat nu gaat om tijdelijke vervanging ivm zwangerschapsverlof of om een project opleveren met noodzakelijke tijdelijke expertise).
Een van de weinige nuttige dingen in de brief van Wiebes aan de Kamer deze week was de indeling van ondernemers in 4 groepen: 1. De vanzelfsprekende ondernemer 2. De zelfstandigen met overeenkomst 3. De arbeidsrelaties die nog onzeker zijn 4. De duidelijke dienstverbanden. Als er nou eindelijk meer duidelijkheid komt over de criteria wanneer je bij de ene groep hoort en wanneer bij de andere, dan kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer weer verder zaken doen (of niet meer en dan een arbeidsovereenkomst opstellen). Ook de koppeling met sectoren en branches in de brief is een goede, zodat je kunt kijken wat in de zorg, onderwijs of bouw wel of niet is toegestaan. Daar kan je het wel of niet mee eens zijn maar het is dan in elk geval duidelijk hoe de Belastingdienst ernaar kijkt.
In antwoord op Mark: het jammerlijke was, dit wisten we al voor DBA. De reden dat de VAR moest verdwijnen, was nou juist het rijtje wat je aangaf. DBA zou dan meer helderheid moeten gaan bieden. Dat deed het (natuurlijk) niet, want het gaf geen nieuwe regelset, maar viel weer terug op wat er al die tijd al was aan wet en regelgeving. Ook dat geeft Wiebes nu ook aan in deze brief (terwijl hij eerder in de Kamer anders beweerde). Nu is het wachten op de politiek moed om voor eens en vooral harmonisatie tussen de verschillende wettelijke kaders aan te brengen en duidelijk grenzen voor de arbeidsmarkt. Het nieuwe kabinet mag dat oppakken.
Ik denk dat Joop de spijker op zijn kop slaat. De wet DBA schaft de VAR af en legt daarmee de leemtes in de onderliggende wetgeving bloot. Er is dus niets nieuws onder de zon. En die modelovereenkomsten, zijn die nu zo anders als de overeenkomsten die de zzp-er voorheen voorgeschoteld kreeg. Ik heb ervaren van niet, alleen dat er eigenlijk meer openheid is gekomen. Wat op valt in de media is dat juist de typische schijnzelfstandige aangeeft dat de wet weg moet. Ik hoor de hoofdredacteur van BNR nog bij RADAR verkondigen dat zijn redacteuren altijd in een gezagsverhouding moeten werken. Een typische gevalletje van categorie 4 van Wiebes dus. Ik was wel blij dat Wiebes nu eindelijk invulling gaf aan de termijn van een opdracht. Acht maanden is de open norm, daarna moet je denken dat het toch wel vormen van een arbeidsrelatie gaat krijgen. Als iedere zzp-ers zijn opdrachten eens tegen deze maatlat houdt en tevens eens kritisch kijkt naar de hoeveelheid opdrachtgevers die substantieel bijdraagt aan zijn/haar omzet, en vervolgens dan pas conclusies gaat trekken. Heeft de wet een ongewenst neveneffect. Ja, dat denk ik wel. Want juist de zzp-ers in de groepen 1 en 2 kunnen nu te maken hebben met terughoudende opdrachtgevers, profiteurs die (ten koste van het inkomen van de zzp-er) de oplossing menen te hebben en sputterende zzp-ers in de groepen 3 en 4 die een leuke fiscale aftrekpost zien verdwijnen. En die sfeer dat kost de gemiddelde zzp-er opdrachten, met name voor de tweede groep.
@Klwinkel, Nog even over je laatste opmerking: Ik mag hopen dat “jou werkgever” een tikfout is, anders is het wel een hele goedkope manier om de discussie te sturen. Maar goed, theoretisch heb je een punt. De noties van een opdrachtgever maakt de opdrachtnemer nog niet automatisch ondernemer. Vandaar dat ik ook pleit om ook te kijken naar hoe de professional zich gedraagt. De pakketbezorger die alleen maar voor de TPG werkt is toch anders dan de pakketbezorger die daarnaast ook zijn eigen niche in de pakketdienst heeft gevonden. Dat betekent dat je het al of niet ondernemer zijn sowieso niet kan afmeten aan de beoordeling van één contract.. En ja, ik bepaal mijn eigen uren, mijn eigen vakantie, bewaak de opdracht en rapporteer daarover…
