Waar moet je op letten bij het voorleggen van een modelovereenkomst?

Partijen kunnen hun arbeidsverhouding op verschillende manieren vormgeven. Daardoor zal het op voorhand niet altijd duidelijk zijn of sprake is van een dienstbetrekking. Als partijen twijfelen over de arbeidsrelatie, kunnen ze een modelovereenkomst voorleggen aan de Belastingdienst. Een groot aantal van de voorgelegde voorovereenkomsten krijgen uiteindelijk niet de gevraagde goedkeuring van de Belastingdienst. Waar moet je op letten bij het voorleggen van een modelovereenkomst, zodat je een snelle goedkeuring van de Belastingdienst kunt verwachten?

De modelovereenkomst is bedoeld om de feiten vast te leggen waaronder gewerkt wordt. Als volgens de in de overeenkomst vastgelegde feiten is gewerkt, lopen opdrachtgever en –nemer geen risico’s op naheffingen van loonheffingen. Voorop staat dat er dus geen sprake mag zijn van een loondienstbetrekking, pas dan kom je toe aan het gebruik van de modelovereenkomst.

Bij de beoordeling van de overeenkomst let de Belastingdienst zowel op de instructies over de werkinhoud (materieel gezag) als de instructies op de overige aspecten (formeel gezag). Als niet is voldaan aan één van de drie voorwaarden: werkgeversgezag, arbeid persoonlijk verrichten en het betalen van loon is er geen sprake van een loondienstbetrekking.

Variant “vrije vervanging”

Als vrije vervanging wordt vastgelegd in de modelovereenkomst, kan op een eenvoudige manier gerealiseerd worden dat er geen sprake is van een loondienstbetrekking. Zodra er objectieve criteria worden opgenomen, waar de vervanger aan moet voldoen is oplettendheid geboden. De objectieve voorwaarden mogen verband houden met de concrete arbeidsprestaties maar mogen geen noodzakelijk verband houden met de persoon van de vervanger. Is dat wel het geval, dan kan de Belastingdienst de gewenste zekerheid niet altijd vooraf geven.

Niet in alle gevallen zal het mogelijk blijken om voor de variant vrije vervanging te kiezen. Dan moet er voor de modelovereenkomst geen werkgeversgezag gekozen worden. Het uitsluiten van de verplichting tot loonbetaling lijkt mij in de meeste gevallen een utopie.

Variant “geen werkgeversgezag”

De modelovereenkomsten waarin is vastgelegd dat geen sprake is van werkgeversgezag vereist extra oplettendheid. Waar moet nu op gelet worden?

Van belang is om de aard en inhoud van de opdracht zo goed mogelijk te beschrijven. Gebeurt dat niet, dan is het risico groot dat de Belastingdienst de modelovereenkomst niet zal kunnen beoordelen en dus geen zekerheid vooraf kan geven. De Belastingdienst kan dan geen uitspraak doen over de vraag of aanwijzingen en instructies binnen “het kader van de opdracht” zullen blijven.

Als ervoor gekozen wordt om alleen een aanwijsbaar resultaat van een opdracht vast te leggen, zal dat eerder tot de conclusie leiden dat er geen sprake is van een gezagsverhouding.

Beoordeling Belastingdienst

Bij de beoordeling door de Belastingdienst zijn er 3 conclusies mogelijk:

1. Er is geen sprake van een dienstbetrekking (loondienst): de opdrachtgever hoeft geen loonheffingen in te houden en te betalen, tenzij er sprake is van een fictieve dienstbetrekking. Dat moet de opdrachtgever zelf nagaan.
2. Er is wel sprake van een dienstbetrekking (loondienst): de opdrachtgever moet loonheffingen inhouden en betalen.
3. De Belastingdienst kan niet beoordelen of er sprake is van een dienstbetrekking (loondienst): de overeenkomst laat beide mogelijkheden open.

Alleen in het 1e geval heb je vooraf de zekerheid dat er geen sprake is van een echte dienstbetrekking, zolang je werkt volgens de modelovereenkomst. In de andere 2 gevallen kun je de modelovereenkomst aanpassen en opnieuw laten beoordelen. De vraag is wel of bij een latere controle, de Belastingdienst niet het standpunt zal innemen dat er volgens de in eerste instantie voorgelegde afgekeurde overeenkomst is gewerkt. Bij de uitvoering van de werkzaamheden zal er dan extra aandacht moeten worden besteed om in voldoende mate vast te leggen dat inderdaad volgens de latere goedgekeurde overeenkomst is gewerkt. Mocht de Belastingdienst achteraf komen controleren, dan kunnen eventuele andersluidende standpunten van de Belastingdienst weerlegd worden.

Als voorgaande punten worden meegenomen bij het opstellen van de modelovereenkomst, zal de kans groter zijn dat de modelovereenkomst word goedgekeurd. Ook het risico op latere naheffingen zal worden verkleind omdat de modelovereenkomst inhoudelijk van betere kwaliteit is.