ZZP in het ziekenhuis: niet meer op de OK en IC.

In het voortgangsdebat over de wet DBA op 29 september 2016 heeft staatssecretaris Wiebes de zorg specifiek tot probleemgebied verklaard. Er kan in zijn ogen lastig sprake zijn van ondernemerschap binnen het medisch speelveld.

Specifiek binnen ziekenhuizen wordt op kritische schaarstefuncties (verpleegkundige SEH, OK assistent, Anesthesie medewerker, recovery verpleegkundige, IC verpleegkundige) tot volle tevredenheid van alle betrokkenen gebruik gemaakt van zzp-ers, al dan niet via intermediaire partijen. In het verleden werden deze professionals vooraf getoetst door de belastingdienst of zij zich kwalificeerden als ondernemer, waarna in de meeste gevallen een VAR werd verstrekt. Met deze VAR wisten zowel Opdrachtgever als Opdrachtnemer zeker dat hun relatie in geen geval tot een arbeidsrelatie zou leiden. Het principe hierachter was even eenvoudig als doeltreffend: Een ondernemer kan per definitie niet in een arbeidsrelatie terechtkomen.

Wet DBA

Belangrijkste gevolg van de Wet DBA is dat de belastingdienst vooraf geen duidelijkheid meer geeft of een relatie tussen opdrachtgever en een opdrachtnemer zich wel of niet als een arbeidsrelatie kwalificeert. Als we de wet DBA nauwkeurig bestuderen is de ondernemerstoets hiervoor niet meer relevant. De beoordeling wordt uitsluitend gedaan op basis van de feitelijke situatie op de werkvloer. Deze situatie wordt vervolgens tegen de criteria van een 50 jaar oude Loonwet gehouden. Er wordt uitsluitend nog gekeken of er in de relatie sprake is van loon, persoonlijke arbeid en gezag. En deze beoordeling kan 5 jaar terug gaan in de tijd.

Onduidelijkheid raakt de patiënt

Er is door de wet DBA nu veel onduidelijkheid rond de inzet van deze functieprofielen. Dit geeft nu als resultaat dat er een ongelijk speelveld ontstaat omdat een aantal ziekenhuizen het risico wel neemt en een aantal niet. Dit werkt in het voordeel van de opportunisten. Met als gevolg dat ziekenhuizen die besluiten deze profielen niet meer door zzp-ers te laten invullen, te maken krijgen met het sluiten van bedden en ok’s, omdat zij de formatie niet rond krijgen. Omdat zzp-ers  elders nog voldoende opdrachten krijgen, stellen zij zich vooralsnog ook op geen andere manier beschikbaar (dienstverband) en hopen zij hun onderneming voort te kunnen zetten.

Helaas, maar het roer moet om

Staffing MS is de grootste onafhankelijke MSP in de zorg en adviseert haar relaties om actief regie te voeren op de “inhuurdriehoek” beleid, behoefte en beheer. Beleidsmatig dient geconcludeerd te worden dat, zolang de wet DBA niet fundamenteel wordt aangepast, het onrechtmatig is om op basis van een inleenovereenkomst zzp-ers in het ziekenhuis in te zetten. Immers het werk kan ook gedaan worden door in dienst zijnde medewerkers, vrije vervanging is door allerlei kwaliteitsmaatregelen en certificeringen onhaalbaar (in het belang van de patiënt!) en over een OK of IC zonder gezagsverhouding durven we niet eens te spreken.

Belang inrichten inhuurdriehoek

Zoals aangegeven dient het inhuurbeleid van het ziekenhuis duidelijkheid te verschaffen over wat nog wel en wat niet meer mogelijk is. Omdat het gaat over de inzet van mensen lijkt HR hiervoor de aangewezen verantwoordelijke, al dan niet ondersteund door de contractuele kennis van Inkoop of afdelingen risicobeheer en juridische zaken. Bij inhurende managers moet het besef ontstaan dat zij vooraf nadenken hoe zij hun behoefte aan flexibel personeel stellen.  Nogmaals, als de behoefte niet goed is gesteld, biedt de modelovereenkomst nul garanties. Zzp inzet is alleen nog mogelijk op basis van een duidelijke opdracht- of resultaatomschrijving, waarbinnen de zzp-er feitelijk vrij is hoe dit resultaat wordt bereikt. De interne of externe partij die verantwoordelijk is voor het contractbeheer (Managed Service Provider of MSP) moet inlenende managers hierop aan kunnen spreken. Bovendien moet deze MSP gedurende de looptijd van de overeenkomst kunnen toetsen of de feitelijke situatie overeenkomt met de beschreven situatie.

Slecht nieuws voor de professional

Natuurlijk is de wet DBA ontzettend slecht nieuws voor de professionals die hun eigen netwerk aan opdrachtgevers hebben opgebouwd, geïnvesteerd hebben in hun vaardigheden, hun kennis delen met meerdere opdrachtgevers, een administratieve organisatie hebben ingericht en momenteel nog genieten van het ondernemerschap. Willen deze professionals hun vak blijven uitoefenen, zullen ze toch echt ergens in dienst moeten.

Professionalisering moet

Tot slot willen wij bestuurders en toezichthouders in de zorg met klem oproepen om hun organisaties te behoeden voor onrechtmatigheden. Het inzetten van zzp in genoemde functies kan wettelijk gezien alleen maar leiden tot claims en naheffingen. Een f.t.e. zzp inzet leidt per jaar gemiddeld tot 170.000 euro naheffing. Dit kunnen ziekenhuizen financieel niet dragen.

Dus kort samengevat: stel een inhuurbeleid op dat wordt gedragen en, indien nodig, afgedwongen door de raad van bestuur. Communiceer dit beleid aan inhurende managers en leidt ze op in het stellen van hun behoeftes. Maak tot slot een interne afdeling of externe MSP verantwoordelijk voor het beheer van het  gehele inhuurproces, van behoeftestelling tot en met contracteren, uitbetalen, dossierbeheer en contractbeëindiging.

Redactie: Zie dit overzicht voor alle voorlichtingsbijeenkomsten Wet DBA – voor opdrachtgevers en zelfstandigen – die de komende maanden georganiseerd worden door verschillende partijen.