Gebalanceerde Flexibiliteit. Samen zelfstandig: Coöperatie DichtBijZorg

Coöperatie DichtBijZorg is in januari 2015 ontstaan vanuit de behoefte van zzp’ers en kleine ondernemers in Zuidoost- en Midden-Brabant om zich gezamenlijk te kunnen profileren richting gemeenten en cliënten. DichtBijZorg wil de samenwerking tussen haar leden stimuleren met behoud van autonomie, flexibiliteit en innovatiekracht. De professionals zijn tevreden met het werken als zelfstandige, maar zoeken via de coöperatie naar manieren om de nadelen ervan te ondervangen, zoals beperkte zichtbaarheid, beperkte mogelijkheden om een breed pallet aan diensten aan te bieden en beperkte werkzekerheid.

Een aflevering uit de serie ‘Gebalanceerde Flexibiliteit’ waarin TNO laat zien hoe organisaties op zoek naar manieren om mee te bewegen met de omgeving kiezen al snel voor flexibele contracten. 

Samen optrekken richting gemeenten

Als gevolg van de decentralisatie van overheidstaken worden gemeenten in 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Nadat komende jaren de bestaande contracten tussen overheid en zorgaanbieders aflopen, moeten gemeenten die zorg gaan aanbesteden. De gemeenten hebben hierbij vooral oog voor grote organisaties, maar niet voor kleine organisaties of zelfstandigen in de zorg. Grote zorginstellingen bieden een grote diversiteit aan zorg en zijn makkelijk te vinden en kleine ondernemers en zzp’ers zijn moeilijker te vinden en bieden individueel vaak maar één vorm van zorg aan. Door samen de coöperatie DichtBijZorg te vormen, krijgt deze groep de mogelijkheid om zich gezamenlijk te presenteren aan de gemeenten en gezamenlijk erkend te worden als zorgaanbieder. DichtBijZorg regelt de administratie, de erkenning, het afsluiten van contracten met zorgvragers en is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg. Daar staat tegenover dat de leden 12% van hun omzet afstaan aan de coöperatie. De invulling van de dienstverlening blijft bij de leden waardoor de autonomie behouden blijft. De coöperatie is net operationeel, dus harde opbrengsten zijn nog niet zichtbaar. De coöperatie hoopt een slag te kunnen slaan wanneer de huidige contracten tussen gemeenten en grote zorgaanbieders aflopen. De leden zijn positief en de ideeën erachter zijn het delen waard. Een coöperatie kan ook een nuttige samenwerkingsvorm zijn voor zzp’ers en kleine ondernemers in andere sectoren.

“Vertrouwen hebben in de kwaliteit die mensen kunnen leveren […]  Als je dat niet hebt moet je er niet aan beginnen” (Harry Jacobs, Bestuurder Coöperatie DichtBijZorg)

Samen meer werkzekerheid en een breder aanbod van diensten

Wanneer een cliënt binnenkomt bij DichtBijZorg bekijkt deze eerst de zorgvraag. Vervolgens maakt DichtBijZorg een selectie van haar leden in de buurt van de cliënt met de juiste expertise en voldoende tijd. De cliënt kiest vervolgens uit deze leden bij wie hij of zij behandeld wil worden. Door de cliënten op deze manier te verdelen blijft de keuzemogelijkheid bij de cliënt zelf. Tegelijkertijd is er meer werkzekerheid dan wanneer de leden alleen zouden staan, omdat zij gezamenlijk opdrachten vanuit de gemeenten kunnen binnenhalen die ze als (kleine) zelfstandige niet zouden krijgen.

De reden kan bijvoorbeeld zijn dat de gemeente de individuele zelfstandige niet weet te vinden, omdat een zelfstandige minder makkelijk erkend wordt als zorgaanbieder of omdat de gemeente op zoek is naar verschillende aanvullende expertises van verschillende soorten professionals (een breed pakket aan diensten). Daarnaast kan de coöperatie de hoeveelheid werk intern verdelen en zo kan de capaciteit beter worden afgestemd op de vraag. De inkomenszekerheid zal nog steeds minder zijn dan van iemand in loondienst, hoewel veel mensen in loondienst ook  onzeker zijn over hun baan in de zorg, aldus Harry Jacobs, bestuurder DichtBijZorg. Bovendien zijn zzp’ers “mensen die een stukje avontuur in zich hebben en sterk genoeg in hun schoenen staan om het zelf te gaan doen”, aldus Harry Kessels, lid DichtBijZorg.

Door in een coöperatie samen te werken wordt het makkelijker voor de leden om meer gebruik te maken van elkaars (aanvullende) expertise en samen nieuwe diensten te ontwikkelen. Dat zie je bijvoorbeeld terug in het opzetten van nieuwe initiatieven door verschillende zelfstandigen die elkaar via de coöperatie hebben gevonden, zoals het trainingscentrum Possiebilietiez voor licht verstandelijk gehandicapten en mensen met psychiatrische problematiek.

“Mensen die een stukje avontuur in zich hebben en sterk genoeg in hun schoenen staan om het zelf te gaan doen”, (Harry Kessels, lid DichtBijZorg)

Samen, maar nog steeds flexibel kunnen inspelen op veranderingen in de markt

Door veranderingen in de regelgeving en financieringswijze binnen de  zorg, nieuwe vormen van dienstverlening (zorg op afstand bijvoorbeeld) en een toename in de vraag naar zorg op maat, is het belangrijk om meer samen te werken. De rechtsvorm en regelgeving rondom een coöperatie lenen zich goed voor samenwerking tussen zelfstandige partijen. De coöperatie als organisatievorm sluit goed aan bij de autonome positie van de leden, onder andere via de besluitvorming waarbij ieder lid een stem heeft. Tegelijkertijd biedt een coöperatie, zoals eerder beschreven, mogelijkheden voor het gezamenlijk optrekken richting gemeenten, met name op het gebied van zichtbaarheid, het aanbieden van een breed palet aan diensten en het gezamenlijk dragen van verantwoordelijkheid. Volgens de leden en de directeur van de coöperatie is het van belang dat de leden zelfstandig blijven, zodat ze beter maatwerk kunnen bieden en hun dienstverlening sneller kunnen aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen. Volgens de leden en directeur van de coöperatie zijn zelfstandigen vaak erg ondernemend, betrokken en flexibel, omdat ze niet worden gebonden aan standaardisering, protocollen en regeltjes zoals in grote instellingen.

Als voorbeeld van relevante veranderingen geeft Harry Jacobs de recentelijke bezuinigingen in de zorg. “Het moet steeds goedkoper, het moet steeds efficiënter. En het kan ook veel efficiënter”, aldus Harry Jacobs. Grote instellingen veranderen te langzaam. De ‘beheerscultuur’ binnen grote instellingen maakt het moeilijk om te innoveren. Er zijn wel regels nodig om kwaliteit van de zorg te behouden, maar ze moeten de mogelijkheid om flexibel in te spelen op de vraag niet beperken. Wanneer de wereld binnen de zorg verandert, zien werknemers dat en willen ze hier wellicht op reageren, maar door protocollen en reglementen is het lastig om vanuit een bottom-up positie invloed uit te oefenen binnen een grote instelling. Kortom: de vraag naar flexibiliteit van zorgaanbieders neemt toe, en Coöperatie DichtBijZorg, een flexibel samenwerkingsverband van zzp’ers en kleine ondernemers, kan deze flexibiliteit bieden.

Tips

• Door samen te werken kunnen zzp’ers en kleine ondernemers elkaar meer werkzekerheid bieden en de klant een betere dienstverlening. Een coöperatie is een goede vorm om die samenwerking vorm te geven.
• Wanneer je van mensen verwacht dat ze zich flexibel inzetten, enthousiast zijn en blijven innoveren, is het van belang dat ze ook autonomie hebben. Door verantwoordelijkheden en bevoegdheden zo dicht mogelijk bij de praktijk te beleggen, wordt de betrokkenheid van de professionals versterkt.

Het (online) boek Gebalanceerde Flexibiliteit’ van TNO met nog negen andere casussen en een het onderzoeksverslag is hier te vinden.