Hugo-Jan Ruts 7 december 2016 17 reacties Print Wet DBA mislukt. Opdrachtgevers niet meer verantwoordelijkheden, wel meer macht.Morgenmiddag staat het voorlopig laatste debat over de Wet DBA op de agenda van de Tweede Kamer. Wiebes stuurt aan op de facto uitstel, Of komt er toch een snelle reparatie? Morgenmiddag staat het voorlopig laatste debat over de Wet DBA op de agenda van de Tweede Kamer. Omdat de Wet volgens Staatssecretaris Wiebes te veel zelfstandigen raakt die eigenlijk helemaal niet het onderwerp van de Wet DBA zijn, wil Wiebes de Wet de facto opschorten tot ten minste 2018. Ondertussen wil hij gaan werken aan nieuwe criteria waarmee wel duidelijk gemaakt kan worden wie nu wel of niet in een schijnconstructie werkt. De geest is uit de fles Wiebes hoopt dat met dat opschorten de markt voor zelfstandige professionals weer aantrekt en de situatie terugkeert zoals die was voor de Wet DBA. Dat lijkt een ijdele hoop. De geest is uit de fles, zeker bij grote opdrachtgevers. De belofte van Wiebes dat er geen boetes uitgedeeld worden maakt bij dat soort organisaties weinig indruk. Het horizontaal toezicht van de Belastingdienst vereist immers dat ze zich ‘gewoon’ aan de wetgeving houden, boete of geen boete. Compliancy boven alles. En laten we wel wezen: die Wet DBA komt sommige opdrachtgevers ook wel prima uit. Inclusief het feit dat de onduidelijkheid over wat nu wel en niet kan nog doorgaat (wat mogelijk verklaart waarom VNO/NCW, samen met FNV/CNV, tegen een quick fix van de wet is). Even de tent weer eens opfrissen, de onderhandelingspositie van schaarse zp’ers aanpakken, definitief alle verantwoordelijkheden voor inhuur uit de lijn halen en centraliseren plus afscheid nemen van (niet zelden) lang lopende contracten. Het doel van de Wet DBA was om meer verantwoordelijkheid neer te leggen bij de opdrachtgever. Het resultaat is totaal anders om. Die verantwoordelijkheid kopen ze af bij brokers of andere intermediairs; ze krijgen vervolgens wel meer macht ten opzichte van de zelfstandigen. De winnaars Grote winnaars van deze hele exercitie zijn overigens de echte grote jongens in de flexbranche. Partijen die de grote organisaties met verschillende diensten (van inkoop systeem, contractbeheer tot detachering/payroll) alles uit handen kunnen nemen. Ze slaan nu hun slag in een periode dat er bij die grote organisaties toch al een proces op gang was gekomen om ‘grip op inhuur’ te krijgen. Dat betekent dat ze de druk van de Wet DBA gebruiken om bij hun vaak al bestaande klanten het volledige inhuurproces in handen te krijgen. En tussenschakels (leveranciers van zelfstandigen) in het inhuurproces er uit te halen. Dat laatste klinkt aardig voor de zelfstandigen, maar marges die zo eventueel vrijkomen gaan natuurlijk niet naar die zelfstandigen. Denk even terug aan een uitspraak van Wiebes in de Eerste Kamer: De Wet DBA zou ‘het proces van desintermediering niet in de weg staan’. Dat ging hij met minister Asscher regelen. Een initiatief waar we verder niets over gehoord hebben. Diezelfde minister Asscher stuurde gisteren overigens een vrij wollige brief naar de Kamer om die te informeren omtrent zijn vorderingen rond goed opdrachtgeverschap. Goed opdrachtgeverschap – zo maakt ons onderzoek samen met de Universiteit Tilburg duidelijk – staat en valt met een goede afstemming tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, met veel feedback en veel contact. Nu net zaken die onder de Wet DBA zo lastig lijken te zijn. Toch een snelle reparatie? In het debat morgen zal duidelijk worden in hoeverre Wiebes gedwongen wordt om meer te doen dan sec het opschorten van de handhaving (waar overigens de nodige vragen over zullen komen). Volgens Prof Boot (van de gelijknamig commissie) kan dat prima. Bijvoorbeeld door het hanteren van een criteria rond duur en tarief. Daarmee kan volgens Boot, en hij is niet de enige, vooraf zekerheid gegeven worden wat nu wel en geen schijnconstructie is. Het zou de ruis weghalen en daarmee ook gelijk de balans in de verhoudingen tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers weer wat herstellen. Boot vindt namelijk dat de Wet DBA alleen gericht is op ‘gedwongen schijnconstructies’, dus aan de onderkant van de markt. Een conclusie gebaseerd op zijn eigen interpretatie. Interessant om te zien of dat morgen overgenomen wordt. Het zou een boel duidelijk maken en vooral ook richting geven wat nu precies het doel is van de Wet DBA. De kans om een quick fix, bijvoorbeeld via een aantal interim-maatregelen, lijkt overigens klein. De grote polderpartijen zijn daar simpelweg tegen. FNV Zelfstandigen opperden een tariefgrens, maar in de hoorzitting zweeg FNV bestuurder Mariëtte Patijn daar in alle toonaarden over. In de ochtend voordat Wiebes met zijn voortgangsrapportage naar buiten kwam, stelde VVD kamerlid Erik Ziengs nog voor om een tariefgrens in te stellen. Op die zelfde ochtend trok VNO voorman De Boer in een interview in het FD plots zijn handen af van de Wet. Inclusief de mededeling dat VNO niets ziet in een ‘surrogaat oplossing’ als zo’n tariefgrens. De gewone sterveling wist toen nog niet dat Wiebes die middag met zijn brief naar buiten zou komen. Een samenloop van gebeurtenissen die in het Haagse wereldje nooit toevallig is. FNV Zelfstandigen, de Bovib, Prof Boot stellen een quick fix voor. Zo ook het voorstel wat wij deden – gevoed onder andere door opdrachtgevers. Niet die minste coalitie. Maar veel anderen belangenpartijen, die ook spraken tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer, richten hun pijlen liever op de periode van na de verkiezingen, wanneer er mogelijk een integraal plan komt over de positie van de zelfstandigen. Nu goed, we gaan morgen hier op ZiPconomy het debat – dat start om 15:15 uur – live volgen en verslaan. Met een stream, commentaren van o.a. Pierre Spaninks en ondergetekende en reacties. Wiebes zal het in het debat niet makkelijk krijgen, wie weet met welke creatieve oplossingen de Kamerleden komen. Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties Print Over de auteur Over Hugo-Jan Ruts Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts
Waarom doemt bij mij steeds vaker het beeld op van het trekken aan een dood paard als het om DBA gaat? De trekkers daarbij zijn de partijen die denken of vinden dat ze het nog wel kunnen redden en de partijen die er wat aan proberen te verdienen (wat ze aardig lukt overigens). Het dode paard is de zzp-er. Eerst ongenadig afgeknald en vervolgens – al stervende – bijkans gevierendeeld door die trekkers. De kans op overleven: nihil! En de overheid, in de persoon van Wiebes? Dat is de boer die het geweer gehanteerd heeft en vervolgens op afstand – nietszeggend en met de armen over elkaar – het gekrakeel aankijkt, terwijl je hem hoort denken: “het zal mijn tijd wel duren”
Het lijkt op een klucht en ik zou er om kunnen lachen ware het niet dat veel zzp’ers nu (onterecht) zwaar gedupeerd zijn/worden. Ik verwacht geen quick fix maar wel weer veel mist en dat de oplossing van een nieuw kabinet moet komen. De quick fix met een beperking van de opdrachtduur vind ik zelf erg arbitrair. Dan vind ik het criterium van de gezagsverhouding haast nog beter. De overheid huurt nota bene zelf bijna per definitie mensen langer dan een half jaar in. Na de verkiezingen kent niemand Wiebes meer (ik hoop en verwacht dat hij niet terug komt in een nieuw kabinet) behalve dan de zzp’ers die door hem nu zwaar in de shit zitten.
Even wat algemeen erkende feiten. De VAR had teveel nadelen en daar zijn heel veel partijen verantwoordelijken voor. Een meerderheid wilde vervolgens géén beschikking geen loonheffingen (BGL). Toen kwam de wet DBA. Die is in zoverre geslaagd dat de VAR-effecten zijn komen te vervallen. Dat geeft reuring. Begrijpelijk. Maar véél minder dan verwacht. In 2010 werd na een groot steekproefonderzoek bekend dat ongeveer 1/3 geen echte zelfstandige is. (intermediairdagen fiscus). Dat zou nu dus ongeveer 30% van 1 mln. = 300.000 schijnzelfstandigen betekenen. Daarna heeft niemand meer een groot, zorgvuldig en objectief onderzoek ingesteld. De 40 tot 50.000 DBA- ‘benadeelden’ kun je dus ook vanuit dit historisch feitenperspectief bezien. Die schijnzelfstandigen, kunnen a) proberen onder de bescherming te komen van de modelovereenkomst b) stoppen met deze wijze van werken door de feiten te accepteren. En dan bijvoorbeeld het werk doen op een wel toegestane manier: als werknemer. Al dan niet via een soort uitlener. E.e.a. afhankelijk van de keuzes van de werkverschaffers. Die – immers óók onderdeel van de arbeidsmarkt – hebben hier een eigen verantwoordelijkheid. Waarom hoopt men dit alles te kunnen veranderen met reparatie-besluiten? Zonder SER-advies lijkt me (snelle) reparatie ook heel onverstandig en risicovol, gelet op de vele verschillende belangen. En vooral de complexiteit van dit onderwerp. Het probleem kan zonder zo’n SER-advies ook groter door worden. Ik vertrouw op de zorgvuldige, integere keuzes van het parlement. Wens ze veel moed, integriteit, aandacht voor het hele maatschappelijke belang – óók de 7 miljoen werknemers hebben een belang bij ons sociale besteld!! – en wijsheid toe.
Ik denk dat er juist te veel wordt gekeken naar die 7 miljoen werknemers bij de beoordeling van zzp’ers binnen de kaders van het arbeidsrecht en het sociale zekerheidstelsel. Moet je daar niet vanaf. Is er niet een ander vertrekpunt (ondernemersrecht) nodig.
Ik kijk meer richting het model dat in o.a. het Verenigd Koninkrijk wordt gebruikt, waar wel gewoon een status aparte geldt voor ‘contractors’. Dat is de groep die hier het meeste last heeft van de gevolgen van de wet DBA. Werknemer ga ik nooit worden, in welke vorm dan ook. Wel is de kans groot dat ik maar weer eens op buitenlands avontuur ga (ben ik momenteel al druk mee bezig)…
In 2910 1/3 geen echte zelfstandige…. Dat is nogal wat. Maar het verbaast mij niet. Wat me een beetje stoort is dat de grootverdienende zzpers (ict consultants, interimmers enz) nu het hardst moord en brand schreeuwen. Zij die vrijwel zonder (ondernemings) risico al vele jaren hebben kunnen profiteren van deze maas in de wet. En ook een riante buffer hebben kunnen opbouwen. In principe kunnen ze in veel gevallen ook gewoon door, maar zullen dan wel een stapje terug moeten doen en op een andere manier hun diensten gaan aanbieden. En daar zit hem de pijn denk ik, een stapje terug doen wil men blijkbaar niet. En het erge is dat de echte zzpers er nu ook onder lijden, omdat die ook lastiger opdrachten kunnen vinden. Men had de VAR veel stricter moeten handhaven, überhaupt handhaven. Om er nog maar eens een gezegde tegenaan te gooien: slechte heelmeesters maken stinkende wonden…. Benieuwd wat het debat morgen weer brengt.
Het is maar wat je ‘zonder (ondernemers)risico’ noemt. Heb zelf in 22 jaar al twee faillissementen van klanten meegemaakt, dan krijg je dus mooi je geld niet, soms voor maanden werk, omdat banken en fiscus voorgaan. Opdrachten zijn soms zomaar ineens afgelopen, meestal op budgettaire gronden. Kosten voor opleidingen, materialen en reis en verblijf komen toch echt uit eigen zak, dus die gaan gewoon door. In welk opzicht zijn wij dan anders dan een reguliere opdrachtnemer in jouw ogen?
Je loopt bv geen risico als het tegenzit in een project, en het uitloopt. Integendeel, je maakt dan zelfs meer uren en verdient er zelfs nog aan. Een reguliere opdrachtnemer spreekt een prijs af en levert daarvoor. Als jij een nieuwe badkamer laat maken, spreek je denk ik ook een prijs af en niet een uurloon van de bouwers…. Als jij je tuin laat aanleggen, spreek je dan een totaalprijs af, of een uurloon? Dat verschil bedoel ik.
Opdrachtgever willen zelf helemaal niet aan een fixed prijs. Want dan moeten ze op voorhand gaan nadenken wat ze precies willen. Maar als de tegels verkeer zijn aangebracht, kun je gewoon terug komen om voor eigen rekening ze goed te leggen. En wanneer het 3 maanden keihard vriest, kun je geen tuin aanleggen. Ik moet werken onder de Arvodi. Ik kan daarmee aanprakelijk worden gesteld voor een paar ton, wanneer ik mijn werk niet naar behoren verricht. De interimmers hebben ook niet zelf gevraagd om uitbreiding van fiscale faciliteiten (MKB-aftrek werd een jaar of 5 a 6 nog verhoogt van 10% naar 14%)
Geen idee wat je bedoelt Kees, maar volgens mij bevestig je wat ik zeg, dat er in mijn tuin/badkamer voorbeelden sprake is van risico. Ander risico dan dat de opdracht stopt, want dat is geen risico maar een feit, een opdracht hoort te stoppen. En dat het wat onverwacht kan gebeuren valt wel mee, want normaal hoor je het wel een maand van tevoren en dat lijkt me heel redelijk en dus geen risico. Kom op zeg.
Oh, en overigens geldt voor ons ‘grootverdienende ZZP’ers’ ook: geen werk, geen geld. Het gaat hierbij voor mij persoonlijk nu om een periode van 7 maanden, dus niet zoals jij beweert ”werken voor wat minder’ maar gewoon helemaal niets!
Als de regels niet duidelijk zijn, is het ook moeilijk handhaven. Dat zie je nu ook weer. Wiebes roept dingen en de belastingdienst doet wat anders. De vraag is of die regels wel kloppen. Moet je zzp’ers zo beoordelen? Waarom is een zzp’er verdacht als hij maar 1 opdrachtgever heeft en waarom zou hij geen “regulier” mogen overnemen als een bedrijf even geen mensen in dienst wil nemen. Omdat de VAR dat verbiedt?
@klwinkel Hoe kom je erbij dat ‘de grootverdienende zzpers nu het hardst moord en brand schreeuwen’? Ik zie dat nergens terug in de discussies over de DBA en vind dit wel een hele vreemde opmerking. En iemand die meer verdient zou volgens jou ook minder (ondernemings) risico lopen als iemand met een lager uurtarief? Nog vreemder. Hou het aub bij de feiten (onderbouw je stellingen bijv. met data). Dit klinkt meer als jaloezie/rancune en verklaart (voor mij in ieder geval) waarom je zo vaak zure reacties plaatst.
De brief met 60 antwoorden van Wiebes staat inmiddels online. Belangrijk antwoord staat m.i. bij vraag 15: Wiebes wil die criteria van Boot (duur, tarief, geen kernactiviteit) voorlopig niet overnemen. Hij wil eerst de uitkomsten van het onderzoek naar de termen ‘gezag’ en ‘vrije vervanging’ afwachten. Met andere woorden: rekken tot na de verkiezingen, want PvdA en VVD zijn het totaal oneens. En ondertussen nog tienduizenden zzp’ers laten verzuipen…
Interim professionals mogen volgens Boot niet teveel ingebed zijn in een organisatie. In hoeverre is dat nou een papieren (juridisch) uitgangspunt of eentje die aansluit bij arbeidsmarkt en maatschappij anno bijna 2017? Ik vind het juist goed als een zzp’er probeert zo dicht mogelijk tegen de organisatie aan te zitten. Een succes heeft vele vaders en zo is dat ook met grote projecten. De realiteit is juist dat resultaten tot stand komen door interactie tussen werknemers (die het bedrijf goed kennen en de wegen daarbinnen) en de zzp’er met creativiteit en lichte eigenwijsheid. Met meestal meer referentiekader dan mensen die al vele jaren vast bij een werkgever werken. De toegevoegde waarde van een zelfstandig professional is dat hij veel bedrijven heeft gezien van binnen en daardoor beter bekend zijn met welke werkprocessen wel/niet goed werken in welke situatie. Waarom moet een zzp’er nou doen alsof een resultaat vooraf voorspelbaar is (modelcontract)? Doen alsof hij die resultaten zelfstandig boekt, in isolatie? Doen alsof de duur van een opdracht vooraf voorspelbaar is? Wie kan nou tegenwoordig nog zeggen dat hij in zijn eentje tot een bepaald goed resultaat is gekomen? (die dan ook nog eens vooraf in een modelovereenkomst moet vastliggen). En hoe komt een controleur van de fiscus dan tot een oordeel dat er teveel inbedding is? Misschien doet een zzp’er wel werk dat tot de “core business” (uitspraak Boot) behoort. Nou en?! Misschien doet de zzp’er wel werk dat tot de core behoort, maar wel op een andere, creative manier, waardoor het bedrijf weer meer schwung krijgt. Het gaat dus niet alleen om het wat (core of niet) maar ook het hoe. Hier zit Boot echt teveel in zijn papieren (juridische) werkelijkheid terwijl de vraag gewoon simpel moet zijn: hoe laten we de arbeidsmarkt goed functioneren en bedrijven groeien en innoveren. Hoe belonen we ondernemerschap. En niet: hoe gooien we de pot dict en bestraffen we ondernemerschap. Dat een zelfstandige soms misschien wat fiscaal voordeel heeft, neem dat op de koop toe. Hun bijdrage aan de economie is veel groter dan die paar euro zelfstandigen-aftrek. Dat zijn echt pinda’s vergeleken bij de schade door arbeidsmarktverstoring. De schade voor zzp’ers is enorm maar dat geldt ook voor de economische schade voor de inhurende bedrijven. Zzp’ers brengen veel vernieuwing en proces innovatie, nemen hun netwerk mee, helpen dingen eens van een andere kant te bekijken. En dan zou dat allemaal weggegooid moeten worden omdat het langer dan 6 maanden duurt of teveel ingebed is in de organisatie? We leven toch in een connected wereld, een netwerkeconomie, waarin vraag en aanbod van arbeid elkaar flexibel moeten vinden en bedrijven ook op het moment dat het hen uitkomt via hun netwerk (van o.a.) zzp’ers de juiste expertise moeten kunnen binnenhalen? Het enige ‘probleem’ wat men wil oplossen is dat zzp’ers in ‘linkse’ ogen de verzorgingsstaat ondermijnen. De economische schade door het ontkennen van de netwerkeconomie gaat tientallen miljarden kosten, die dus niet diezelfde verzorgingsstaat zullen ondersteunen.
Bij de inhuur van ZZP-ers wordt de afdracht van loonbelasting en sociale premies door de werkgever vermeden. Het begrip “schijnzelfstandigheid” is daarom geintroduceerd om te kunnen toetsen of een ZZP-er al dan niet een verkapte werknemer is en een eventuele vordering van de Belastingsdienst achteraf mogelijk te kunnen maken. Maar is het daadwerkelijk ook zo dat er sprake is van verminderde belastinginkomsten? Als ik een ICT employee ben met een gemiddeld inkomen van EUR 6000 bruto/maand, dan wordt ongeveer EUR 35257 per jaar ingehouden als loonbelasting. Als ik een ICT zelfstandige zou zijn die een maandelijkse factuur van EUR 15000 stuurt (tarief EUR 90/uur) en zelf mijn pensioenpremies betaal en er na aftrek van de kosten nog EUR 12000 overblijft, dan moet ik mijzelf maandelijks 75% uitkeren van de winst (volgens het afroombeginsel). De belastingen die ik maandelijksmoet afdragen zijn (EUR 5070 loonbelasting en EUR 650 vennootschapsbelasting) hetgeen over 1 jaar genomen neerkomt op EUR 68640. Een ZZP-er betaald bijna 2 maal zoveel belasting dus als een werknemer die dezelfde functie zou vervullen. In feite zou het rijk dus gebaat moeten zijn met werknemers die de stap naar ZZP-er maken. Het gaat hier tenslotte om een private overeenkomst tussen 2 bedrijven met een wederzijds belang. Wat de belastingdienst zou moeten doen is het uurtarief bepalen, waarbij de belastingheffing van een ZZP-er minder of evenveel zou opbrengen dan de heffing van een vaste werknemer die dezelfde taken verricht. Ik schat zo in dat dat het geval is bij een uurtarief groter van EUR 40/uur of lager.
