HR dienstverleners en Consultancy in 2017 : een terug- en vooruitblik

HR services: uitzenden, detacheren, ZZP-bemiddeling en payrolling

Wet- en regelgeving

2016 was voor deze subsector een turbulent jaar. Zorgen over de gevolgen van wetgeving en onzekerheid over uitspraak van de Hoge Raad  over de zogeheten allocatiefunctie van uitzenders, hebben met name voor de payrollers tot zorgen geleid. De feitelijke uitspraak  op 3 november was voor velen een opluchting. Een goede uitleg van de uitspraak van de Hoge Raad is te lezen op de website van Holla advocaten.

De bedrijven die flexibele arbeid aanbieden zijn een belangijk onderdeel van ons klantenbestand in de zakelijke dienstverlening. Binnen deze groep van aanbieders van flexibele arbeid vinden verschuivingen plaats: de onzekerheid omtrent de Wet DBA heeft ertoe geleid dat detacheerders en payrollers hiervan geprofiteerd hebben: bij deze vormen van flex is de aanbieder de juridische werkgever. Tevens is het zo dat werkgevers, in navolging van de Verenigde Staten, vaste banen vervangen door flexibele banen.

Toenemend belang van data

De recente overname van Monster door Randstad geeft aan dat de grote spelers aan het investeren zijn in de transformatie die de uitzendsector ondergaat door het toenemende belang van data (HR analytics). In het verleden heeft Randstad een activiteit gehad die toen HR Solutions heette. De ambitie was om zogeheten ‘workforce management’ diensten te gaan aanbieden aan klanten. Nu het standaard uitzend-product steeds meer een commodity wordt, is de race naar hogere toegevoegde waarde diensten in volle gang. De traditionele ontwikkeling van algemeen uitzenden naar specialistisch uitzenden en detacheren is minder voor de hand liggend omdat het standaard detacherings-product ook lijdt onder brutomarge druk. Het organiseren van de ‘workforce’ voor klanten is een hogere toegevoegde waarde dienst dan uitzenden en een slim gebruik van data biedt ongekende mogelijkheden: vooral op het gebied van Strategische Personeels Planning (SPP). Welke kennis en competenties hebben we in de toekomst nodig en hoe kunnen we er voor zorgen dat we de toegang tot deze medewerkers nu al goed geregeld hebben?

Economische groei

Goed nieuws is ook dat de economische groei aanhoudt en dat het aantal vacatures blijft toenemen. Uitzenders spreken al van een oplopende ‘temp to perm’-ratio. Deze ratio geeft weer hoe snel uitzendkrachten doorstromen naar een vaste baan. In het verleden was dit een indicatie voor een overspannen arbeidsmarkt. De werkloosheid is in een hoog tempo gedaald naar ongeveer 5,5 procent (zie afbeelding hier onder),  maar de verwachting is dat deze in 2017 weer gaat oplopen, onder meer vanwege de grote herstructureringen in een aantal sectoren. De vrees is dat de groep van langdurig werklozen een belangrijk deel zal blijven uitmaken van de werkloze beroepsbevolking.

Professionele dienstverlening

In de professionele dienstverlening zien we een gevarieerd beeld. Wel is het zo dat de acccountants, advocaten en consultants allemaal profiteren van de economische groei.

Accountants

Accountants hebben te maken met een gestage erosie van de samenstelpraktijk (het maken van jaarverslagen). Tegelijkertijd zien we dat het percentage van de omzet uit adviesdiensten in 10 jaar tijd nauwelijks is gestegen (zie tabel hier beneden). Wie zien ook steeds meer nieuwe toetreders uit de ICT sector die innovatieve oplossingen bieden voor het opstellen van jaarverslagen. De margedruk in de samenstelpraktijk houdt dus aan maar is minder dramatisch dan in eerste instantie gedacht werd.

Sociale innovatie

Bij een aantal kleine kantoren zien we ook innovaties met betrekking tot het bedieningsconcept van accountants. IBEO is daar een mooi voorbeeld van. Dit jonge bedrijf heeft een totaal andere uitstraling naar de klant dan traditionele accountants en is een mooi voorbeeld van sociale innovatie. Wat we wel eens vergeten in de sector zakelijke dienstverlening is dat technologie wel belangrijk is maar dat uiteindelijk de medewerkers het verschil maken.

Bij de kleinere kantoren zien we ook steeds meer dat specialismes (M&A advies, HR, etc) van buiten wordt ingevuld (netwerk) en dat deze specialisten niet in vaste dienst worden genomen door de accountant. De noodzaak voor innovatie blijft maar het gevoel van urgentie is nog te laag.

Bron: Novak/Full Finance benchmark 2016

Advocaten

De juridische dienstverlening profiteert ook van de economische opleving en het grote aantal overnames. Dit maakt thema’s als innovatie en vernieuwing van het bedrijfsmodel helaas minder urgent. Terwijl juist nu het moment is om het dak te repareren: nu is er geld om te experimenteren met nieuwe business modellen en technologie. De snelheid waarmee relatief eenvoudige werkzaamheden geautomatiseerd worden door een combinatie van intelligente software (‘deep machine learning’) en rekenkracht is verbazingwekkend en zou beter benut moeten worden. Dit is ook de reden dat een aantal grotere advocatenkantoren zich terugtrekken uit de markt van contractuele dienstverlening.

Steeds duidelijker zijn vier verschillende type spelers te onderscheiden in de advocatuur. In de eerste plaats de grote internationale spelers met een sterk internationaal netwerk, al dan niet met een ‘verkoopkantoor’ in Nederland. Ten tweede de grote nationale spelers met een beperkte internationale aanwezigheid. Dan komen de grotere regionale spelers en tenslotte de kleine kantoren en één-pitters. De druk op de tarieven verschilt ook bij deze type spelers. Het lijkt er op dat de ‘versnippering’ binnen de advocatuur verder doorgaat. Zorgen zijn er over de bedrijven die ‘stuck in the middle’ zijn: te weinig onderscheidend vermogen en met werkzaamheden die het risico lopen op middellange termijn geautomatiseerd te worden.

Samenstelling advocatuur in 2016

Bron: https://jupos.nl/nieuws/2016/10/cijfers-trends-advocatuur-20162017-infographic/

Interessant fenomeen is ook dat 43 procent van de advocaten nu vrouw is, In 2006 was dit nog 38,4 procent. Deze trend zet door. De advocatuur feminiseert.

Consultants

De vraag die consultants steeds meer van klanten krijgen is: Waar moet ik heen? Vroeger was de klantvraag meer gerelateerd aan procesbegeleiding en wist de klant zelf waar hij heen wilde. Binnen de professionele dienstverlening spelen in de directiekamers twee belangrijke onderwerpen een rol:

1. Hoe vergroten wij onze commerciële slagkracht door specialisten efficiënter te laten samenwerken?

2. Welk bedrijf willen wij zijn in de toekomst zodat wij aantrekkelijk zijn voor talent?

In de afbeelding hier beneden zien we hoe snel de freelancers zijn gegroeid in deze subsector.

Outlook 2017

De vooruitzichten voor economische groei blijven goed voor ons land. Ons Economisch Bureau schat voor 2017 een BNP groei in van 1,7% en 1,9% voor 2018.  Onderstaande afbeeldingen laten zien dat de sector zakelijke dienstverlening gevoelig is voor economische groei. Binnen de sector profiteren de uitzendbedrijven en organisatie-advies bureau’s het meest van economische groei. In tegenstelling tot wat je zou verwachten, is economische groei ook belangrijk voor de incasso- en deurwaardersbedrijven: het aantal zogeheten ‘oninbare vorderingen’ neemt af.

Bron: Economisch Bureau ABN AMRO

Opvallend is de toegenomen aandacht voor de ‘zachte’ kant, de mens. Detacheerders zijn bezig zich meer te richten op de kandidaat in plaats van op de inlener. In de professionele dienstverlening heeft de mens altijd al het verschil gemaakt. In de afbeelding hier beneden komt deze mens focus sterk naar voren in de prioriteiten voor 2017 in de organisatieadvies sector. Recentelijk hebben we over dit onderwerp een rapport uitgebracht samen met mijn collega sector banker Retail Henk Hofstede.

Bron: Consulting captains survey 2016

Speelbal van de conjunctuur?

Is de conclusie dan dat de sector zakelijke dienstverlening een speelbal is van de economische groei in 2017? Zeker niet. De recente crisis heeft ons geleerd dat ook in een periode van laagconjunctuur bedrijven in deze sector mooie resultaten kunnen boeken. Daarvoor zijn drie ingrediënten onontbeerlijk:

1. Positionering in de juiste eindmarkt
2. Een juiste inzet van technologie ter ondersteuning van het kernproces
3. Intrinsiek gemotiveerde medewerkers die op de juiste wijze worden aangestuurd

Een bemoedigende gedachte is dat veel bedrijven in de sector scherp in de kosten hebben gesneden en hun processen geoptimaliseerd hebben. Bij een aanhoudende groei van de economie en stijging van de omzet werkt dat goed uit op de winst.