Een UWV van de zorg

Deze blog is niet bedoeld als een politiek statement, maar een organisatorische analyse van een politieke keuze. Hier vloeit wel een voor mij heldere keuze uit, maar het gaat op dit blog zuiver om de organisatorische analyse en implicaties.

De analyse gaat over de vraag: is een nationaal zorgfonds, zoals nu door enkele partijen voorgesteld, een goed idee? Bij het lezen vraag ik u eerst de analyse te lezen voor u deze vraag met ja of nee beantwoord. Als u uw keuze al heeft gemaakt na het lezen van de vraag: stop maar met lezen en reageer vooral niet.

UWV van de zorg

Een nationaal zorgfonds wordt een zogenaamd ZBO, een Zelfstandig Bestuurs Orgaan. Die hebben we een hele reeks in Nederland, maar slechts een paar daarvan ben je als burger verplicht iets mee te doen. Die paar zijn: het UWV , de SVB en het Kadaster. De belastingdienst is geen ZBO, maar valt direct onder een ministerie en sinds ondernemers niet meer verplicht zijn naar de KvK te gaan ken ik er geen die er mee heen is gegaan.

Stel we maken één groot zorgfonds, zoiets als het ziekenfonds, maar dan nationaal. De theorie zegt dat er dan miljoenen bespaart kunnen worden op marketingkosten en in de efficiency. Dat is de theorie, maar wat zegt de praktijk als we kijken naar vergelijkbare instanties?

ICT projecten

Die honderd of paar honderd miljoen aan besparing op marketing valt in het niet bij falende ICT projecten zoals de grote overheidsinstanties die kennen. Het SVB, ook wel bekend om het niet op tijd weten uit te betalen van de PGB’s, gooide recent officieel nog 43 miljoen in de prullenbak.  In de praktijk was dit volgens insiders meer dan 100 miljoen. Bij het UWV, die andere instantie waar je verplicht mee bent samen te werken, werd 270 miljoen euro aan een mislukt ICT project uitgegeven. Bij Defensie (niet ZBO, maar niet onvergelijkbaar met wat een zorgfonds zou kunnen worden was het 900 miljoen)

De vraag is dus tweeledig:

1. Zijn we bereid het risico te lopen dat ziekenhuizen behandelingen stoppen omdat ze niet betaald krijgen? Omdat het administratief een chaos is? Of als ziekenhuizen dat niet doen, denk aan alle mogelijkheden op fraude die dit met zich meebrengt.
2. Marketingkosten besparen om mislukte ICT projecten te betalen is volgens mij geen besparing. Waarom die focus op die marketingkosten?

Datalekken

Het kadaster, ook zo’n ZBO waar je als huiseigenaar niet zonder kan, is zeer recent getroffen door een datalek. Sorry, door VIJF datalekken. En dat is geen uitzondering. Wie op nu.nl de tag datalekken volgt ziet dat dit primair overheidsinstanties zijn. Natuurlijk ligt dat ook aan de berichtgeving, het is nieuwswaardiger als het een overheidsinstantie is. Verder zie je vooral grote organisaties als Philips en de mediagenieke ‘seks gerelateerde’ datalekken het nieuws halen. Als je door de berichten scrolt zie je echter wel héél veel overheidsgerelateerde datalekken. Onze privacy gevoelige informatie is dus niet veilig bij de overheid. In het geval van het Kadaster is het volgende statement vooral opvallend en pijnlijk:

Mogelijk zou de ict-afdeling van het Kadaster niet voldoen aan nieuwe wetgeving, omdat niet wordt voldaan aan de internationale norm voor informatiebeveiliging. De beveiligingslekken brengen grote risico’s met zich mee, omdat het Kadaster centraal staat op de onroerendgoedmarkt.

Het kadaster staat hierin niet alleen. Ook de belastingdienst heeft de privacy van de burgers willens en wetens jaren geschonden, zo laat Zembla zien.

Verder belangrijk op te merken is dat vervolgens een ander ZBO, het College Bescherming Persoonsgegevens, te weinig budget en mankracht heeft om de datalekken te onderzoeken. De meerderheid van de datalekken doet men niets mee.

Tweedeling in de zorg

Een ander interessant punt is dit al weer wat oudere artikel in Trouw (via Blendle) van een aantal oude directeuren van ziekenfondsen. De mensen die weten hoe het echt was in die tijd. Belangrijke punten die de meeste mensen vergeten zijn, zijn de tweedeling in de zorg destijds. Ziekenfonds en particulier kwam zelfs in de ziekenhuizen tot uiting. Er waren aparte bedden voor particulier verzekerden en ziekenfonds verzekerden. Engeland, waar de wel bekende en veel aangehaalde NHS, zo’n systeem heeft, is ook het land met de grootste particuliere zorgmarkt in Europa.

Qua bureaucratie en efficiency waren de ziekenfondsen niet bepaald pareltjes. Ik herinner me nog dat in het zuiden van het land de gemiddelde wachttijd voor het bellen met je ziekenfonds 30 minuten was en zoals het artikel stelt: in Amsterdam moest je een dag vrij nemen om je in te schrijven. Dat kon enkel fysiek en niet op afspraak.

De enige manier om de kosten te drukken is grotere inkoop. Maar willen we weer het ziekenfondsbrilletje (dat was echt een product voor degene die het vergeten zijn).

Als je verder kijkt naar de kosten valt het reuze mee hoe die ontwikkeld zijn. Het enige verschil is dat we ze nu expliciet betalen aan de verzekeraar en vroeger gewoon iets meer belasting van je loon inhielden. De enige plek waar de kosten sterk gestegen zijn is niet in de extramurale zorg (de ziekenhuis zorg zeg maar), maar in de intramurale zorg (de ouderen- en mentale zorg). Dit mede omdat we meer en meer zijn gaan uitbesteden aan de overheid in plaats van oplossen binnen de familie. En hoewel de ouderenzorg momenteel voor veel verbetering vatbaar is, was het daar ook vroeger niet altijd beter….

Conclusie

Grote ZBO’s waar grote groepen Nederlanders een verplichting hebben om bij aangesloten te zijn, zoals het UWV en de SVB hebben niet bepaald een reputatie waar ik blij van wordt als ik denk over de zorg.

De honderden miljoenen die we kunnen besparen aan marketingkosten gaan waarschijnlijk op aan mislukte ICT projecten.

Dat er een besparing op bureaucratie mogelijk is lijkt me onrealistisch als je andere vergelijkbare instanties bekijkt en ziet hoe inefficiënt en bureaucratisch deze zijn. Net zoals de ziekenfondsen toonbeelden van klantonvriendelijke bureaucratie waren.

Bijkomend is de privacy een stuk minder gegarandeerd, als je kijkt naar het aantal grote datalekken bij zorgverzekeraars nu t.o.v. vergelijkbare overheidsinstanties.

Tot slot zal een dergelijk fonds leiden tot een tweedeling in de zorg, waarvan ik denk dat je die niet zou moeten hebben. En dit is inderdaad toch een politiek statement, voortkomend uit de organisatorische analyse.

Hoe dan wel? Daar heb ik wel gedachten over, vanuit een organisatorisch perspectief. Dat zou echter echt een politiek statement zijn en dat wil ik hier niet maken dus.