Hoe gaat Trump reageren op de snelst groeiende economie: de gig economy?

Het standpunt van ‘De Donald’ ten aanzien van de gig-economy wordt een interessante. Hoe gaat de kersverse president keuzes maken tussen zijn eigen thema’s rond het beschermen van (traditionele) banen en de Republikeinse houding ten aanzien van overheidsregulering?

Trump heeft zich geafficheerd als de ‘grootste banenschepper’ die God ooit gezien heeft. Op dat vlak heeft Obama het overigens ook niet slecht niet gedaan. Veel van die banen die gecreëerd zijn zitten wel in wat de gig-economy wordt genoemd. Trump heeft de term gig-economy in zijn campagne niet gebruikt. Terwijl het wel een flink thema is.

En het is de vraag hoe Trump tegen die trend aan kijkt.

Gig-economy lastig te definiëren begrip

De term gig-economy wordt verschillend gebruikt. Volgens Staffing Industry Analysts gaat het om al het werk dat gedaan wordt door mensen die niet in vaste dienst zijn. Een striktere definitie is: het fenomeen dat banen plaatsmaken voor korte klussen die gedaan worden door freelancers, mede mogelijk gemaakt door digitale platformen als Upwork en Uber.

De Gig-economy heeft, zeker in de VS, meerdere gezichten.

De Gig-economy heeft, zeker in de VS, meerdere gezichten. Enerzijds het blije (cliché) beeld van de hipster met zijn laptop in een coffeebar die – tijd en plaats onafhankelijk – zijn opdrachten doet.

Waar de Nederlandse zzp’er vergrijst, wordt die in de VS juist steeds jonger. Denk aan de zelfredzame Brooklyn-economy, waar tijdens het recente economische herstel meer banen werden gecreëerd dan in het meer traditionele Manhattan.

Aanjagers van de gig-economy, bedrijven als Uber, AirBnB, Upwork en in zekere zin ook Linkedin, zijn ook de voorbeelden van het succes dat de VS heeft in de nieuwe, technologie gedreven service industrie. Met de banencreatie die daar bij hoort.

Er dan is daar de donkere kant van de gig-economy. Die van de snipperbaantjes en dalende tarieven aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Een wereld waar digitalisering hand in hand gaat met het verlies aan zekerheden van een vaste baan. Denk aan Uber. Een bedrijf dat begon als onderdeel van de ‘sharing-economy’ maar ondertussen gewoon keihard de concurrentie aangaat met traditionele taxibedrijven, ook via lagere arbeidskosten.

Dilemma’s voor Trump

De ‘winnaars’ van de gig-economy uit Brooklyn behoren bepaald niet tot de achterban van Trump. De ‘boze witte man’ uit de ‘mid-west’, die nu juist níét de voordelen heeft kunnen pakken van de digitale snelweg, wel.

Het bestrijden van de donkere kanten van die gig-economy vraagt mogelijk om meer regulering en overheidsingrijpen. Niet erg populaire begrippen onder Republikeinen. De gig-economy, waar mogelijk vooral niet-Trump aanhangers van profiteren, vraagt om een open economie, die Trump nu juist ook wil beperken.

Hoe Trump zal reageren vanuit de mix van belangen en ideologieën die hij voorstaat?

Waar traditionele banen verdwijnen, komen er banen en baantjes terug in de gig-economy. Grotendeels wel heel ander werk dan het werk dat verdwenen is.

De mate waarin een federale overheid hier invloed op heeft, is al de vraag. Een groter vraagstuk is hoe Trump zal en moet reageren vanuit de mix van belangen en ideologieën die hij voorstaat.

Wisselende signalen

De reactie van Trump op AirBnB een paar jaar geleden was treffend. Het platform is tamelijk disruptief in een sector waarin Trump zijn fortuin verdiend heeft. In een interview zei Trump dat hij bewondering heeft voor het ondernemerschap van AirBnB, hij niet gelooft in strengere regels die het AirBnB lastig maakt maar tegelijkertijd verbiedt hij zijn huurders om kamers of appartementen via AirBnB aan te bieden.

Regulering is een woord dat rond Uber ook vaak genoemd wordt. In tal van staten, het niveau waarop arbeidswetgeving plaatsvindt, lopen er rechtszaken waarin wordt bepleit dat de freelance-chauffeurs wel degelijk in dienst zijn van Uber.

Trump maakt duidelijk dat hij werk uit lage lonen landen als China en Mexico terug wil halen. Of dat gezien de loonverschillen erg effectief is, lijkt de vraag. Een verhoging van het minimumloon, om de groeiende welvaart wat gelijker de verdelen, lijkt niet erg in de lijn van Trump. Dat Trump Andy Puzder als minister van Arbeid wil, oud topman van fastfoodketen, lijkt tekenend. Puzder is verklaard tegenstander van het idee om het minimumloon te verhogen naar $ 15 per uur. De benoeming van Puzder is overigens nog verre van zeker (aanvulling 16/2: Puzder heeft zich teruggetrokken als kandidaat)

Anti-immigratie maatregelen jagen gig-economy bedrijven in de gordijnen

De anti-immigratie maatregelen, ook tegen kenniswerkers uit andere landen dan het Midden-Oosten, jagen high-tech bedrijven in Silicon Valley in de gordijnen. Ze hebben te maken met een groot tekort aan Amerikaans IT-talent. Werk dat bij stringente immigratieregels overigens waarschijnlijk sneller geoffshored wordt.

Uber- Travis Kalanick was lid van een adviescommissie over de Economie voor Trump, maar trok zich terug uit protest tegen die anti-immigratie plannen. Wie wel eens in een Uber-taxi in New York gezeten heeft, weet hoe afhankelijk Uber is van immigranten.

En dan is er nog Alibaba topman Ma. Met veel bravoure heeft Trump het een aantal keren gehad over het gesprek dat hij met Ma heeft gehad. De Chinese multimiljardair belooft miljoenen banen in de maakindustrie in de VS te creëren als die producten vervolgens via zijn platform wereldwijd verhandeld kunnen worden. Een niet al te realistische belofte, die sowieso in het water valt wanneer Trump tariefmuren gaat instellen.

Obamacare zegen voor gig-workers

De belastingverlaging die Trump voor het bedrijfsleven heeft aangekondigd kan een aanjager voor gig-workers zijn. Trump wil de vennootschapsbelasting, die in de VS relatief hoog is, fors verlagen (van 35% naar 15%) in de verwachting dat het grootbedrijf dan wel belasting gaat betalen in de VS. Er ontstaat dan een groot fiscaal verschil tussen zelfstandigen en werknemers, een verschil dat er nu nauwelijks is.

Tot slot is er nog de Affordable Care Act of wel Obamacare. Het feit dat het in de VS erg lastig was om je te verzekeren voor zorg zonder loondienstverband, was een rem op de groei van het aantal zelfstandige professionals. Met de ACA verdween die rem en het aantal freelancers stijgt dan ook hard. Trump wil van Obamacare af. Het was een van de hoekstenen van de campagne. Onduidelijk is hoe. Trump wil, anders dan een deel van de Republikeinen, de essentie van Obamacare, namelijk dat zorgverzekeringen toegankelijk blijven voor iedereen, overeind blijft. Dat zou goed nieuws zijn voor de gig-workers.

Lakmoesproef

De groeiende onzekerheid op de arbeidsmarkt lijkt een van de pijlers te zijn van de onvrede waarop Trump tot zijn verkiezingsoverwinning is gekomen. Het is gelijk ook een onderwerp waarin hij kleur zal moeten bekennen.

De keus moeten maken tussen ogenschijnlijk tegengestelde ideologieën. Hoe hij – los van mooie woorden – ook echt meer zekerheid kan creëren, zonder de verfoeide overheidsregulering? Hoe hij zijn anti-globaliseringsprogramma invulling geeft zonder de nieuwe banenmotoren al te veel de nek om te draaien? Als hij daar de komende tijd al aan toe komt…