Worden organisaties en zelfstandigen beter van het nieuwe online aanbesteden?

Terwijl iedereen in beslag werd genomen door de Wet DBA moest er ook een nieuwe aanbestedingswet ingevoerd worden. Nu is ie daar. Wat betekent dat eigenlijk voor organisaties en zzp’ers? En, worden alle partijen er beter van? Paul Oldenburg van StaffingMS vertelt..

Zo’n 10 jaar geleden ontstonden online marktplaatsen waar overheidsorganisaties hun opdrachten plaatsen. Inmiddels zijn er honderden. Door een nieuwe Europese aanbestedingswet moeten die marktplaatsen worden aangepast naar een Dynamisch Aankoop Systeem (DAS). Gunningen moeten nu gepubliceerd en afwijzingen gemotiveerd worden. En een opdracht boven de twee ton moet Europees aanbesteed worden. Dit moet leiden tot meer marktdynamiek en efficiency.

Hoe ging het voor de invoering van de nieuwe regels?

“Voor de nieuwe wet vroeg je als overheidsorganisatie bij inhuur van extern personeel netjes een paar offertes aan. Want voor inkoop van spullen golden de Europese regels al wel, maar voor personeelsdiensten – de zogenoemde 2b diensten – gold een verlicht regime. Hiervoor volstond een meervoudig onderhandse procedure op nationaal niveau. De marktplaatsen hadden als aanbestedingsmethodiek weliswaar geen enkele status maar werden wel gedoogd.”

Tot de nieuwe aanbestedingswet werd aangekondigd…

“Dat was in 2014 maar lange tijd werd er door organisaties niks mee gedaan. Elke lidstaat kreeg 2 jaar de tijd om de aanpassingen te implementeren. Dat had mei 2016 moeten gebeuren, maar toen moest de wet nog door de kamer. Het werd uiteindelijk juli.” 

Veel aanbestedende diensten werken nog niet rechtmatig

Dat betekent dus dat alle opdrachten vanaf mei eigenlijk Europees aanbesteed had moeten zijn?

“Veel aanbestedende diensten uit de afgelopen periode zijn inderdaad niet rechtmatig. Maar geen partij die zin heeft om een organisatie voor de rechter te slepen. Organisaties die zich nu nog niet aan de wet houden worden wel door hun accountant op de vingers getikt.” 

Vanaf € 209.000 moeten Europese bedrijven mee kunnen dingen naar een opdracht, maar er zijn dus genoeg (semi)overheidsorganisaties die nog onder de nieuwe wet weten uit te komen?

“Aan die twee ton kom je al snel. Als je drie ICT-professionals wilt inhuren zit je al aan dat bedrag. Toch zijn er nog steeds grote organisaties zoals de NS die nog altijd meervoudig onderhands aanbesteden. Ze knippen de opdracht in stukjes zodat elke opdracht individueel onder die grens van twee ton blijft. Of ze dat nog lang kunnen volhouden, ik denk het niet. Als een marktpartij gaat procederen zou die een schadevergoeding kunnen eisen.”

Opdrachten die op elkaar lijken moeten toch bij elkaar opgeteld worden?

“De ene jurist zegt: soortgelijke opdrachten moet je clusteren. Een ander zal zeggen dat het stuk voor stuk individuele opdrachten zijn. Die verschillende interpretaties zijn er doordat er wel nieuwe wetgeving is, maar nog geen jurisprudentie, geen uitleg van de wet.”

Hoe lastig is het eigenlijk voor organisaties om van een markplaats over te gaan op een DAS?

“Het is vrij eenvoudig te implementeren met een stukje software. En het mooie is: de marktplaats die geen status had, wordt een rechtmatige tool met een DAS. Een DAS bestaat uit 2 fases: De instellingsfase waarbij je bepaalt wie je toelaat tot het systeem. En de beheerfase: waar je concrete opdrachten kunt verstrekken aan de inschrijvers.”

Voor zzp’ers is een DAS eigenlijk de enige mogelijkheid om een overheidsopdracht binnen te halen

Wat houdt sommige organisaties dan nog tegen?

“Veel bedrijven zijn bang dat het systeem te star is. Een aanvraag moet bijvoorbeeld 10 dagen van tevoren geformuleerd worden. Heb je vandaag iemand nodig, dan wordt dat lastig. Wat trouwens niet betekent dat het helemaal niet meer kan. Als je maar goed kunt motiveren waarom je je inschrijvers bijvoorbeeld maar 4 dagen de tijd geeft.”

Voor zzp’ers is een DAS eigenlijk de enige mogelijkheid om een Europese opdracht binnen te halen.

Hoe zit het eigenlijk voor de zzp’er, uit onderzoek van ZiPconomy bleek dat maar 5 tot 10% van overheidsopdrachten via marktplaatsen aan zzp’ers wordt gegund…

“Voor zzp’ers is een DAS eigenlijk de enige mogelijkheid om een overheidsopdracht binnen te halen die onder deze Europese aanbestedingsregels valt. Dat het nog weinig gebeurt kan komen doordat inhurende organisaties vinden dat een DAS te weinig flexibel is. Dan nemen ze via de Europese aanbestedingsprocedure een broker aan die vervolgens op nationaal niveau gaat sourcen en zich zo aan de Europese regels kan onttrekken. Bovendien is met de Wet DBA een steen in de vijver gegooid. Aan het inhuren van een zzp’er kleeft nu meer risico.”

“Overigens zie ik in onze eigen cijfers dat het percentage zzp’ers dat rechtstreeks via een marktplaats wordt ingehuurd duidelijk boven dat cijfers ligt en ook groeit”

Krijgen organisaties door de nieuwe wet wel betere kandidaten?

“Ja, dat denk ik wel. Bij een traditionele uitbesteding met een voorkeursleverancier gelden de afspraken vaak voor een paar jaar. Er wordt wel gevraagd naar voorbeeldprofielen, maar die hebben wel voetjes. Oftewel, ze kunnen ieder moment weer weg zijn. Met een DAS kun je altijd reageren op het aanbod dat op dát moment relevant is en bovendien betaal je eerder de marktprijs van dat moment.”

Zzp’ers zijn waarschijnlijk minder blij met een DAS?

“Er was zeker bij zzp’ers veel weerstand. Zij zeggen: ik moet het juist van mijn netwerk hebben, van het onderhands gunnen. Ze vinden dat hun talent bij dit soort platforms niet komt bovendrijven, dat het te veel moeite kost en ze schatten de kans klein dat ze uiteindelijk de opdracht krijgen. Het is inderdaad zo dat ze niet meer onderhands van opdracht naar opdracht kunnen huppelen maar ik denk dat het eerder misgaat doordat ze geen flauw idee hebben hoe ze zich moeten presenteren.”

Waar gaat het fout?

“Een gemeente was op zoek naar een CIO. Ik kende een it’er in een buurgemeente die geknipt was voor de job. Hij had in eenzelfde functie gewerkt, met hetzelfde systeem. Dus ik zei: schrijf je in op de marktplaats en bied mee. Maar tot m’n stomme verbazing werd hij niet eens uitgenodigd voor gesprek. Hoe dat kwam? Een van de vereiste criteria was dat de kandidaat aan een team leiding had gegeven. Hij had wel zijn functies netjes opgeschreven maar had daar niet bijgezet dat hij ook aan meerdere personen leiding had gegeven. Dat vond hij vanzelfsprekend. En omdat het er niet letterlijk stond werd het niet beoordeeld.”

Maar dat is toch vreselijk zonde, dat iemand hierdoor een opdracht misloopt?

“Dat is vreselijk. Tegelijk: zo gaat het nu eenmaal bij overheidsopdrachten. Dan krijg je te maken met die aanbestedingswetgeving en dat is heel anders dan bij een commercieel bedrijf.  Juist omdat deze organisaties transparant en niet discriminerend moeten zijn.”

Als het goed gaat, helpt een DAS bij een brede en efficiënte voorselectie. Maar uiteindelijk moet een ‘warm gesprek’ de doorslag geven?

“Absoluut. Je huurt een mens in. Als het op papier dik voor elkaar is, maar het klikt niet, dan werkt het niet.”

Op 28 maart organiseert Staffing Management Services een informatie event over dit onderwerp. Zie deze pagina voor meer informatie.