Drie keer zoveel zzp’ers zonder opdracht voor Wet DBA. Polder blijft verdeeld over wenselijkheid snelle aanpassing.

Het aantal zelfstandigen dat door de Wet DBA zonder opdracht zit is ten opzichte van het laatste kwartaal van 2016 verdrievoudigd. Bijna 100.000 zelfstandigen zeggen werk te zijn kwijt geraakt. Dat blijkt uit een nieuwe meting van Intelligence Group en zzp-expert Pierre Spaninks.

De poldervertegenwoordigers van opdrachtgevers en zelfstandigen blijven verdeeld in hoeverre er een snelle, eventueel tijdelijke, aanpassing van de Wet DBA moet komen.

Nieuwe cijfers

In december vorig jaar berekenden Intelligence Group en zzp-expert Pierre Spaninks dat tot dan toe ongeveer 46.000 (12%) zzp-ers hun werk als zelfstandige waren kwijtgeraakt.

Iets minder dan de helft (22.000) kon alsnog aan de slag via een uitzendbureau of een payrollbedrijf. Iets meer dan de helft (24.000) was met lege handen achtergebleven.

Mede door de commotie die daarover ontstond, besloot staatssecretaris Wiebes in december de handhaving van de wet DBA op te schorten. Daarmee wilde hij het vertrouwen in de markt herstellen en de inhuur van zzp’ers weer op gang brengen.

De resultaten van een nieuwe meting over het eerste kwartaal van dit jaar duiden er echter op dat de situatie sindsdien alleen maar ernstiger is geworden.

• Inmiddels zouden 99.000 (25%) van de betreffende 400.000 zzp’ers hun werk als zelfstandige zijn kwijtgeraakt, meer dan twee keer zo veel als eind vorig jaar.
• Het aantal getroffen zzp’ers dat alsnog aan de slag kon op een uitzendovereenkomst of payroll-contract zou op 22.000 constant zijn gebleven.
• Het aantal zzp’ers dat het werk helemaal aan hun neus voorbij zag gaan, zou echter meer dan verdrievoudigd zijn en nu 77.000 bedragen.

Onderzoeker en zzp-expert Pierre Spaninks spreekt van een fiasco. “Staatssecretaris Wiebes heeft altijd gezegd dat alleen zogenaamde schijnzelfstandigen last zouden hebben van zijn wet. Maar bijna honderdduizend? Zo veel schijnzelfstandigen waren er helemaal niet.”

“De nieuwe regels maken blijkbaar ook tienduizenden echte zelfstandigen het leven zuur, en jagen opdrachtgevers onnodig op kosten.”

“Alle reden voor een nieuw kabinet om daar snel een eind aan te maken en ervoor te zorgen dat opdrachtgevers weer normaal zaken kunnen doen met echte zelfstandigen, zonder dat ze bang hoeven te zijn voor problemen met de Belastingdienst.”

Advies aan formateur onderweg

Na het laatste Kamerdebat in het najaar hebben Wiebes en Asscher een ambtelijke commissie aan het werk gezet. Na de kritiek van de commissie Boot was definitief duidelijk dat de huidige aanpak van de Belastingdienst,  via het werken met de termen ‘geen gezag’ en ‘vrij vervanging’, niet werkte.

Die ambtelijke commissie heeft bij belangenorganisaties en experts geïnventariseerd welke alternatieven er zijn. De commissie is klaar met haar werk en zal haar bevindingen zeer binnenkort aanbieden aan de formateur. Een overleg met de Kamercommissie over de stand van zaken rond de Wet DBA staat voorlopig gepland op 1 juni.

Polder is verdeeld of er een snelle interventie moet komen

Gezien de verschillende visies en belangen in de polder, is het niet te verwachten dat die commissie met een eensluitend advies komt. Met name VNO en FNV willen de Wet DBA graag betrekken bij de grote onderhandelingen die tussen hen gaande zijn over de gehele arbeidsmarkt. VNO torpedeerde in het najaar een idee van Wiebes voor een tijdelijke oplossing. Wiebes wilde namelijk een deel van de opdrachten boven een bepaald tarief voorlopig buiten de Wet DBA plaatsen.

ZZP Nederland houdt vast aan haar koers om te komen tot een zelfstandigenstatuut, waarmee ze verwachten dat de hele discussie rond de Wet DBA overbodig wordt. De Bovib heeft meer haast en wil graag een tijdelijke oplossing, omdat – zo is de verwachting – alle andere routes de nodige tijd gaan kosten.

ONL voor Nederland voorman Hans Biesheuvel vindt dat de Wet DBA direct van tafel moet ‘Dat is de enige manier om de nodige duidelijkheid te bieden. Het is nu zaak om de angel eruit te halen, daarna kunnen we werken aan een duurzame oplossing’.  Volgens ONL zijn de toezeggingen van Staatssecretaris Eric Wiebes niet voldoende om te voorkomen dat de markt vastloopt. ONL wil dat de angel uit het probleem wordt gehaald door de Wet DBA nu definitief van tafel te vegen. “Ondernemers verwachten een chaos als de huidige situatie blijft voortduren en roepen het kabinet en Staatssecretaris Wiebes op de wet DBA daarom onmiddellijk in te trekken. Het is bijna 1 mei, dit is het moment dat er duidelijkheid moet komen. Iedereen begrijpt dat deze wet nooit meer terugkomt, de politiek moet dit nu gewoon tegen opdrachtgevers en opdrachtnemers zeggen. Het gaat nu niet meer om wat de Wet DBA technisch-juridisch regelt, maar om de onduidelijkheid die deze wet blijft veroorzaken. Voor 1 mei moeten opdrachtgevers en opdrachtnemers zeker weten dat de Wet DBA er niet meer is’, aldus Biesheuvel.

De Wet van tafel halen, zonder dat er een alternatief voor in de plaats komt, dat lost alleen niet zo heel veel op. In de campagnetijd  kwam Wiebes al met een verwarrende, maar juridisch juiste uitspraak: “De Wet DBA is geen wet, dus ik kan hem ook niet intrekken”.  Ook ONL wil een aparte fstatus voor zelfstandigen. Dat kan een oplossing zijn, maar is niet even binnen een paar weken geregeld.