Postkapitalisme

Postkapitalisme van Paul Mason is een veel geprezen boek, en stelt volgens de auteurs wezenlijke vragen over de toekomstige inrichting van onze maatschappij en dan met name op het economische aspect. Is het kapitalisme nog wel houdbaar of zijn we toe aan iets nieuws?

Het boek geeft mij een heel dubbel gevoel. De vragen die de auteur stelt zijn wezenlijk. Zijn conclusie dat het kapitalisme misschien wel op zijn eind loopt kan ik ook nog in mee gaan (daar kom ik later op terug), een historische vergelijking trekken is ook goed. Het zou wel helpen als de auteur iets meer historische kennis had, want hij beschrijft soms een beeld dat hem geweldig uitkomt, maar historische complete kolder is. Ook lijkt het boek meer een aanklacht tegen alles waar de auteur vind dat hij tegen moet ageren dan dat het een coherent geheel is. Al met al raad ik het product niet aan en ik zal hieronder uitleggen waarom.

Schrijfstijl

De auteur is een ‘journalist’, waarbij je dat woord volgens mij wel heel ruim moet interpreteren om het van toepassing te kunnen laten zijn. Hij heeft een mening, die geeft hij in het begin ook al, hij is een anti-kapitalist, en alle verzamelde data bewijzen zijn punt. Enige journalistieke kwaliteiten komen in het boek niet aan de orde. Zijn definitie van de arbeidersklasse past hij aan al naar gelang het hem uitkomt, zo zijn op het eind steeds minder mensen volgens hem echt de arbeidersklasse (alleen handwerkers), maar uiteindelijk praat hij weer over de 99%. Het is makkelijk om data te vinden die je punt ondersteunen als je geen eenduidige definitie geeft en steeds je definitie aanpast.

Goede observaties

De auteur heeft tussen zijn steeds opnieuw terugkerende ‘kijk mij belezen zijn’ en ‘er zijn wereldwijze complotten van de elite tegen de rest’ soms hele goede observaties. Hij ziet dat de wereld van het kapitalisme verandert door informatie(technologie). Informatie kan gratis verspreid worden zonder dat het waarde verliest. Een muziekstuk is niet minder waard als 1 of 100 mensen het downloaden. Een game is niet minder waard als er 1 of 100 kopieën van zijn. En de marginale duplicatie-kosten zijn nul, dus gaan we naar een wereld van overvloed. Iets waar het kapitalisme niet mee kan omgaan. Een goede observatie.

Hij verwerpt echter de theorie van het marginale nut, op basis van totale onzin argumenten. Dit terwijl juist in een wereld van overvloed die theorie heel waardevol is. Wat ben ik bereid ergens voor te geven is een hele waardevolle manier van redeneren in een wereld van overvloed. Ik geef mijn digitale boeken weg op basis waardebepaling achteraf, omdat we leven in een wereld van overvloed. Het marginale nut is juist een theorie die perfect past bij het postkapitalisme, maar die gaat tegen zijn geloof in dat alleen arbeid waarde kan toevoegen (en er dus niet zoiets is als de ‘onvatbare waarde zoals merkwaarde) en dus kan die theorie niet kloppen.

Gebrekkig vervolg

De auteur heeft een aantal goede observaties, maar breekt niet los uit zijn verder gebrekkige en beperkte levensbeeld en daardoor komt er helaas een gebrekkig gevolg. Je zou verwachten dat als hij een toekomstbeeld schept waarin hij een decentraal systeem inbeeld met een gedistribueerde macht dat hij met de blockchain op de proppen zou komen. Niets is minder waar.

Je zou je afvragen, zoals Hariri doet in Homo Deus, of ons geloof in organisaties wel blijft bestaan. Dat is immers net zo’n vreemd geloof als in een god. Hetzelfde is natuurlijk waar voor geld, dat heeft waarde omdat we vertrouwen dat het waarde heeft. Grote vragen die in postkapitalisme niet aan bod komen.

Een gids voor de toekomst

Het boek heeft als ondertitel ‘een gids voor de toekomst’. Als dat je interesse is kan je het lezen, maar beperk je dan tot het allerlaatste hoofdstuk. Enkel de laatste 40 van de 360 pagina’s gaan hierover. Of het een goede gids is, laat ik in het midden. Het heeft een paar interessante denkbeelden (zoals het basisinkomen, waar ik persoonlijk positief over ben), maar heel veel gidswerk kan ik er niet in vinden.

Conclusie

Hij krijgt 2 van de 5 sterren. Geen aanrader. 360 pagina’s waarvan de eerste 320 ook in 100 hadden kunnen worden afgedaan en de laatste 40 niet echt heel hoogdravend zijn. Ik zou Postkapitalisme niet aanraden, als je een boek wilt lezen over de toekomst van de mensheid zou ik Homo Deus aanraden en zelf gaan nadenken of het kapitalistische systeem past bij de in Homo Deus omschreven toekomst.