Hoe sociaal zijn de vakbonden eigenlijk nog?

‘Meer mensen aan het werk’. Dat is tenminste één doel waarover zowel de bonden als de werkgeversorganisaties het eens zijn. Maar hoe daar te komen? Daar zit een grote kloof tussen de routes die beide kiezen.

Werk- of baanzekerheid?

Bewandelen we de weg van de baanzekerheid? Of toch liever die van zekerheid van werk? Bij PZO, het Platform Zelfstandige Ondernemers, zijn we van mening dat het heilig verklaren van de vaste banen boven werkzekerheid een averechts effect heeft op de gezamenlijke wens om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Werk moet immers aangeboden worden door ondernemers.

Het zijn ondernemingen die als werkverstrekker de samenwerking willen aangaan. Dat kan als werknemer, maar natuurlijk ook als opdrachtnemer. Deze werkverstrekkers worden in hun keuze geremd door de hoge kosten en risico’s die vaste werknemers met zich meebrengen. Door de WWZ en de langdurige loondoorbetaling tijdens ziekte is het werkgeverschap de laatste jaren heel onaantrekkelijk geworden.

Willen we de werkgelegenheid echt een impuls geven, dan moeten we niet vasthouden aan het mantra van de vaste baan, maar het werkgeverschap stimuleren.

Ook veel zelfstandige ondernemers huren daarom tegenwoordig liever andere zzp’ers in, in plaats van dat ze een baan voor hen organiseren. Met de huidige regels bedenk je je wel 10 keer voordat je die stap neemt. Als het gaat om het niveau van het minimumloon, is een werkgever 40 procent (!) duurder uit met een werknemer dan met een zzp’er, blijkt uit onderzoek.

Werkgeverschap stimuleren

Willen we de werkgelegenheid echt een impuls geven, dan zouden we niet zo moeten vasthouden aan het mantra van de vaste baan, maar kunnen we beter het werkgeverschap stimuleren. Werknemers én opdrachtnemers zijn in ‘dienstenland’ Nederland het kapitaal van de ondernemer. Waarom dan toch een continu wantrouwen uitspreken jegens werkgevers en ervan uitgaan dat een werkgever bij de eerste de beste gelegenheid iemand op straat zet?

Het probleem is juist veel meer dat werkgeverschap zo duur en risicovol is geworden dat iemand  niet snel meer aangenomen wordt voor een vaste baan. Ondernemerschap ligt dan meer voor de hand. De werkgever durft het risico niet aan, maar nodigt wel uit om het werk te komen verrichten. Dan maar als vrije ondernemer.

Onvrijwillig ondernemerschap

Hier ontstaat vervolgens een nieuw probleem: onvrijwillig ondernemerschap. Een vrij grote groep die graag een dienstverband wil, maakt dan een keuze die niet van harte is, om pragmatische redenen. Juist deze groep zou de positieve aandacht van de vakbonden zo goed kunnen gebruiken. De bonden kunnen dit doen door te helpen de belemmeringen voor  een dienstverband zo klein mogelijk te maken. In een eerder interview heb ik me al eens uitgesproken voor een sociaal vangnet voor deze groep onvrijwillige, of min of meer gedwongen zelfstandigen. Deze groep moet volgens mij brede support krijgen, in plaats van door de vakbonden te worden verketterd. Zij verdienen steun, omdat hun keuzes voortkomen uit halsstarrig arbeidsmarktbeleid.

Ik roep de vakbonden op een duidelijk en overtuigend standpunt in te nemen over gedwongen ondernemerschap

Ik roep de vakbonden op hierover een duidelijk en overtuigend standpunt in te nemen. Deze groep wil geholpen worden met een dienstverband. Maar omdat voor een potentiële werkgever de risico’s onacceptabel groot zijn geworden, vangen zij tot op heden bot. De bonden blijven hangen in een idee-fixe over wat zij noemen: een gelijk speelveld op de arbeidsmarkt. Maar het is een arbeidsmarkt waar zij zelf de spelregels zo maken dat deelname aan het spel belemmerd wordt.

Minimumtarieven: geen oplossing

Het idee om dan terug te vallen op minimumtarieven, zoals wel wordt gesuggereerd, is geen antwoord op dit vraagstuk. Die invalshoek is erop gericht een te hoge prijs van arbeid in stand te houden, bestemd voor een vakbondselite met een lange historie. Maar juist als het gaat om de mensen met het laagste verdienvermogen laten de vakbonden zich niet meer zien.

Bij PZO zijn we vóór arbeidsparticipatie van iedereen die wil werken. Of zij dat ook mogen van de bonden? Dat is twijfelachtig. Dus bonden: graag een duidelijk standpunt. Kan de categorie onvrijwillig of gedwongen zelfstandigen bij jullie ook rekenen op sociale kansen? Zo ja; neem dan de drempels om mensen in dienst te nemen zoveel mogelijk weg, in plaats van ze te verhogen.

Denis Maessen, voorzitter van PZO, het Platform Zelfstandige Ondernemers.