EU-Commissaris Thyssen: ‘Sterk sociaal stelsel – voor alle werkenden – goed voor economie’

“De snelheid van veranderingen op de arbeidsmarkt kunnen we niet verminderen. Wel moeten we zorgen dat er niemand achterblijft.”

Europees commissaris Marianne Thyssen had in elk geval een duidelijke boodschap tijdens een bijeenkomst in Brussel georganiseerd door het World Employement Confederation (WCE), de vereniging van nationale brancheorganisaties in de flexbranche, zoals de ABU in Nederland.

“We moeten waakzaam zijn dat alle werkenden, inclusief alle zelfstandigen, in staat zijn om zichzelf te kunnen verzekeren voor arbeidsongeschiktheid, pensioen kunnen opbouwen en zich kunnen blijven opleiden. De nieuwe manieren waarop we kunnen werken vragen om een modernisering van sociale rechten en regels. Dat formele afspraken via digitale platformen vervallen vraagt om antwoorden om hen die werken via dat soort platforms te beschermen.”

Bruggen bouwen

De veranderende arbeidsmarkt en de sociale gevolgen die dat met zich meebrengt maakt volgens Thyssen onderdeel uit van het “Europees semester”, een cyclus van coördinatie van het economisch en begrotingsbeleid in de EU. “Een nieuw stelsel van sociale rechten staat competitie en concurrentie ook niet te in de weg, zoals sommigen suggereren. Integendeel. Een sterke, competitieve economie is juist gebaat bij een sterk sociaal stelsel.”

Volgens de Eurocommissaris kunnen bedrijven die actief zijn in de flexbranche voortrekkers worden in het beantwoorden van de vragen die de nieuwe arbeidsmarkt stelt. “We moeten bruggen bouwen, principes en beleid bij elkaar brengen en omzetten naar actie”, zei ze. Dat vraagt volgens haar ook om meer samenwerking tussen overheden en brancheorganisaties.

Uitdagingen

De oproep aan de flexbranche om een rol te spelen was natuurlijk muziek in de oren voor Denis Pennel van WCE. In zijn whitepaper over ‘The Future of Work’ zet Pennel uiteen hoe de WCE aankijkt naar die veranderende wereld van werk en haar kansen en knelpunten. De veranderingen worden aangejaagd door de VUCA omstandigheden (snel veranderend, onzeker, complex en dubbelzinnig), globalisering, individualisering, open source en digitalisering.

Die veranderingen leidt tot een nieuwe biodiversiteit, zoals Pennel dat noemt. “Een groeiende diversiteit in mensen, in ecosystemen en in manieren van werk.” Volgens Pennel moeten die diversiteit en de eigen keuze van werkenden het uitgangspunt zijn in het herontwerp van de regels voor de arbeidsmarkt.  “We zijn de fase van ‘the winner takes it all’ voorbij.  Er is een nieuw evenwicht nodig.”

Er is volgens Pennel een duidelijke behoefte aan wijzigingen van de sociale regels en de sociale rechten. Hij ziet daarbij wel uitdagingen in bijvoorbeeld veiligheidsregels, training en employability en sociale verzekeringen voor alle werkenden. Ook noemt hij het probleem van de ‘classification’, oftewel: hoe definieer je de nieuwe categorieën werkenden “We moeten de werkenden beschermen, niet de banen” zo stelde WEC voorzitter Annemarie Muntz.

Zelfstandigen

De definitiekwestie die Pennel aanhaalt, kwam vaker tijdens de bijeenkomst voorbij. Want wie is nu bijvoorbeeld een ‘zelfstandige’? Het is een discussie die in meerdere landen speelt. Ook op Europees niveau wordt daarom bekeken hoe te komen tot een nieuwe definitie van het kleinbedrijf. Met de mogelijke optie om naast de (klassieke) werknemers en ondernemers ruimte te maken voor een derde categorie: de zelfstandig werkenden.

Denis Maessen, naast voorzitter van PZO ook voorzitter van de EFIP (de European Forum of Independent Professionals), volgt deze discussie met aandacht en soms zorg. “Nieuwe EU-regels moeten zwakkeren beschermen, maar succesvolle zelfstandigen niet belemmeren”, zegt hij.

Maessen maakt zich zorgen dat er in dat verband te generiek gekeken wordt naar zelfstandigen. “Er zijn zoveel data die de diversiteit in deze groep aantonen. Met elk beleid moet je daarmee rekening houden.”

Maessen pleit ervoor de huidige problemen bij zelfstandigen in elk geval meer vanuit een economisch dan een sociaal perspectief te benaderen. “Vraag bijvoorbeeld elk jaar aan zelfstandigen met een te lage omzet of ze ondersteuning nodig hebben om meer omzet te generen. Of dat ze willen terugvallen op het sociale vangnet. En als ze die ondersteuning niet willen… prima!”

De Europese Commissie zet stevig in op haar sociale agenda, ook als antwoord op de onvrede uit de samenleving op de EU. Die agenda doortrekken naar Europese regels en afspraken rond zelfstandigen werd door sommige experts als onhaalbaar gezien. Een flex-security model zoals Denemarken heeft, is niet zo maar te kopiëren. De huidige arbeidsrecht- en fiscale regels zijn per land simpelweg veel te divers.