Wie is Alex van der Hulst?
Schrijver, journalist, al zo’n jaar of twaalf zelfstandig. Ik schrijf over veel onderwerpen. Van gewone nieuwsberichten tot verhalen over werk en carrière, in de NRC. Maar ik heb ook een boekje gemaakt over wielrennen, Draag nooit een gele trui, en in Oor schrijf ik over muziek.

Heb je ook in loondienst gewerkt?
Ja, na mijn afstuderen, als redacteur bij Vox, het blad van de Radboud Universiteit. Maar dat werd me te veel van hetzelfde. In mijn tweede jaar kwamen alle onderwerpen uit het jaar daarvoor ook weer langs. Het idee om dat nog veertig jaar te blijven doen, sprak me niet echt aan. Toen ben ik zelfstandige geworden.

Wat spreekt je zo aan, in dat bestaan als zzp’er?
De afwisseling, vooral. Ik ben iemand die altijd veel verschillende ideeën en plannen heeft, en iemand die zich snel verveelt. Dan is zzp’en ideaal.

Zijn er ook dingen waar je tegenop loopt?
De onzekerheid in tijden dat het wat minder loopt, dat het zoeken is. Zoeken naar een nieuwe richting, naar nieuwe klanten, naar nieuwe opdrachten. Ik denk dat ik dat het lastigste vind.

Wat doe je dan?
Een beetje op mezelf inpraten, van: je doet dit al twaalf jaar, je weet wat je kunt, het is altijd nog op zijn pootjes terechtgekomen, nu komt het ook wel weer goed. Wat dan helpt is om me te richten op onderwerpen die ik echt heel leuk vind, even los van de vraag wat dat financieel oplevert. Heel nadrukkelijk proberen ergens een opdracht los te peuteren, dat werkt voor mij niet.

Je hebt je boek opgehangen aan een aantal typetjes, van de Garfield-zzp’er (die vooral opdrachten zoekt die weinig moeite kosten en veel betalen) tot de Zelfstandige met een verzekering (wat alleen is weggelegd voor dagvoorzitters en medici). Wat ben jij er zelf voor een?
Haha, die typetjes zijn voor een deel gebaseerd op wat ik om me heen zie en inderdaad voor een deel ook op mezelf. Ik ben een combinatie van de Chaoot (die de dag begint met één taak en die kan eindigen met vijftien, waaronder die eerste) en de Zelfstandige met kinderen (die meer knutselwerkjes, kleurplaten en asbakken van klei aflevert dan betaalde klussen). Met een tikje van de Cafeïne-zelfstandige.

Waarom dit boek, en waarom nu?
Vorige zomer mocht ik voor de NRC een aantal columns over zzp’en schrijven, op de plek van Japke-d Bouma (van onder andere de Survivalgids voor de kantoorjungle). Daar kreeg ik veel leuke reacties op, niet alleen van vrienden maar ook van uitgeverij Nieuw Amsterdam. Toen heb ik nog een aantal columns extra geschreven, een aantal interviews gedaan, met mensen als Sylvia Witteman en Richard Engelfriet, en ik heb die types bedacht. Mijn idee was dat er over zzp’en en over zzp’ers voor een deel terecht wordt geklaagd, ook over het beleid dat daarop gemaakt wordt, maar dat dat niet het enige mag zijn. Er mag ook verteld worden hoe leuk het is.

Er is inderdaad veel te doen over zzp’ers, in de politiek en in de media. Dat er te veel van zijn, dat ze vaste banen verdringen, dat ze te weinig belasting betalen, dat ze geen pensioen opbouwen – noem maar op. Hoe sta jij daarin, herken je dat, trek je je dat aan?
Persoonlijk voel ik me door die beelden niet aangesproken, maar toen ik die interviews hield en het erover ging dat er al meer dan een miljoen zzp’ers zijn, dacht ik wel: het kan niet anders of daar zit ook veel ellende tussen en problemen. Zoals het werken met schijnzelfstandigen – ik vind echt dat je dat niet kunt maken als werkgever. Of zelfstandigen die echt hard werken maar die daar toch niet van rond kunnen komen. Dus dat daar zorgen over zijn en dat daar discussie over is, dat snap ik wel.

In Den Haag is men druk doende met de vorming van een nieuw kabinet. Als jij voor het regeerakkoord de zzp-paragraaf zou mogen schrijven, wat zou daar dan zeker in komen te staan?
Jeetje… Algemeen beleid maken voor een groep die uit zo veel verschillende mensen bestaat die ook zo veel verschillende behoeftes hebben, is praktisch onmogelijk. Misschien moeten we dat ook helemaal niet willen, en zou een nieuw kabinet als het ware van nul af aan moeten beginnen en gewoon eens gaan luisteren wat al die mensen echt nodig hebben, vanuit hun eigen situatie. Iets wat me wèl aanspreekt – en dat heb ik ook weer uit die interviews – zijn de verzekeringen. Met name in de bouw. Ik ben niet van de verplichte verzekeringen en ik snap heel goed dat mensen dat graag in eigen hand willen houden, maar het is wel heel erg als je je wilt verzekeren en een verzekeraar accepteert je niet. Voor zulke mensen die zwaar werk doen en grote risico’s lopen, moet er denk ik wel wat worden geregeld.

Mijn favoriete hoofdstuk is dat over de Zeurkous Zonder Personeel, vooral vanwege je oproep ‘Stop eens met zeuren, freelancers’. Dat was naar aanleiding van die campagne vorig jaar op social media, over wat mensen nooit #tegendebakker zouden zeggen maar wat ze wel van zzp’ers vragen. Zoals ‘Doe me je eerste vijf broden gratis, dan mag je daarna vaker voor me bakken.’ Daar had jij niet zo veel mee, begrijp ik?
Ik snap het wel: als je met collega’s onder elkaar bent, ga je al gauw een beetje zeuren. Dat doen mensen met een vaste baan net zo goed, aan de koffieautomaat. Dat geeft herkenning en dat geeft steun. Maar om dat nou publiekelijk te gaan doen, over je klanten of over je karige pensioen… Ik voel me daar niet gemakkelijk bij. Goed als iemand zich als spreekbuis opwerpt en het benoemt en er aandacht voor vraagt, maar niet zo met zijn allen. Dan denk ik: doe er wat aan, als het je zo hoog zit!

Doe er wat aan – wat dat betreft sluit jouw boek mooi aan bij Leve de ZZP’er / Nooit meer loonslaaf van Jan Dijkgraaf. Ken je dat?
Nee, ik heb het weleens gezien maar gelezen heb ik het niet. Moet ik misschien toch eens doen, dan.

Tot slot: voorin je boek staat ‘Voor Pa’. Hoe dat zo?
Ja, mijn vader overleed terwijl ik het boek aan het maken was. Hij heeft me echt gesteund toen ik besloot om als zelfstandige verder te gaan. Zelf had hij zijn hele leven in het onderwijs gewerkt, met plezier, maar aan het eind van zijn loopbaan had hij toch het idee dat hij daardoor ook kansen had gemist. Dus dat ik niet voor de zekerheid ging, dat vond hij wel mooi.